سرمقاله اعتماد/ حفظ سرمایه گرانسنگ

اعتماد/ «حفظ سرمایه گرانسنگ» عنوان یادداشت روز در روزنامه اعتماد به قلم عباس عبدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

سیاستمداران و صاحبان قدرت و دارای جایگاه، به‌طور معمول هر روز رفتارهایی کرده یا سخنانی گفته یا مواضعی می‌گیرند که هدف نهایی آنها کسب رضایت و کسب توافق و حمایت مردم است. البته و به‌طور قطع همه مردم نگاه و برداشت یکسانی از عمل آنان نخواهند داشت و گوناگون داوری می‌کنند. ولی سیاستمدار دوست دارد که تعداد موافقان اکثریت باشند، در غیر این صورت نتیجه آن رفتار یا سیاست حداقل از نظر مردم منفی است و به تضعیف جایگاه سیاستمدار منجر خواهد شد. نکته دیگر این است که رفتارها همیشه واجد یک معنی معین نیستند. برای مثال لبخند زدن به دیگری نشانه احترام و صمیمیت است، ولی در جلسه ختم، لبخند زدن به صاحب عزا معنای متفاوتی دارد و نشانه فقدان همدردی است. کسانی که به سیاستمداران مشاوره می‌دهند باید به این ظرایف در فهم و بازتاب سخن و لحن و رفتار وی توجه کنند.  پرسش این است که آنان با همه مردم تماس ندارند تا نظرات‌شان را بپرسند. به علاوه انجام این کار ممکن هم نیست، پس درک سیاستمدار از آثار گفتار و رفتار خودش چگونه خواهد بود؟ آیا محدود می‌شود به اظهارنظر افرادی که در اطراف وی هستند یا به او دسترسی دارند؟ این حالت منجر به نتیجه مطلوبی نمی‌شود و حتی موجب انحراف در فهم سیاستمدار از اثرگذاری رفتار خودش می‌شود. چرا؟ نمونه جالب آن را در خاطرات آقای هاشمی‌رفسنجانی می‌بینیم. تقریبا همه کسانی که نزد ایشان می‌رفتند از سیاست‌ها و مواضع وی ابراز رضایت کرده و آن را بسیار خوب می‌دانستند و نه تنها نظر خود را بلکه نظر قاطبه مردم را همسو با آن مواضع و گفتارها معرفی می‌کردند و حتی یک گام پیش می‌گذاشتند و به نقد یا بدگویی از سیاستمداران دیگر مشغول می‌شدند بلکه ارادت خود را بیشتر ثابت کنند. اگر مقامات دیگر هم خاطرات خود را بنویسند، خواهیم دید که عین همین رفتار را با آنان می‌کردند و ضمن تعریف از آنان، دیگران از جمله آقای هاشمی را نقد و تخطئه می‌کردند. این وضعیت در ضرب‌المثل نوکر بادنجان نبودن سرآشپز نادر شاه خیلی شهره است که به جای گفتن حقیقت، مطابق میل نادر نظر می‌داد. اتفاقا در اطراف سیاستمداران افراد با صلاحیتی هم هستند که می‌توانند حقیقت را بگویند، ولی در بهترین حالت سکوت می‌کنند و خلاف واقع نمی‌گویند. آنان که خلاف نظر سیاستمدار حرف بزنند پس از مدتی حذف می‌شوند. تایید رفتارهای صاحبان قدرت از سوی اطرافیان یک الگوی شناخته‌شده جهانی است که راه‌حل شخصی آن سعه‌صدر و دریادلی سیاستمدار است که می‌تواند اطرافیانی را انتخاب کند که خیر او را بخواهند و از نقد نهراسند و سیاستمدار نیز نقد علیه خود را (هر چند نادرست بداند) مفید به حال خود بداند. البته اطرافیان در تایید سیاستمدار توجیهاتی هم دارند، ازجمله اینکه توی دل او را نباید خالی کرد و... اگر سیاستمدار این راه‌حل را نپذیرد چاره چیست؟ آزادی نقد از رسانه و دسترسی به اطلاعات و تولید آزادانه نظرات مردم، راه‌حل واقعی است. بدون امکان نقد رفتارهای مسوولان در فضای عمومی و نیز بدون نظرسنجی از مردم و انتشار نتایج آن در جامعه، امکان رسیدن به فهم درست از بازخوردهای رفتارهای سیاستمداران وجود ندارد. جز این هر چه هست گمان و خیال است. اگر این شرایط فراهم نباشد، پس از مدتی مرتکب اقداماتی می‌گردند که به جای افزایش سرمایه اجتماعی و محبوبیت، منجر به کاهش سرمایه اجتماعی می‌شود و نتیجه آن زیان محض است.  سرمایه اجتماعی خیلی باارزش و گرانقیمت است. نباید آن را از دست داد. حفظ آن مستلزم تحقق شرایط پیش‌گفته است. هر سیاستمداری در مصرف کردن این سرمایه باید خیلی خسیس باشد و تنها در جایی آن را خرج کند که آورده‌ای جدی داشته باشد. بسیاری از گفتارها و رفتارها، مثل تیری است که از چله رها می‌شود و دیگر اختیار آن در دست تیرانداز نیست. باید پیش از رها کردن تیر اطمینان کافی از تیراندازی داشت؛ هم از جهت انتخاب هدف و هم از جهت اصابت به آن هدف. سیاستمدار باید توجه کند که هدف او از یک رفتار هر چه باشد، برداشت جامعه از آن مهم‌تر است. شاید شما برای ابراز صمیمیت لبخند بزنید، ولی غالبا یا بخشی از مخاطبان آن را در موقعیت کنونی به منزله بی‌توجهی به مسائل اصلی کشور و مردم برداشت می‌کنند. شخصا نظر موافق یا مخالف با بسیاری از رفتارهای آقای رییس‌جمهور ندارم، ولی به نظرم اگر از این زاویه به رفتارهای ایشان نگاه کنیم، شاید بد نباشد که یک ارزیابی دقیق از مترو سوار شدن خود به ویژه در شرایط کنونی به دست آورده و منتشر کنند و اجازه ندهند که چون سیاستمداران دیگر ارزیابی رفتارها و گفتارهای او را فقط اطرافیان ارایه دهند.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar

---

بازار

---