برگزیده

از انواع گونه ‌های جهش ‌یافته کرونا چه می‌ دانیم؟

ايسنا

بروزرسانی 1399/12/05 - 15:44

از انواع گونه ‌های جهش ‌یافته کرونا چه می‌ دانیم؟

ايسنا/ انگليس در ماه دسامبر گذشته اعلام کرد که نوع مسري‌تر ويروس کرونا در اين کشور در حال شيوع گسترده است اما غير از اين گونه، چندين گونه جهش‌يافته ديگر در مناطق مختلف جهان شناسايي شده‌اند.

وقتي ويروسي از يک ويروس ديگر تکثير مي‌شود، اغلب تغييراتي پيدا مي‌کند که به اين تغييرات جهش گفته مي‌شود. سازمان جهاني بهداشت مي‌گويد که وقتي ويروسي «يک يا چند جهش جديد» داشته باشد گونه جديد ايجاد مي‌شود.
تغييرات در ويروس کرونا غيرعادي نيست. ويروس‌ها با مبتلا کردن افراد بيشتر، دچار جهش مي‌شوند اما متخصصان مي‌گويند که تغييرات در ويروس کرونا با نام علمي SARS-CoV-2 کندتر است.
اما تاکنون چه چيزهايي درباره گونه‌هاي جهش‌يافته ويروس در انگليس، آفريقاي جنوبي، برزيل و کاليفرنيا مي‌دانيم؟

گونه انگليسي
انگليس يکي از نخستين کشورهايي بود که گونه‌اي از کرونا را که مسري‌تر است، شناسايي کرد.
مت هانکوک، وزير بهداشت اين کشور روز ۱۴ دسامبر در مجلس عوام انگليس اعلام کرد که اين گونه جديد در لندن و جنوب شرقي بريتانيا در حال گسترش است و به سرعت جايگزين گونه‌هاي ديگر مي‌شود.
اين گونه با نام B.1.1.7 معرفي شده است. مقامات در آن زمان محدوديت‌هاي گسترده‌اي را براي جابجايي‌ها در سراسر انگليس اعلام کردند اما سفر به خارج از اين کشور ممنوع نشد که اين موضوع باعث شيوع آن در کشورهاي ديگر شد.
بنابر گزارش يورونيوز، مارتين مک‌کي، استاد دانشگاه در لندن در اين رابطه گفت: در کشورهايي مانند دانمارک مي‌توانيم ببينيم که نوع قديمي در حال از بين رفتن و جايگزيني با نوع جديد است.
وي با اطمينان گفت که اين اتفاق در کشورهاي ديگر نيز رخ داده است.
يکي از تغييراتي که اين گونه را متمايز کرده، جهش N501Y است که در منطقه پروتئين شاخ سنبله ويروس رخ داده است. پروتئين سنبله نقش اصلي را در ورود ويروس به سلول‌هاي بدن انسان و تکثير آن ايفا مي‌کند.
دکتر الينور گونت از دانشگاه ادينبورگ گفت: اين جهش، دست کم در شرايط آزمايشگاهي به پروتئين اجازه مي‌دهد تا با قدرت بيشتري به پروتئين موجود در سطح سلول وصل شود.

گونه آفريقاي جنوبي
مقامات آفريقاي جنوبي در تاريخ ۱۸ دسامبر براي نخستين بار اعلام کردند که يک گونه جهش يافته از ويروس کرونا در حال شيوع سريع در سه استان اين کشور است که باعث نگراني شده است.
آن‌ها اين گونه جديد را 501Y.V2 معرفي کردند و دريافتند که در افزايش مواد ابتلا در ژانويه در آفريقاي جنوبي نقش داشته است.
تعيين توالي ژنومي نشان دادن که اين گونه با گونه جهش‌يافته انگليسي متفاوت است اما هر دو جهش N501Y در پروتئين سنبله است. اين نگراني وجود دارد که ممکن است واکسن‌هايي که تاکنون توليد شده‌اند در برابر اين گونه موثر نباشند.
مرکز کنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي ايالات متحده آمريکا مي‌گويد: برخي شواهد نشان مي‌دهد که يکي از جهش‌هاي پروتئين سنبله با نام E484K ممکن است در خنثي کردن برخي پادتن‌هاي پلي‌کلونال و مونوکلونال تاثير بگذارد.
مطالعه‌اي که اخيرا درباره گونه جهش‌يافته آفريقاي جنوبي انجام گرفته، نشان مي‌دهد که جهش‌هاي ديگر در اين گونه باعث مي‌شود پادتن‌ها مشکلات بالقوه ديگري نيز در خنثي‌ کردن ويروس داشته باشند.
طبق گفته محققان در پژوهشهاي اخير، اين موضوع مي‌تواند هم بر ميزان ابتلاي مجدد و هم بر ميزان اثر گذاري واکسن نقش داشته باشد.
شرکت بيوتکنولوژي مدرنا در تاريخ ۲۵ ژانويه اعلام کرد گرچه واکسن اين کشور در برابر اين گونه موثر است اما براي احتياط بيشتر در حال توليد يک تقويت‌کننده اضافي است.

گونه برزيلي
وزارت بهداشت ژاپن در تاريخ ۱۰ ژانويه اعلام کرد که يک گونه جديد ويروس که از برزيل نشات گرفته در چهار مسافر به مقصد اين کشور شناسايي شد.
طبق گفته مرکز کنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي ايالات متحده، اين گونه P.1 معرفي شد و شامل ۱۷ تغيير خاص در اسيد آمينه و سه حذف است.
اين گونه، دو تغيير در پروتئين سنبله دارد که مشابه گونه آفريقاي جنوبي است. بنابراين اين موضوع باعث ايجاد نگراني‌ها درباره مقاومت ويروس به واکسن شده است.
مطالعه مشترک محققان بريتانيايي و برزيلي که در سايت ويروس شناسي منتشر شد نشان مي‌دهد که بين تاريخ ۱۵ تا ۲۳ دسامبر در شهر مانائوس آمازون، گونه P.1 در ۴۲ درصد نمونه‌هاي جمع‌آوري شده ويروس کرونا شناسايي شدند.

گونه کاليفرنيايي
کشف گونه انگليسي در دسامبر ۲۰۲۰ باعث شد تا دانشمندان در ايالت کاليفرنياي آمريکا در نمونه‌هاي خود از ويروس کرونا به دنبال اين گونه باشند.
در حالي که آن‌ها تنها چند نمونه اندک از گونه انگليسي را پيدا کردند اما با گونه‌هاي ديگري روبرو شدند که به نظر مي‌رسد منشا آن خود کاليفرنيا باشد.
اين گونه با نام CAL.20C معرفي شد که تنها در يک روز در اواسط ژانويه نيمي از ژنوم ويروس‌هاي جمع‌آوري در آزمايشگاه‌هاي لس‌آنجلس را به خود اختصاص داد.
اما محققان به رسانه‌ها گفتند که بر خلاف گونه انگليسي هنوز هيچ مدرکي وجود ندارد که اين گونه مسري‌تر يا مرگبارتر از ساير گونه‌هاي اين ويروس باشد.

شناسايي گونه‌اي جديد در ژاپن
از سوي ديگر ژاپن روز ۲۲ فوريه تاييد کرد که گونه جديدي از کوويد-۱۹ را شناسايي کرده است که در يک مرکز نگهداري مهاجران در توکيو شيوع پيدا کرده است. دولت در حال بررسي اين گونه جهش يافته است چراکه ممکن است مقاومت بيشتري در مقابل واکسن‌هاي موجود داشته باشد.
طبق اطلاعات اوليه، به نظر مي‌رسد که منشا اين گونه خارج از ژاپن باشد اما به گفته موسسه ملي بيماري‌هاي عفوني، اين گونه با ساير گونه‌ها که به طور پراکنده در ژاپن شناسايي شده‌اند، متفاوت است. در اين گونه جهش E484K روي پروتئين سنبله ويروس کرونا رخ داده است که در گونه‌هاي ديگر هم شناسايي شده بود که اين موضوع مي‌تواند اثربخشي واکسن‌ها را به خطر اندازد.
طبق گزارش وزارت بهداشت ژاپن، تاکنون ۱۵۱ مورد ابتلا از گونه‌هاي انگليسي، آفريقاي جنوبي و برزيلي در خاک اين کشور شناسايي شده است.

آيا مي‌توان گونه‌هاي جهش يافته را مهار کرد؟
اما سوالي که بين مردم مطرح مي‌شود اين است که آيا گونه‌هاي جهش يافته قابل درمان است يا واکسن مي‌تواند در پيشگيري از اين گونه‌ها موثر باشد.
دگتر گانت معتقد است اگر ۱۰۰ درصد جمعيت يک کشور هر دو دوز واکسن را دريافت کنند توانايي انتشار ويروس بسيار محدود خواهد شد. اما اگر اغلب افراد يک دوز واکسن زده باشند، اين يک مزيت براي ويروس‌هاي داراي جهش است.
وي اضافه مي‌کند: به همين دليل نگراني‌هاي بين‌المللي درباره تصميم برخي دولت‌هاي اروپايي براي به تاخير انداختن تزريق دوز دوم واکسن وجود دارد. اگر افراد کمي در مقابل ويروس ايمن شوند احتمال ظهور گونه‌هايي که در مقابل واکسن مقاوم هستند بسيار بيشتر مي‌شود.
از سوي ديگر دکتر مک‌کي مي‌گويد: واکسن‌هايي که در دسترس هستند در برابر گونه انگليسي موثر هستند اما گونه‌هاي ديگري نيز در دنيا شناسايي شده‌اند که هنوز درباره آن‌ها سوالات زيادي وجود دارد.