روابط تاکتیکی ایران و روسیه برجام را قربانی کرد

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در پاسخ به این سوال که احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه بعد از تشدید تنش‌ها میان تهران و کشورهای اروپایی چقدر جدی است گفت: آنچه که اتفاق افتاده این است که روسیه به دنبال ماکت‌سازی از جنگ جهانی سوم است. به همین دلیل روس‌ها به تشکیل جبهه‌ای به نام متحدین نیاز دارند. برای این هدف نیز روی بازیگرانی مانند ایران و کره شمالی حساب باز کرده‌اند. چرا که حتی چین نیز حاضر نشد منافع اقتصادی و تجاری خود را فدای جاه‌طلبی‌های پوتین نماید. اتفاقی که درمورد موضوع موشک‌های بالستیک افتاده این است که یک جریانی در درون کشور تلاش می‌کند ایران را به گونه‌ای جزو متحدین جنگ اوکراین نشان دهند. روس‌ها هیچگاه به صورت جدی موضوع موشک‌های بالستیک را انکار نمی‌کنند. کما اینکه موضوع پهپادها را نیز روس‌ها مطرح کردند. به‌طور مشخص از آنجایی که موشک‌ها و پهپادهای کوتاه برد اهداف نزدیک را نشانه می‌گیرد ما شاهد هستیم هر زمانی که بحث هدف قرار گرفتن زیرساخت‌های انرژی شهرهای اوکراین به میان می‌آید نام پهپادهای ایرانی مطرح می‌شود. روس‌ها عملا ایران را به عنوان متحد جنگ معرفی کرده‌اند درحالی که جنگ اوکراین هیچ سودی برای کشورمان نداشته است. حتی اروپایی‌ها‌ که حاضر نشدند برای حل موضوع هسته‌ای که چالشی جدی برای شان بود از مکانیسم ماشه استفاده کنند، در تلاش هستند تا زمینه را برای توسل به این اهرم فراهم کنند. با وجود اینکه بند مربوط به تجارت موشکی در برجام و قطعنامه مرتبط منقضی شده است اما اروپایی‌ها فعل و انفعال‌های روس‌ها و هم صدایی ادعایی تهران با مسکو را به عنوان تهدید مطرح می‌کنند. لذا این امکان وجود دارد که اروپایی‌ها به دلایل غیر هسته‌ای به سمت استفاده از مکانیسم ماشه حرکت کنند. حرکت به سمت مکانیسم ماشه هم منافع روسیه را تامین می‌کند و هم منافع اروپا را و تنها بازیگری که آسیب می‌بیند ایران است، چراکه روس‌ها برای اینکه کماکان ایران را شریک جاه طلبی‌های خود قلمداد کنند نیازمند این هستند که ایران به روسیه محتاج بماند. اگر مکانیسم ماشه فعال شود و طبق بندهای مربوطه یعنی 11 تا 13 قطعنامه عملا پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع می‌شود. آن زمان ایران باید دست به دامن روسیه بماند تا در شورای امنیت بخشی از منافع خود را تامین کند. 

---

بازار

---

رویکرد روس‌ها با ایران جلوه‌ای از دو روی سکه تزاری است
عضو پیشین کمیسیون امنیت ملی در ادامه این گفت‌وگو تاکید کرد: واکنش مبهم روس‌ها به ادعای اروپایی‌ها در ارتباط با گزارش‌های مرتبط با ارسال موشک‌های ایرانی جزیی از استراتژی این کشور است. شاهد بودیم حتی زمانی که در مورد موشک‌های بالستیک از سخنگوی کرملین سوالی پرسیده شد ایشان پاسخ داد که اخباری غیرواقعی وجود دارد اما ما با ایران در زمینه‌های حساس همکاری داریم. به عبارت دیگر موضع‌گیری‌ها و برخی استراتژی‌های مبهم روسیه برای شریک‌سازی ایران در جنگ اوکراین است. ما بازی دوگانه روسیه را در سوریه دیدیم. در ضرباتی که اسراییلی‌ها به گروه‌های نزدیک به ایران در سوریه وارد می‌کنند رویکرد مبهم روس‌ها غیرقابل انکار است. آنها نه تنها اجازه فعال‌سازی سامانه‌های پدافند هوایی سوریه را نداده‌اند بلکه در مواردی مانند حملات اسراییل در مناطقی مانند طرطوس و لاذقیه به گونه‌ای از لحاظ اطلاعاتی در راستای منافع متحدان ایران عمل نکردند. به بیانی بهتر، از نوعی سکوت اطلاعاتی پیروی کردند. به باورم از منظر مسکو راهبرد یک سویه ایران در عرصه سیاست خارجی موجب خواهد شد تا تهران هر اندازه درگیر تنش شود بیشتر به این بازیگر نزدیک‌تر گردد.

