برگزیده

نقض فرمت آستانه در شام

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 11 روز پیش

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

درگیری بین تروریست‌‌‌های تکفیری-سلفی با نیروهای ارتش سوریه از روز چهارشنبه و از استان ادلب آغاز شد و روز پنج‌شنبه به اوج خود رسید؛ این عملیات که با هدف اشغال استان حلب برنامه‌ریزی شده، تاکنون بیش از ۱۰۰ کشته بر جای گذاشته است. الجزیره در گزارشی که روز پنج‌شنبه منتشر کرد، نوشت که مخالفان مسلح چند کیلومتر با شهر حلب فاصله دارند که تحت کنترل دولت سوریه است و برای سیطره بر آن تلاش می‌‌‌کنند. این در حالی است که برخی تحلیل‌‌‌ها بر نقش ترکیه در آماده‌‌‌سازی گروه‌های مخالف بشار اسد تاکید کرده است. ارتش ترکیه با کنترل نوار مرزی در داخل خاک سوریه، مناطقی را برای فعالیت نیروهای مخالف دولت بشار اسد ایجاد کرده است. از سوی دیگر همزمانی این عملیات با آغاز ‌‌‌آتش‌‌‌بس بین لبنان و اسرائیل نیز بسیار بحث‌‌‌برانگیز شده است. در یک فرضیه نزدیک به واقعیت هم گفته می‌‌‌شود این حملات طرحی آمریکایی- اسرائیلی برای ایجاد آشوب در سوریه و قطع ارسال هرگونه کمک احتمالی به حزب‌‌‌الله از طریق سوریه است.

بر اساس توافق سال ۲۰۱۷ میلادی میان ایران، روسیه و ترکیه به عنوان کشورهای ضامن صلح آستانه، چهار منطقه امن در سوریه (کاهش تنش) ایجاد شد. سه منطقه در سال ۲۰۱۸ میلادی به کنترل ارتش سوریه درآمد اما منطقه چهارم که استان ادلب در شمال غربی سوریه، بخش‌‌‌هایی از استان‌‌‌های لاذقیه، حما و حلب را در بر می‌‌‌گیرد، هنوز در دست گروه‌‌‌های تروریستی قرار دارد و گفته می‌‌‌شود که کنترل این منطقه بیشتر در اختیار گروه تروریستی تحریرالشام (جبهه النصره سابق) است. اواخر تابستان سال ۲۰۱۸ میلادی، سران روسیه و ترکیه در سوچی روسیه به توافقی دست یافتند که طی آن ترکیه وعده داد، بدون خونریزی، تروریست‌‌‌های مستقر در این منطقه را خارج یا خلع سلاح کند، اتفاقی که از دید ناظران، تا امروز رخ نداده است و تروریست‌‌‌ها در این منطقه، هر از گاهی به نیروهای نظامی سوریه یا پایگاه روسیه در اطراف این منطقه حمله می‌‌‌کنند. اما چرا همزمان با آتش‌‌‌بس در لبنان شاهد شدت گرفتن این تنش‌‌‌ها در شمال سوریه هستیم، ایران در این شرایط باید چه کند و روند آستانه چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

ترکیه نسبت به توافقات پایبند باشد
محمد ایرانی، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در اردن و کویت در پاسخ به این پرسش‌‌‌ها به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «ابتدا باید این موضوع مورد بررسی قرار بگیرد که چرا بلافاصله بعد از آتش‌‌‌بس در لبنان، تروریسم در سوریه فعال می‌‌‌شود؟ این پرسشی است که شاید پاسخ به آن به بسیاری از ابهامات پاسخ دهد.» وی در ادامه افزود: «فعال شدن تروریسم به‌خصوص جریان القاعده چرا بلافاصله بعد از آرامشی که قرار است در لبنان برقرار شود، تقویت می‌‌‌شود؟»

این دیپلمات پیشین کشورمان تاکید کرد: «به نظر می‌‌‌رسد جریانی که به دنبال تضعیف حزب‌‌‌الله، سوریه، ایران و جریان تحت عنوان محور مقاومت است، از آتش‌‌‌بس در لبنان خیلی راضی نیست و تلاش دارد جبهه‌‌‌ دیگری را در منطقه فعال کند تا جنگ همچنان در منطقه ادامه داشته باشد.» وی با اشاره به اینکه مدیریت جریان تروریسم در شمال شرقی سوریه را می‌‌‌توان به دو، سه بازیگر در منطقه منتسب کرد، توضیح داد: «ترکیه، ایالات متحده آمریکا یا جریان پشت پرده موساد اسرائیل یا حتی هر سه اینها می‌‌‌توانند در این داستان نقش‌‌‌ داشته باشند.» ایرانی در ادامه گفت: «برخی معتقد هستند که جریانات ارتجاعی عرب نیز ممکن است به زعم خود با هدف فشار بر بشار اسد در این تحولات نقش داشته باشند. زیرا آنها مدعی هستند که دولت سوریه در این مدتی که به جهان عرب نزدیک شده آن‌طور که رهبران عرب می‌‌‌خواستند، رفتار نکرده است.»

سفیر پیشین ایران در اردن و کویت افزود: «به نظر می‌‌‌رسد تصور تروریست‌‌‌ها این بود که بعد از اتفاقات در لبنان، همه نیروهای حزب‌‌‌الله به نوعی به کار گرفته‌‌‌ شده‌‌‌اند و الان چون خسته‌‌‌ شده‌‌‌اند باید سازماندهی شوند. آنها احتمالا با این فرضیات فرصت را مناسب دیدند که وارد حلب شوند و مدافعان اصلی حلب هم جریان حزب‌‌‌الله و هم نیروهای ارتش سوریه هستند. بنابراین آنها بر این گمان بودند که در شرایط موجود، فضا برای پیشروی نیروهای جبهه‌‌‌النصره یا تحریر شام فراهم است.» ایرانی در خصوص تحرکات سیاسی که باید انجام بگیرد نیز توضیح داد: «دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی حتما باید با ترکیه یک گفت‌وگوی صریح و روشن داشته باشد؛ زیرا تمام جریانات مخالف بشار اسد در شمال سوریه با ترکیه ارتباط دارند به‌جز بخشی از جریان کردی که مستقیما با آمریکا در ارتباط است.»

وی افزود: «تهران باید به آنکارا گوشزد کند که منطقه در حال حاضر تحمل یک جنگ دیگر را ندارد؛ زیرا اگر تنش‌‌‌ها جدی شود، نیروهای حزب‌‌‌الله ناچار می‌‌‌شوند به سمت سوریه بروند و با تجاربی که کسب کرده‌‌‌اند تقریبا مشخص است که جبهه‌‌‌النصره و تحریر شام نمی‌‌‌توانند مقابل نیروهای حزب‌‌‌الله مقاومت کنند. ضمن اینکه منطقه دوباره وارد چرخه تنش بیشتر می‌‌‌شود.» دیپلمات پیشین کشورمان با اشاره به ضرورت فعال شدن محور آستانه، گفت: «در روند آستانه، روسیه و ایران به همراه ترکیه فعال هستند که امروز روسیه می‌‌‌تواند نقش مهمی را به دلیل نزدیکی به ترکیه ایفا کند و فشار لازم را به آنها وارد آورد.» وی در نهایت افزود: «لذا چه به‌صورت دوجانبه و چه در قالب روند آستانه باید هشدار لازم به ترکیه‌ای‌‌ها داده شود که الان شرایط برای فعال شدن یک جبهه دیگر در منطقه اصلا مناسب نیست.»