تعطیلات بدون تحقیقات

فرهیختگان/متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

علی ملکی| لایحه کاهش ساعات کاری در آذرماه 1401 توسط دولت تنظیم و تحویل مجلس شد، اما به‌دلیل مشخص نبودن روز تعطیل، تصویب آن به‌تعویق‌افتاد تا اینکه روز گذشته مجلس‌­نشینان با تعطیلی روز شنبه موافقت کردند و این لایحه پس از دوسال تصویب شد. این تصمیم بخش‌‌‌های مختلف کشور اعم از دستگاه‌‌‌های اداری، اجرایی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از این رو بسیاری از فعالان این حوزه‌‌‌ها نسبت به اضافه‌‌‌شدن یک روز به تعطیلات آخر هفته واکنش‌‌‌های مثبت و منفی نشان داده‌‌‌اند. موافقان تعطیلی شنبه اظهار می‌کنند با توجه ‌به تعطیلی روزهای شنبه و یکشنبه در بیشتر کشورهای دنیا، تعطیلی پنجشنبه، یک روز دیگر فعالیت‌های بین‌المللی مثل تجارت و بازرگانی را از بازیگری بین‌الملل دور می‌کند و اقتصاد کشور را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. از سوی دیگر برخی مخالف تعطیلی روز شنبه به‌عنوان دومین روز تعطیل آخر هفته هستند. مخالفان تعطیلی شنبه، ریشه مخالفت خود را در زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی می‌دانند. آنها معتقدند این کار لطمه بزرگی به گاهشماری کهن ایرانی- اسلامی وارد خواهد کرد. همچنین مخالفان تعطیلی شنبه با بیان اینکه در تاریخ ایران همیشه روز شنبه به‌عنوان اولین روز هفته به‌حساب می‌آمده معتقدند باید پنجشنبه برای دومین روز تعطیل انتخاب شود. واکنش‌‌‌ها به تصویب این لایحه به این دو گروه خلاصه نمی‌‌‌شود. بخشی از حقوق‌دانان با اصل اضافه‌‌‌شدن تعطیلی روزهای آخر هفته مخالفند. آنها معتقدند با این مصوبه بهره‌‌‌وری کار در کشور نه‌‌‌تنها اصلاح نخواهد شد، بلکه با توجه به نیمه‌‌‌تعطیل بودن روز پنجشنبه، تعطیلات هفته تلویحا به سه روز خواهد رسید. در نهایت این طرح به شورای نگهبان ارسال شده تا درصورت عدم مغایرت با موازین شرع و قانون اساسی، تایید نهایی شود. 

---

بازار

---

   حداکثر 70 نماینده مخالف تعطیلی شنبه‌ها هستند
لایحه اصلاح ماده «87» قانون مدیریت خدمات کشوری به‌منظور کاهش ساعات کاری اداری به پیشنهاد سازمان اداری و استخدامی کشور در جلسه 18/8/1401 توسط هیات‌وزیران تصویب و در تاریخ 5/9/1401 به مجلس شورای اسلامی ارسال شد. در مقدمه این لایحه اشاره شده است که این طرح در راستای اجرای بندهای 1، 9، 12 و 17 سیاست‌های کلی نظام اداری مبنی‌بر «نهادینه‌سازی فرهنگ سازمانی مبتنی‌بر ارزش‌های اسلامی و کرامت انسانی، ارج نهادن به سرمایه‌های انسانی و اجتماعی، توجه به استحکام خانواده، ایجاد تعادل بین کار و زندگی افراد در نظام اداری، توجه به اثربخشی و کارایی در فرآیندها و روش‌های اداری به‌منظور تسریع و تسهیل در ارائه خدمات کشور و خدمات‌رسانی برتر، نوین و کیفی به‌منظور ارتقای سطح رضایت‌مندی و اعتماد مردم» تنظیم شده است. این در حالی است که پیش از این نیز طرح‌‌‌های مشابهی در دستور‌کار مجلس قرار گرفته است. در سال 1390 طرح حذف تبصره «3» ماده «87» قانون مدیریت خدمات کشوری مطرح شد که در‌نهایت مسکوت (متوقف) شد. در ادامه و در راستای اصلاح ساعت و روزهای کاری کارکنان، طرح «تعطیلی روز پنجشنبه کلیه مراکز اداری و آموزشی و قضایی در کلیه استان‌ها و شهرستان‌ها همانند تهران» در سال 1398 نیز مسکوت و متوقف شد. اما لایحه اصلاح ماده «87» قانون مدیریت خدمات کشوری که در سال 1401 تنظیم شده بود، روز گذشته (چهارشنبه) در مجلس به تصویب رسید.
ولی اسماعیلی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس پیش از تصویب این طرح در مجلس گفته بود: «ما در کمیسیون اجتماعی با قاطعیت مصوب کردیم که شنبه تعطیل شود. این مصوبه کمیسیون در صحن نیز تصویب خواهد شد، چون حداکثر ۷۰ نفر مخالف در مجلس دارد. ما مستندات و دلایل متعددی داریم که تعطیلی شنبه‌ها مزایای متعددی برای تجارت و رشد تولید خواهد داشت.» البته پیش ‌از این نیز بحث و بررسی‌هایی درخصوص کاهش روزهای هفته مطرح بود اما در روزهای اخیر این موضوع صورت جدی‌تری به خود گرفت. با این حال و پس از تصویب این لایحه در کمیسیون اجتماعی و صحن مجلس، اختلاف‌نظرهایی در خصوص این طرح وجود دارد.

   ایران در جمع کشورهای با کمترین تعطیلات
برخلاف تصور برخی، کشور ایران با 78 روز تعطیل از لحاظ روزهای تعطیل آخر هفته و تعطیلات رسمی دیگر، در میان کشورهای با کمترین روز تعطیل قرار دارد. همچنین کشورهای مسلمان دیگر ازجمله کویت، قطر، مصر، عراق، اردن، افغانستان، عربستان، بحرین، عمان، لیبی و الجزایر سال‌ها پیش روز شنبه را تعطیل کردند و تعداد روزهای تعطیل آخر هفته‌شان به دو روز رسید. در روزهای اخیر ویدئویی کوتاه از صحبت‌های روح‌الله متفکرآزاد، عضو هیات‌رئیسه مجلس منتشر شد که در آن گفته بود: «درحالی‌که رژیم‌صهیونیستی درحال قتل و غارت است، تعطیلی شنبه پیام خوبی ندارد.» این ویدئو با واکنش‌های زیادی در فضای مجازی روبه‌رو شد تا جایی که متفکرآزاد را وادار به انتشار ویدئوی کامل کرد. او ضمن اشاره به تقطیع شده بودن ویدئوی منتشرشده، گفت: «روز یکشنبه بررسی جزئیات لایحه آغاز شد. نمایندگان پیشنهادهایی داشتند که رای نیاورد و بررسی سایر پیشنهادها همچنان ادامه دارد.» وی همچنین توضیح داد دولت در لایحه‌ای که برای مجلس ارسال کرده، اشاره داشته که تعطیلات پایان هفته به دو روز افزایش پیدا کند اما در مورد اینکه این روز تعطیل، پنجشنبه باشد یا شنبه چیزی نگفته است. متفکرآزاد اظهار کرد این شأن دولت است که در فضای کارشناسی به بررسی این مساله بپردازد و خودش تصمیم‌گیرنده باشد. وی همچنین هشدار داد این طرح بهتر است پیش از اینکه تبدیل به قانون شود، موقتا به اجرای آزمایشی در یکی از روزهای پنجشنبه یا شنبه در بیاید تا آثار و تبعات آن سنجیده شود؛ چراکه اگر تبدیل به قانون شود، تغییر دادن آن نسبتا دشوار خواهد بود.

