برگزیده

دور تند دیپلماسی

روزنامه سازندگي

بروزرسانی 1404/04/30 - 19:56

روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

“علی لاریجانی” به دیدار “ولادیمیر پوتین” رئیس‌جمهور روسیه رفت. اگرچه از محتوای این جلسه، خبری مخابره نشد، اما تلاش‌های دیپلماتیک برای دورکردن سایه جنگ از ایران افزایش یافته است. خبرها حاکی است؛ دیپلمات‌های ایران و سه کشور اروپایی نیز هفته آینده دیدار خواهند کرد

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین (عصر یک‌شنبه) اعلام کرد که علی لاریجانی، مشاور رهبری با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در کاخ کرملین دیدار کرده و در طول این ملاقات، نماینده ایران ارزیابی خود را از اوضاع در خاورمیانه و پیرامون برنامه هسته‌ای ایران ارائه داد. پسکوف در این خصوص اعلام کرد که طرف روس مواضع شناخته شده‌ای را با هدف تثبیت اوضاع در منطقه و حل‌وفصل سیاسی مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران ابراز کرد. او همچنین گفت که در دیدار پوتین و لاریجانی، طرف روس مواضع خود را در مورد تنظیم سیاسی مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران بیان کرد. این دیدار در حالی انجام می‌شود که ایران در بحث دیپلماسی دو و چند جانبه در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سرعت عمل بیشتری را به کار بسته است. در این خصوص می‌توان ضریب دادن به گفت‌وگوها با مصر در جهت رفع موانع و بهبود روابط دو جانبه اشاره کرد که اینجا دو اتفاق رخ داده است.

نخست تغییر نام خیابان خالد اسلامبولی در منطقه ۶ تهران به شهید سیدحسن نصرالله و دوم انتصاب مجتبی فردوسی‌پور به عنوان رییس جدید دفتر حفاظت منافع جمهوری اسلامی ایران در قاهره است. او سفیر پیشین ایران در اردن و کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه در چند سال اخیر مدیریت بخش غرب‌آسیا و شمال آفریقای مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه را به عهده داشته است. فردوسی‌پور اخیراً و قبل از عزیمت به مصر با سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد و گزارشی را از وضعیت روابط دوجانبه تهران- قاهره و برنامه پیشنهادی برای تحکیم روابط در همه حوزه‌های مورد علاقه طرفین ارائه کرد.
از سوی دیگر سفر اخیر عراقچی به چین و گفت‌وگوی او با وانگ یی، همتای چینی خود همچنین مواضع پکن در قبال تهران را نیز باید نمونه دیگری از تعمیق روابط و کسب حمایت‌های سیاسی در شرایط مبهم خاورمیانه همچنین اقدامات مخرب اسرائیل دانست که در حاشیه نشست سازمان همکاری شانگهای صورت گرفت. قبل از آن هم عراقچی در بریکس حاضر شد و مواضع ایران در مورد وضعیت کنونی منطقه، سیاست‌های ایالات متحده و اقدامات اسرائیل را تشریح کرد سپس در عربستان سعودی با محمدبن سلمان، ولیعهد عربستان و وزیر دفاع این کشور در مورد شرایط کنونی خاورمیانه دیدار و گفت‌وگو کرد.

