ناکارآمدی اره برقی «میلی» در آمریکا

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دونالد ترامپ، ایلان ماسک و خاویر میلی، رئیسجمهوری آرژانتین پیوند ویژهای با یکدیگر دارند. میلی اولین رهبر خارجی بود که چند روز پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا با او دیدار کرد. به نوشته روزنامه نیویورکتایمز، ترامپ میلی را «رئیسجمهور مورد علاقه خود» نامیده است و ماسک از زمان انتخابات ایالات متحده در نوامبر، از نزدیک با تیم اصلاحات دولت میلی در تماس بوده است. بنابراین برای ناظران آرژانتینی تعجبی نداشت که ترامپ دوره ریاستجمهوری خود را با مسدود کردن جریانهای نقدی دولت و اخراج کارگران آغاز کند، دقیقا همان کاری که دولت میلی از یکسال پیش شروع کرد.
میلی در ماههای اخیر درباره «صادرات» مدل اصلاحی خود رجزخوانی کرده است. دولتها بدون شک باید شیوههای خوب را از یکدیگر وام بگیرند. اما باید درنگ کنیم که ایالات متحده، اقتصاد پیشرو جهان، تکنیکهای اصلاحات دولتی را از آرژانتینی قرض میگیرد که دارای سابقه ۹بار نکول زنجیرهای بوده و ۱۰۰سال عقبمانده اقتصادی است. ترامپ، ماسک و میلی ممکن است لفاظیهای ضددولتی مشابهی داشته باشند و از تکنیکهای مشابهی استفاده کنند؛ اما آنها کشورهای خود را به مسیرهای بسیار متفاوتی میبرند. دولت میلی به دلایل خوبی در حال تغییر ساختار دولت آرژانتین است: «ورشکستگی».
در اوایل دهه۱۹۰۰، مردم از عبارت «به اندازه یک آرژانتینی ثروتمند» استفاده میکردند و میلیونها ایتالیایی و اسپانیایی به امید زندگی بهتر به آنجا مهاجرت کردند. اما اندکی بعد، سیاست پوپولیستی و ناسیونالیستی شکل گرفت. در سال۱۹۴۶، خوان دومینگو پرون، مرد قدرتمند، کنترل را بهدست گرفت و حزب او هنر هدایت جریانهای نقدی دولت به طرفدارانش را به کمال رساند. این بازی برای آرژانتین پایان بدی داشت؛ زیرا ماشین سیاسی قبل از هر انتخاباتی پول بیشتری را طلب میکرد که منجر به خرج بیش از حد و تکرار چرخه رونق، رکود، کاهش ارزش و نکول شد. این رویه تا سال۲۰۲۰ ادامه داشت. تولید ناخالص داخلی سرانه آرژانتین که زمانی جزو بالاترین تولیدات جهان بود، اکنون بخش کوچکی از تولید ناخالص داخلی ایتالیا و اسپانیا است. این پسزمینهای است که میلی در آن برای ریاستجمهوری نامزد شد و با خوشحالی اره برقی را برای جمعیت حامیانش تکان داد.
برخلاف اسلاف پرونیست خود، میلی ژنرالهای پیر و وامدهندگان خارجی را مقصر مشکلات کشور نمیدانست. در عوض او حقیقت را گفت. او گفت که دولت آرژانتین بیش از حد هزینه کرد و آن را مجبور به چاپ پول بیشتر کرد که به نوبه خود به تورم و در نهایت نکول منجر شد. راهحل او کاهش بودجه بود و این همان کاری است که او از زمان روی کار آمدن با حمایت تیمی از تکنوکراتهای باتجربه انجام داده است. او منتقدان بسیاری را بهدلیل شیوه حکومت تهاجمی خود - اغلب با استفاده از احکام - به دست آورده است؛ اما پرونیستهای قبل از او نیز همین کار را انجام میدادند.
محور اصلی برنامه میلی استفاده از اره برقی تمثیلی برای کاهش بودجه به میزان ۵درصد از تولید ناخالص داخلی بوده است. او با تغییر فرمول پرداختهای بازنشستگی، کاهش هزینههای عمومی و کاهش یارانههای آب و برق و حملونقل، از جمله اقدامات دیگر، به این مهم دست یافت. او در سال۲۰۲۴ تعداد کارمندان دولت را با حدود ۳۵هزار شغل کاهش داد و نیروی کار را حدود ۷درصد کم کرد. اصلاحات قابل ستایش مالی او صدمه دیده است. در فوریه۲۰۲۴، میلی قیمت بلیط اتوبوس و قطار را بیش از دوبرابر کرد؛ درحالیکه برآورد شد اصلاح قیمت آب و برق در ژوئن به خانوادههای طبقه متوسط با افزایش ۱۵۵درصدی قبوض برق ضربه زده است. بیکاری از ۵.۷درصد به ۶.۹درصد بین سهماه سوم۲۰۲۳ و سهماه سوم۲۰۲۴ افزایش یافت و درصد جمعیت آرژانتین که در فقر زندگی میکنند ۱۱درصد افزایش یافت و در نیمه اول سال۲۰۲۴ به بیش از ۵۰درصد رسید. اما تا اینجای کار، آرژانتینیها به میلی پایبند هستند.
نظرسنجیهای اخیر نشان میدهد که محبوبیت او نزدیک به ۵۰درصد است. اکنون اقتصاد در حال عادی شدن است و قیمتهای مصرف کننده تنها ۲.۲درصد در ژانویه۲۰۲۵ افزایش یافته است. میلی اخیرا از موفقیتهای دیگری نیز خبر داده است؛ از جمله مازاد مالی برای سال۲۰۲۴ و افزایش تولید ناخالص داخلی تعدیلشده فصلی در سهماه سوم. با حمایت قوی از سوی ترامپ، به نظر میرسد آرژانتین آماده برنده شدن در برنامه جدیدی از صندوق بینالمللی پول است؛ درحالیکه میلی در کنفرانس کنش سیاسی محافظهکاران ماه گذشته، توافقنامه تجارت آزاد آمریکا و آرژانتین را مطرح کرد؛ رویدادی که در آن او یک اره برقی پر زرق و برق را نیز به ماسک تقدیم کرد.
رئیسجمهور مورد علاقه آقای ترامپ بودن مزایایی دارد. سوال این است که ترامپ - و مردم آمریکا - از این رابطه خاص چه بهرهای میبرند. متاسفانه به نظر میرسد که پاسخ، نمایش سیاسی ضددولتی میلی باشد و نه شیوه حکومتداری تکنوکراتیک او.
ترامپ نیز مانند میلی، دوره ریاستجمهوری خود را با دستور اخراج دستهجمعی و پایان دورکاری در نیروی کار فدرال آغاز کرد. اما به جای جدا کردن اهداف حزبی از ملی، کارمندان دولتی و افسران ارشد نظامی را اخراج میکند و وفاداران جنبش «ماگا» را به دولت تزریق میکند. او بازرسان کل را اخراج کرده است که وظیفه آنها نظارت بر سوءمدیریت فدرال است و در عین حال به برنامهنویسان ۲۰نفره ماسک اجازه میدهد تا اطلاعات را از سیستمهای کامپیوتری کشور که بهشدت محافظت میشود، بیرون بکشند. بر خلاف میلی – که اره برقی را برای رسیدن به یک هدف بودجه مشخص برای تثبیت اقتصادش بهکار گرفت- ترامپ از آن برای حذف برنامههای تنوعطلبانه، برابری و عدالت و از بین بردن «دولت پنهان» استفاده میکند.
بهطور خلاصه، تیم ترامپ تاکنون بیش از صرفهجویی در بودجه، سرفصلهای بیشتری ایجاد کرده و در این مسیر آسیبهای قابل توجهی وارد کرده است. پس از حرکت برای از بین بردن آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده، ماسک در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما آخر هفته را صرف این موضوع کردیم که آژانس توسعه بینالمللی را در دستگاه چوب خردکن قرار دهیم. میتوانستم به میهمانی بروم، در عوض این کار را ترجیح دادم.»
این اقدام شرمآور و غیرقانونی بلافاصله زندگیهای ناگفتهای را در معرض خطر قرار داد و جایگاه آمریکا را در جهان تنزل داد، درحالیکه ممکن است صرفهجویی در هزینهها کمتر از آن چیزی باشد که تبلیغ میشود؛ زیرا برنامههای مختلف آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده ممکن است توسط دادگاهها مورد تجدیدنظر قرار گیرد یا به وزارت خارجه سپرده شود. برای آمریکا، بازی به شیوه آرژانتینی ظاهر خوبی ندارد. آرژانتین کشوری در حال شکست است که اکنون پس از انجام اصلاحات دردناک در حال چرخیدن به سمت درست است. اگر ترامپ یک اصلاحگر واقعی بود، اهداف بودجهای مشخصی را ارائه میکرد، تکنوکراتهای کارکشته را در موقعیتهای پیشرو قرار میداد و بر ارائه نوآوریهای فنی با ارزش افزوده تمرکز میکرد. در عوض، او ما را در مسیر پرونیستی میبرد که در آن «سیاست قدرت» بیش از «سیاست خوب» اهمیت دارد. همانطور که آرژانتین به ما میآموزد، اگر حکومت شخص جایگزین حاکمیت قانون شود، ممکن است ۱۰۰سال بدبختی بهدنبال داشته باشد.
ترجمه حسین موسوی