 رشیدی‌کوچی: چرا از تغییر می‌ترسیم
جلال رشیدی‌کوچی نماینده مجلس ازجمله موافقان تعطیلی روز شنبه است. او با تاکید بر استدلال‌های اقتصادی تعطیلی شنبه گفت: «اینکه در حوزه اقتصادی، استدلال‌های قوی به میان می‌آید؛ من موافق هستم. ما باید این را بپذیریم و قبول کنیم. این مشکل که درحال‌حاضر سه روز از اقتصاد دنیا عقب هستیم در مبادلات اقتصادی ما اثر مهمی دارد. عده‌ای نمی‌خواهند این مساله را بپذیرند. اگر پنجشنبه تعطیل شود، این سه روز عقب بودن از اقتصاد دنیا تبدیل به 4 روز می‌شود یعنی از 7 روز هفته بیشتر از سه روز فرصت نداریم. این نکته‌ بسیار مهمی است. اما اگر شنبه تعطیل شود، فرصت ما برای مبادلات اقتصادی در دنیا تبدیل به 4 روز خواهد شد. بعضی‌ها اشاره می‌کنند ما قرن‌هاست شنبه‌ها سرکار می‌رویم. من سوالی دارم. چرا ما از تغییر می‌ترسیم؟ چرا نسبت به تغییر مثبت، این همه نگران هستیم؟ چه اشکالی دارد؟ بالاخره سال‌ها شنبه‌ها سر کار بودیم، حالا پنجشنبه‌ها را برویم سر کار. به‌نظر من خیلی چیز عجیب و غریبی نیست. اما اگر در کنار مساله متداول در عرف جامعه باید محاسن اقتصادی موضوع را در نظر بگیریم. در همین مجلس وقتی می‌خواستیم ثابت‌کاری را ثابت اعلام کنیم، باز هم استدلال‌هایی از این دست مطرح می‌شد. اینکه مثلا اگر ساعت ثابت بماند، اذان صبح مشهد 3 صبح خواهد بود و مدام به اموری از این دست متوسل می‌شدند. اما عملا این اتفاقات رخ نداد و بعد از یک مدت دیدیم مردم راضی‌تر بودند. بنابراین به نظر من این استدلال‌ها، استدلال‌های قوی نیست؛ هرچند بعضی‌ها متاسفانه برای رسیدن به اهداف‌شان دین را بهانه می‌کنند. بسیاری مساله را به تعطیلی شنبه در قوم یهود متصل کرده بودند. به‌نظر من این استدلالات درست نیست؛ چراکه ما اساسا کاری با تعطیلی جمعه نداریم و جمعه سرجای خود باقی می‌ماند. ما به‌دنبال این بودیم که به‌جای پنجشنبه، شنبه تعطیل شود. به‌نظر می‌آید مزایا و محاسن اقتصادی تعطیلی شنبه بیشتر باشد.»

ناظمی: روحیه تغییر در مسئولان وجود ندارد
سیدمهدی ناظمی، استاد دانشگاه و عضو هیات‌علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی ازجمله افرادی است که معتقد است این لایحه به مرحله اجرا نخواهد نرسید. وی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در این رابطه گفت: «به احتمال ۹۹ درصد روحیه تغییر به‌صورت جدی در مسئولان وجود ندارد. بنابراین من احتمال تغییر رویه را نزدیک به صفر می‌دانم. فکر می‌کنم این نوع از اتفاقات، تمهیدات مقدماتی نیاز دارد که هنوز انجام نشده. درخصوص موانع فرهنگی که مطرح می‌شود، این سوال به‌وجود می‌آید که کدام‌یک از تصمیمات تاثیر فرهنگی ندارد؟ تصمیمات بسیار بزرگ‌تری در کشور گرفته شد و همراهی خوبی هم از طرف مردم صورت گرفته است، پس مساله این است که جامعه به یک «زمینه‌سازی مقدماتی» نیاز دارد که هنوز انجام نشده است. دولت هم اساسا تمایلی به این روش حل مساله ندارد و صرفا می‌خواهد از روش‌های آماده استفاده کند و کار را پیش ببرد. به‌هرحال باید از ماه‌ها قبل زمینه‌سازی‌هایی صورت بگیرد و مردم را اقناع کنند اما آنها نه اعتقادی به این کارها دارند و نه توانایی‌اش را. به همین دلیل عملا اتفاقی نمی‌افتد و دولت هم ریسک‌پذیر نیست و نمی‌خواهد هزینه‌ دهد و نارضایتی ایجاد کند. نکته آخر هم این است که اگر قرار باشد چنین تصمیمی گرفته شود، باید برنامه‌های مختلف آخر هفته اعم از آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و... مورد توجه و بازنگری جدی قرار گیرند.»

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar