ارمنستان کنترل خود بر زنگزور را از دست میدهد؟

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نشریه اسپانیایی «Periodista Digital» ادعا کرده است که به یک تفاهم نامه مخفی در مورد کریدور زنگزور دست یافته و این سند توسط ارمنستان و ایالات متحده تایید شده است. خبرگزاری «آپا.آز» دیروز چهارشنبه در گزارشی در همین رابطه نوشت، این نشریه کریدور زنگزور را «کریدور حملونقل پل ترامپ» مینامد.
در گزارش این نشریه اسپانیایی آمده است که دیاسپورای ارمنی در فرانسه که با دولت ارمنستان ارتباط دارند، به نسخهای محرمانه از این سند دسترسی پیدا کردهاند. طبق اطلاعات، در توضیح آن آمده است: «این یک کریدور حملونقل ۴۲کیلومتری است که از منطقه سیونیک ارمنستان عبور میکند. این کریدور، آذربایجان را به نخجوان متصل میکند که موقعیتی استراتژیک در مرز ارمنستان و ایران دارد. ایجاد این کریدور یکی از خواستههای اصلی آذربایجان پس از جنگ ۲۰۲۰ بود. ارمنستان تلاشهایی برای جلوگیری از ایجاد این کریدور انجام داده است؛ زیرا میتواند منجر به از دست دادن بخش بزرگی از خاک ارمنستان شود. طبق این سند، ارمنستان حاکمیت خود را بر منطقه سیونیک حفظ میکند، اما با وجود این، مشخص است که کریدور حملونقل توسط یک شرکت خصوصی آمریکایی که مجوز لازم را دریافت کرده است، مدیریت خواهد شد.
توزیع درآمد حاصل از استفاده از این کریدور در این توافق منعکس شده است. شرکت آمریکایی ۴۰درصد از درآمد و ارمنستان ۳۰درصد را دریافت خواهد کرد. بنابراین، ارمنستان حداقل به مدت ۹۹سال از قلمرو خود محروم خواهد شد.» امنیت توسط یک شرکت آمریکایی تامین خواهد شد. این مقاله همچنین اشاره میکند که این تفاهمنامه شامل استقرار نیروهای نظامی آمریکایی در خاک ارمنستان نیز میشود: «طبق اطلاعات دریافتی، این نیروها نیروهای عادی آمریکایی نخواهند بود، بلکه اعضای یک شرکت نظامی خصوصی آمریکایی خواهند بود. گمان میرود تعداد این نیروها حدود ۱۰۰۰نفر باشد و آنها مسوول تامین امنیت در امتداد کریدور خواهند بود». گزارش شده است که طبق این تفاهمنامه، شرکت خصوصی میتواند برای محافظت از کریدور از زور استفاده کند. طبق گزارش این نشریه، مرز در ابتدا توسط نیروهایی بدون سلاح سنگین محافظت خواهد شد.
در پایان این گزارش اسپانیایی آمده است: «تفاهمنامه ارمنستان و آمریکا برای ارمنستان فاجعهبار است. اشغال این کشور کوچک توسط آمریکا مشکلات آن را حل نخواهد کرد. تنها آمریکا و ترکیه از آن سود خواهند برد. اتحادیه اروپا نیز ارمنستان را از دست خواهد داد. ارمنستان دیگر شریک فرانسه و اتحادیه اروپا نخواهد بود؛ زیرا این کشور توسط نیروهای نیابتی آمریکا اشغال خواهد شد. برای فرانسه، تثبیت نیروهای آمریکایی در ارمنستان یک تحول منفی است. موقعیت استراتژیک فرانسه در ارمنستان بر پایههای تاریخی استوار است. بزرگترین جمعیت ارمنی در اروپا نیز در فرانسه واقع شده است. فرانسه نقش خود را در روند صلح منطقهای تقویت کرده و سالها ریاست مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را بر عهده داشته است. اجرای پروژه «پل ترامپ» ضربهای به نقش فرانسه خواهد بود. در واقع، ایالات متحده در حال ایجاد وضعیتی است که در آن ارمنستان حق رای خود را از دست میدهد و فرانسه توانایی خود را برای محافظت از منافع خود در منطقه از دست میدهد.»
«اسپوتنیک» در همین رابطه نوشت، آذربایجان پس از امضای توافقنامه آتشبس۲۰۲۰ که خواستار عبور بدون مانع افراد، وسایل نقلیه و کالاها بین آذربایجان و نخجوان بود، بهطور مداوم ارمنستان را تحت فشار قرار داده است تا اجازه ایجاد این مسیر را که بیشتر بهعنوان کریدور زنگزور شناخته میشود، بدهد. ایالات متحده هفته گذشته علنا ایده اجاره ۱۰۰ساله کریدور زنگزور را مطرح کرد؛ زمانی که تام باراک، سفیر ایالات متحده در ترکیه ایده «دخالت» آمریکا در این اختلاف را اعلام کرد و گفت: «بسیار خب، ما آن را تصاحب خواهیم کرد. ۳۲کیلومتر جاده را به مدت صد سال به ما اجاره دهید و همه شما میتوانید آن را به اشتراک بگذارید.»
این پیشنهاد با خطرات ژئوپلیتیک، اقتصادی و امنیتی همراه است؛ زیرا ارمنستان قبل از پاشینیان مدتهاست که بر حفظ حاکمیت و ترانزیت گمرکی تحت کنترل قوانین خود اصرار دارد و از «از دست دادن» کنترل سیونیک میترسد. ایران آن را تهدیدی برای دسترسی زمینی خود به ارمنستان میبیند. این مسیر همچنین میتواند با منحرف کردن ترافیک و تضعیف نفوذ بازیگران کلیدی منطقهای، تهدیدی برای کریدور حملونقل شمال-جنوب به رهبری روسیه و ایران باشد و همزمان رقابتهای منطقهای را تشدید کند و جایگاه ایران و روسیه را در تجارت اوراسیا تضعیف کند.