مذاکره با تروئیکا، به زودی
اگر نمودار سیر تحرکات دیپلماتیک ایران در سطوح مختلف را مشاهده کنیم به خوبی می‌بینیم که نه تنها قبل از جنگ ۱۲ روزه بلکه حین به خصوص پس از آن، دستگاه دیپلماسی کشورمان و سایر سطوح عالی سیاسی در حال فعال کردن و استفاده بیشتر از اهرم دیپلماتیک و رایزنی‌ هستند. به عنوان مثال سفر علی لاریجانی به مسکو و دیدار وی با پوتین نشان از ضرورت تبادل نظر تهران با متحدان خود دارد. حتی در سطح پارلمانی هم (یک‌شنبه) شاهد آن بودیم که هیاتی از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با مقامات ارشد سیاسی و امنیتی عراق دیدار و گفت‌وگو داشتند.
در این راستا موضوع دیگری که بسیار مهم به نظر می‌رسد به جریان افتادن گفت‌وگوهای ایران با تروئیکای اروئپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) است. در این خصوص (یک‌شنبه) تسنیم به نقل از یک منبع آگاه از توافق تهران با سه کشور اروپایی برای برگزاری مذاکرات با موضوع هسته‌ای ایران خبر داد و اعلام کرد که درباره اصل مذاکرات توافق شده است اما درباره زمان و مکان آن رایزنی‌ها ادامه دارد و اینکه مذاکرات آتی در ‌کدام کشور باشد، نهایی نشده و این مذاکره قرار است در سطح معاونان وزرای امور خارجه ایران و سه کشور اروپایی برگزار شود.
ساعاتی بعد هم منابع خارجی این موضوع را به ارائه جزئیاتی دیگر پوشش دادند. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک منبع دیپلماتیک آلمانی اعلام کرد که تروئیکای اروپا در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری دور جدیدی از مذاکرات با ایران درباره برنامه هسته‌ای آن طی روزهای آتی هستند. این رسانه فرانسوی همچنین گزارش داد که تروئیکای اروپا با ایران در تماس هستند تا برای مذاکرات بیشتر در هفته‌ آتی برنامه‌ریزی کنند.
این منبع دیپلماتیک آلمانی به خبرگزاری فرانسه گفته است که ایران هرگز نباید اجازه دستیابی به سلاح اتمی را داشته باشد و به همین دلیل است که آلمان، فرانسه و انگلیس برای رسیدن به یک راهکار دیپلماتیک بادوام و قابل راستی‌آزمایی برای برنامه هسته‌ای ایران به طور فشرده در چارچوب تروئیکای اروپا همکاری می‌کنند. او همچنین اعلام کرده که اگر طی تابستان به هیچ راهکاری دست پیدا نکنیم، سازوکار ماشه یکی از گزینه‌های تروئیکای اروپا خواهد بود.
همچنین اسکای نیوز عربی در گزارش خود مدعی شده که گفت‌وگوهای ایران و اروپا یک‌شنبه آتی (۵ مرداد/۲۷ جولای) در ژنو برگزار می‌شود. پیش از این هم آکسیوس (جمعه) خبر داده بود که احتمالاً دیپلمات‌های ارشد تروئیکای اروپایی و ایران، هفته آینده و به‌منظور گفت‌وگو درباره یک توافق هسته‌ای احتمالی با یکدیگر دیدار کنند و محل احتمالی این دیدار را وین و یا ژنو اعلام کرد. آکسیوس در مورد ترکیب تیم مذاکره‌کننده ایران نوشته است که انتظار می‌رود، هیات ایرانی شامل کاظم غریب‌آبادی و مجید تخت‌روانچی معاونان وزیر خارجه ایران باشد.
این در حالی است که اخیراً سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان به صورت ویدئوکنفرانس با همتایان خود (وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه) و کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مورد پرونده هسته‌ای ایران و هرگونه مذاکره احتمالی گفت‌وگو کرد. او سپس در مورد این گفت‌وگوها اعلام کرد که اگر اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی می‌خواهند نقشی ایفا کنند باید مسئولانه رفتار کنند و از سیاست‌ فرسوده تهدید و فشار از جمله تهدید به اجرای سازوکار «اسنپ بک» که فاقد هر گونه مبنای اخلاقی و حقوقی برای آن هستند، دست بردارند.
عراقچی همچنین گفت که این ایالات متحده بود که از توافقی که طی دو سال و با هماهنگی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۵ حاصل شده بود، خارج شد- نه ایران؛ و این آمریکا بود که در ژوئن امسال میز مذاکره را ترک کرد و به ‌جای آن گزینه نظامی را برگزید- نه ایران. هر دور جدیدی از مذاکرات فقط زمانی ممکن خواهد بود که طرف مقابل برای یک توافق هسته‌ای عادلانه، متوازن و مبتنی بر منافع متقابل آمادگی داشته باشد.
عراقچی همچنین اخیراً در گفت‌وگو با سی.جی.تی.ان چین در مورد هرگونه مذاکرات آتی با ایالات متحده گفته بود که باید اراده واقعی طرف مقابل را ببینیم؛ اراده‌ای برای رسیدن به یک راه‌حل برد-برد. برنامه هسته‌ای ما صرفاً برای مقاصد صلح‌آمیز است و ما صددرصد نسبت به این موضوع اطمینان داریم. ما هیچ مشکلی نداریم که این اطمینان را با دیگران نیز به اشتراک بگذاریم؛ اما این تنها از طریق مذاکره ممکن است. او در ادامه مصاحبه خود با تلویزیون دولتی چین گفت که این مساله نیازمند اراده‌ای جدی و واقعی از سوی طرف مقابل است؛ باید گزینه نظامی کنار گذاشته شود، رو به جلو حرکت کنیم و به‌دنبال یک راه‌حل از مسیر مذاکره باشیم.