مسکو می‌خواهد بازی امریکا را برهم بزند
فلاحت‌پیشه در پاسخ به چرایی افزایش تحرکات روس‌ها در ماه‌های اخیر و به ویژه در دولت چهاردهم گفت: روس‌ها می‌دانند که تنش ایران با امریکا تحت‌الشعاع تنش روسیه و امریکا قرار گرفته است. به عبارتی امریکایی‌ها تلاش می‌کنند در حوزه‌های مختلف برای محصور کردن روس‌ها دامنه تنش‌ها را محدود کنند. اما از آنجایی که تهران به دلیل تنش‌ها به روسیه نزدیک‌تر شده، این کشور تلاش دارد از این وضعیت به سود خود فرصت‌سازی کرده و گروکشی کند. وقتی دولت آقای پزشکیان در ایران روی کار آمد شعار اصلی او تنش زدایی با غرب بود. در امریکا نیز هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات‌ها اعلام کردند که به سمت تنش زدایی با ایران حرکت می‌کنند. بنابراین روس‌ها از زنگزور و مسائلی مانند جزایر ایرانی به عنوان موضوعاتی برای گروکشی استفاده کردند. برای اینکه کماکان ایران به سمت تنش زدایی با غرب حرکت نکند به این دلیل که پوتین می‌داند حتی اگر ایران در حوزه سیاست خارجی خود درگیر اشتباهات پیشین باشد، طرفداران کاهش درگیری‌ها با تهران در ایالات متحده کاهش یافته است. امریکایی‌ها معتقدند که باید تمام انرژی‌ها روی مقابله با جاه‌طلبی روس‌ها متمرکز شود. در طول یک هفته اخیر اگر موضوع تحریم‌های ایران به دلیل جنگ اوکراین را نیز به موضوع زنگزور و جزایر سه‌گانه اضافه کنیم بدین نتیجه می‌رسیم که روس‌ها بزرگ‌ترین عامل پیچیده شدن معادلات کنونی ایران با غرب هستند .

یا امروز یا هیچ‌وقت
این نماینده پیشین مجلس در پاسخ به دیگر سوال اعتماد در باب اینکه دولت پزشکیان با توجه به شرایط حاکم در جنگ اوکراین چگونه می‌تواند فرآیند تنش‌زدایی با غرب را پیگیری کرده و نوعی توازن در دو جبهه شرق و غرب تعریف نماید، گفت: من معتقدم که اگر ایران در زمان جنگ اوکراین به تنش‌های خود به امریکا پایان ندهد هیچ‌وقت نمی‌تواند به این تنش‌ها پایان دهد. به این دلیل که روسیه گرفتار در جنگ اوکراین از ابزارهای کمتری برای تحمیل سیاست یکسویه به ایران برخوردار است. در گذشته ما شاهد بودیم که پوتین بارها به مقامات ایرانی کنایه زده است که شما در حال رفع مشکل با امریکا هستید. یعنی روس‌ها یک ایران در حال تنش دایم با غرب را برای خودشان به عنوان یک امر ابدی تعریف کرده‌اند. امیدوار هستیم که دولت آقای پزشکیان مانند دولت مرحوم رییسی فرصت را از دست ندهد. دولت مرحوم رییسی فرصت را از دست داد و برجام فدای جنگ اوکراین شد. اگر این فرصت از دست نمی‌رفت ایران بسیاری از حوزه‌های بکر سرمایه‌گذاری و توسعه را به دست آورده بود. اکنون نیز معتقدم تمام هجمه‌های اخیر روسیه به ویژه تغییر نظر ناگهانی آنها درمورد زنگزور واکنش روس‌ها به پیروزی آقای پزشکیان بود. در شرایط کنونی به نطر می‌رسد در ایالات‌متحده نیز اصل بر کاهش تنش قرار دارد. ترامپ زمانی که از تنش‌زدایی با ایران صحبت کرد از چهارگانه تنش با ایران فقط یک مورد را مطرح کرد. تنش‌های چهارگانه ایران با امریکا عبارتند از 1- موضوع فلسطین و اسراییل. 2- موضوع توان سلاح‌های متعارف ایرانی مانند توان موشکی 3- مسائل داخلی ایران. 4- موضوع هسته‌ای. حتی ترامپ نیز اعلام می‌کند که ما با ایران فقط چالش هسته‌ای داریم. ایران نیز تنها جایی که حاضر به مذاکره هست، موضوع هسته‌ای است. اگر از تابوی روسی رها شویم می‌توان به تنش زایی به غرب پایان داد و برای همیشه این یکسونگری ویران‌کننده در سیاست خارجی را کنار گذاشت.

روابط تاکتیکی ایران و روسیه برجام را قربانی کرد
فلاحت‌پیشه در تبیین نوع همکاری ایران و روسیه و اینکه اساسا جنس همکاری تهران و مسکو راهبردی است یا تاکتیکی یا حتی گزینشی و درنهایت این سوال که شکل همکاری ایران و روسیه در شرایط فعلی چه تبعاتی یا چه منافعی می‌تواند برای ایران داشته باشد گفت: روابط راهبردی را با شعار نمی‌توان محقق کرد. اگر روابط ایران و روسیه راهبردی بود در مسائلی مانند جزایر ایرانی و زنگزور روس‌ها پشت ایران را خالی نمی‌کردند. اگر رابطه راهبردی بود ایران مشکلی در دریافت اس400 و سوخو35‌ها از روس‌ها پیدا نمی‌کرد و حتی روس‌ها در چالش ایران با اسراییل، با ایران در حوزه اطلاعاتی همکاری داشتند. قرار است در سفر آقای پزشکیان به منظور حضور در اجلاس بریکس توافق راهبردی ایران و روسیه امضا شود. اگر توافق راهبردی امضا شود باید در سطح مناسبات نظامی و احترام به تمامیت ژئوپلیتیک مانند موضوع زنگزور، عدم حضور روس‌ها در مسائل مشکل‌ساز برای ایران مانند موضوع جزایر سه گانه نیز توافق‌هایی حاصل شود. این مسائل باید در این توافق راهبردی گنجانده شود. اگر موضوعات مذکور در توافق راهبردی گنجانده نشود بایدآنچه را شکل می‌گیرد یک توطئه جدید مکتوب روسی بدانیم. به اعتقاد من رابطه ایران با روسیه تاکتیکی است. ایران به دلیل این رابطه تاکتیکی هزینه‌هایی راهبردی پرداخت کرده است. مانند هزینه‌هایی که در قربانی شدن برجام شاهد بودیم. امروز نیز به واسطه تلاش روسیه جهت شریک قلمداد کردن ایران در جنگ اوکراین هزینه پرداخت می‌کنیم.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar