برگزیده

باید از جنگ دوم جلوگیری کرد

روزنامه سازندگي

بروزرسانی 1404/05/14 - 19:49

روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

“سیدحسین مرعشی”، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران می‌گوید: چالش اصلی کشور، عبور هوشمندانه از وضعیت آتش‌بس به صلح پایدار است. بدترین سناریو برای ایران، شکل‌گیری اتحاد میان “ترامپ”، “نتانیاهو” و اروپاست. در مذاکرات آتی، صرفاً بر دشواری امتیازدادن تمرکز نکنید، بلکه به این بیندیشید که در ازای آنچه به‌دست می‌آورید، فقط ایران و تامین امنیت مردم، دستاوردی بسیار ارزشمند است

در سایه تجربه جنگ ۱۲ روزه و در شرایطی که ایران هنوز در وضعیت شکننده «نه جنگ، نه صلح» به‌سر می‌برد، حسین مرعشی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران، در گفت‌وگویی صریح و تحلیلی از لزوم پیشگیری از بروز جنگ دوم سخن می‌گوید و هشدار می‌دهد که باید با هوشیاری ادامه مسیر دهیم و مهم‌ترین مسئولیت مدیران کشور در مقطع کنونی، پیشگیری از بروز یک جنگ دوم است. او با اشاره به اشتباه راهبردی ترامپ و نتانیاهو در برآورد توان ایران، تأکید می‌کند که دشمنان، انسجام و وطن‌دوستی مردم ایران را دست‌کم گرفتند. مرعشی معتقد است، پیروزی در میدان نبرد تنها یک بخش ماجراست؛ اکنون چالش اصلی، عبور هوشمندانه از وضعیت «آتش‌بس» به «صلح پایدار» است.

به عقیده حسین مرعشی، بدترین سناریو برای ایران، شکل‌گیری اتحاد میان ترامپ، نتانیاهو و اروپاست. خبر خوب آن است که اهداف ترامپ با نتانیاهو تفاوت دارد همچنین منافع اروپا نیز با رژیم صهیونیستی همسو نیست. دیپلمات‌های ما باید این تمایز را به‌خوبی درک کرده و در صحنه سیاسی به‌گونه‌ای عمل کنند که اسرائیل منزوی و تنها بماند. ما باید روابط و مسائل خود با اروپا را به‌صورت مستقل از آمریکا پیگیری کنیم. حتی در گفت‌وگو با ایالات متحده نیز لازم است بیشتر به خواسته‌های حداقلی آمریکا توجه کنیم نه به مطالبات حداکثری اسرائیل و نتانیاهو. همچنین او چهار مؤلفه کلیدی برای رسیدن به این هدف را برمی‌شمارد: انسجام ملی، وحدت فرماندهی، آمادگی دفاعی و بسیج دیپلماسی. از نگاه مرعشی، اکنون زمان اصلاحات ساختاری و مباحث تفرقه‌برانگیز نیست بلکه باید با حفظ اتحاد، دشمن را وادار به عقب‌نشینی نهایی کرد. وی هشدار می‌دهد که کوچک‌ترین خلل در وحدت داخلی می‌تواند، پیامدی شبیه تجربه تلخ سوریه داشته باشد. این گفت‌وگو نه ‌فقط تحلیل یک واقعه بلکه نقشه راهی برای عبور ایران از بحران‌های امنیتی و تثبیت جایگاه راهبردی‌اش در آینده منطقه است.

فرماندهی یکپارچه‌ و متمرکز، ذیل هدایت رهبری
دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران در گفت‌وگو با ویژه‌برنامه «برای وطن» خبرگزاری ایسنا درباره برخی ضعف‌ها و جای بحث که در سطوح تصمیم‌گیری وجود دارد، می‌گوید و تأکید می‌کند که مردم به‌صورت کلی از برخی از این ضعف‌ها و شاید نفوذهایی که صورت گرفته آگاهند اما بررسی دقیق این مسائل باید در سطح ستاد جنگ و در قالب کار کارشناسی صورت گیرد. وی افزود: نخست، تمرکز فرماندهی در مقام معظم رهبری است؛ امری که اکنون محقق شده است. همه قوا با ایشان هماهنگ هستند و رهبری بر امور کشور تسلط کامل دارند. همچنین همه جریان‌های سیاسی اعلام کرده‌اند که از تصمیمات رهبری تبعیت می‌کنند. مرعشی ادامه داد: مؤلفه دوم، انسجام ملی است. امروز، اجماع عمومی در میان مردم وجود دارد که ایران باید به نقطه‌ای برسد که از درگیری نظامی فاصله بگیرد. البته این به معنای ترس از جنگ نیست؛ اگر دشمن به ما حمله کند، قطعاً پاسخ سنگین و قاطعی خواهیم داد، اما ملت ایران جنگ‌طلب نیست. همه ایرانیان خواهان آن‌ هستند که کشور به سمت صلح پایدار حرکت کند. مرعشی در ادامه تحلیل خود از وضعیت کشور پس از جنگ ۱۲ روزه با طرح این پرسش که «مسأله امروز ایران چیست؟» گفت: خاموشی، کم‌آبی، تورم، گرانی و ناکارآمدی در سیستم اداری و قضایی از مشکلات واقعی کشور هستند اما مسأله اول ما اینها نیست. مهم‌ترین مسأله امروز، این است که در شرایط فعلی- که نه در وضعیت جنگ هستیم و نه در صلح کامل- چگونه کشور را از حالت «آتش‌بس» به وضعیت «صلح پایدار» بازگردانیم. وی افزود: اقتصاد ایران هنوز از شوک جنگ ۱۲ روزه خارج نشده است زیرا همچنان اطمینانی وجود ندارد که کشور در نقطه امن صلح مستقر شده باشد. این بی‌اطمینانی موجب کاهش مصرف، افت خرید مردم و پایین آمدن سفارش‌های تولیدی کارخانه‌ها شده که به‌دنبال خود، کاهش تولید، افزایش بیکاری و تشدید تورم را به همراه خواهد داشت. دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران با تأکید بر ضرورت گذار از وضعیت «نه جنگ نه صلح» به صلح پایدار، گفت: مسأله اصلی امروز کشور همین انتقال است. اما این انتقال چه نیازهایی دارد؟ به نظر من، چهار مؤلفه اساسی باید محقق شود. وی با بیان اینکه «اهداف ترامپ و نتانیاهو در این حمله یکسان نبود»، اظهار کرد: ترامپ تمرکز خود را بر موضوع هسته‌ای ایران گذاشته و بارها اعلام کرده بود که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد. البته او تمایل داشت، کل برنامه هسته‌ای ایران متوقف شود. در مقابل، نتانیاهو به‌دنبال فرصتی برای براندازی نظام جمهوری اسلامی در ایران بود. او تصور می‌کرد چنین حمله‌ای می‌تواند مسیر تجزیه ایران را هموار کند.

چرا اکنون زمان اصلاحات بنیادین نیست
در ادامه این گفت‌وگو، مرعشی بر این مهم تأکید دارد که در منطقه، هیچ‌یک از کشورهای عربی توان مقابله با اسرائیل را ندارند. اسرائیل اساساً حریفی در منطقه نمی‌بیند و به‌دنبال توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای عربی است. اما تنها مانع جدی در برابر خود را ایران می‌داند و تلاش داشت این قدرت منطقه‌ای را شکست دهد اما در این مسیر توفیقی نیافت. وی با اشاره به محاسبات غلط سران تل‌آویو و واشنگتن ادامه داد: اطلاعاتی داریم که نتانیاهو به ترامپ وعده داده بود، ایران پنج تا هفت روز پس از آغاز جنگ، تسلیم یا از هم خواهد پاشید. آنها روی نارضایتی‌های داخلی حساب ویژه‌ای باز کرده بودند. مرعشی افزود: واقعیت این است که مردم ایران ۶ سال است تورم بالای ۴۰ درصد را تحمل می‌کنند. نارضایتی‌ها واقعی است چراکه در این مدت تنها ۲۰ تا ۲۵ درصد از کاهش قدرت خرید مردم جبران شده است. اما آنها از یک حقیقت مهم غافل بودند؛ وطن‌دوستی عمیق مردم ایران و انزجار عمومی در داخل و بسیاری از نقاط جهان از افرادی همچون نتانیاهو. مردم ایران هرچند نسبت به برخی مسائل ناراضی هستند اما اصالت، هویت و وطن خود را فراموش نمی‌کنند. به عقیده مرعشی، برخی جریان‌ها خواستار برگزاری رفراندوم، تشکیل مجلس مؤسسان و تغییر نظام سیاسی کشور هستند. اما طرح چنین پیشنهادهایی در شرایط کنونی‌- یعنی دوره «نه جنگ نه صلح» که هر لحظه ممکن است دشمن دست به شیطنت جدیدی بزند‌- به لحاظ راهبردی اشتباه است. لذا هیچ کشوری، چه ضعیف و چه قوی، چه با نظام حکمرانی کارآمد یا ناکارآمد، در دوره آتش‌بس نمی‌تواند به‌دنبال اصلاحات بنیادین برود؛ چراکه هرگونه تضعیف قدرت مرکزی در این شرایط، راه را برای تسلط دشمن باز خواهد کرد.

تجربه سوریه هشداری برای اختلافات داخلی
همچنین مرعشی با اشاره به پیامدهای خطرناک اختلافات داخلی در دوره‌های حساس، گفت: تجربه سوریه در این زمینه کاملاً زنده و آموزنده است. احمدالشرع پس از آنکه دولتش در عربستان مستقر شد با دونالد ترامپ دیدار کرد، تحریم‌های آمریکا علیه سوریه لغو شد و در باکو با نمایندگانی از رژیم صهیونیستی رایزنی‌هایی انجام داد. اما همین احمدالشرع، هنگامی که در السویدا اقدامی برخلاف خواست اسرائیلی‌ها انجام داد با آتش سنگینی مواجه شد. وی افزود: اگر ترامپ در آن مقطع جلوی حمله اسرائیل را نگرفته بود، احمدالشرع ظرف ۲۴ ساعت سقوط می‌کرد. این تجربه نشان می‌دهد که در شرایط جنگی هرگونه اختلاف و تصمیم نسنجیده می‌تواند، نتایجی فاجعه‌بار داشته باشد. در دوره‌هایی مانند وضعیت کنونی ایران که در «مرز صلح و جنگ» قرار داریم، طرح مباحث تند و اختلاف‌برانگیز نمی‌تواند حرف حساب‌شده‌ای تلقی شود. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با تأکید بر اینکه‌ «اکنون وقت اصلاحات نیست بلکه زمان تقویت انسجام ملی برای عقب راندن دشمن و بازگرداندن کشور به مسیر صلح پایدار است»، خاطرنشان کرد: در عین حال، برخی بی‌توجهی‌ها نسبت به مردم و انسجام ملی در حال شکل‌گیری است که برای من قابل درک نیست. وی افزود: من با ظرفیت‌های نهاد روحانیت در ایران آشنا هستم و برای آیت‌الله‌ جنتی نیز احترام قائلم اما حتماً در میان روحانیون مدیر و سیاست‌ورز کشور، می‌توان دست‌کم ۵۰ نفر را یافت که هم وفادار به رهبری هستند و هم‌سنشان نصف آقای جنتی است. پرسش این است که چرا برخی نهادهای تصمیم‌گیر در چنین شرایط حساسی همچنان اصرار دارند، ایشان بر صندلی دبیری شورای نگهبان باقی بمانند؟ مرعشی در ادامه گفت: ما روحانیون زیادی داریم که می‌توانند نماز جمعه اقامه کنند. پس چرا افرادی برای این جایگاه انتخاب می‌شوند که مردم نسبت به آنها حساسیت دارند؟ در دوره‌ای که به انسجام نیاز داریم، این قبیل تصمیم‌ها شائبه بی‌توجهی به افکار عمومی را تقویت می‌کند.

هیچ خطایی ما را از انسجام ملی منصرف نمی‌کند
در ادامه دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران با بیان اینکه ما اصلاح‌طلبان، هیچ مطالبه‌ای جز یک خواسته بنیادین نداریم و آن انتقال ایران از وضعیت «نه جنگ، نه صلح» به وضعیت «صلح پایدار» است، خاطرنشان کرد: استفاده‌ صحیح و به‌موقع از همه ابزارهای دیپلماتیک و قدرت نظامی کشور مسأله مهمی است. نیروهای مسلح باید در بالاترین سطح آمادگی قرار داشته باشند و دیپلماسی نیز باید در بالاترین سطح ممکن عمل کند. وی با بیان اینکه «عرب‌ها، ترک‌ها و اروپایی‌ها با فروپاشی جمهوری اسلامی ایران موافق نیستند»، گفت: آنان به‌خوبی می‌دانند که هرگونه تغییر در جغرافیای سیاسی ایران، تأثیری مستقیم بر کل خاورمیانه خواهد داشت؛ به‌گونه‌ای که تمام بلندپروازی‌های اقتصادی عراق، امارات، قطر و عربستان رنگ خواهد باخت و موج مهاجرت سنگین چند ۱۰ میلیونی به‌سوی اروپا به راه خواهد افتاد. از سوی دیگر، اسرائیل نشان داده که نظامی غیرقابل کنترل است. این رژیم پشت پرونده‌های فساد اخلاقی بسیاری قرار دارد که برخی دیپلمات‌ها و چهره‌های سیاسی آمریکا را نیز درگیر کرده است. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: در موضوع جنگ غزه نیز حتی انگلیس‌-‌که از بنیانگذاران رژیم صهیونیستی به‌شمار می‌رود-اعلام کرده اگر آتش‌بس در غزه برقرار نشود، دولت فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت. فرانسه نیز موضع مشابهی گرفته است. در این میان، اگر ما بتوانیم پروژه‌ غلط ایران‌هراسی را مدیریت کنیم، قطعاً کشورهای عربی، ترکیه و اروپا علاقه‌ای به تضعیف ایران در برابر اسرائیل نخواهند داشت. آنان به‌خوبی می‌دانند که اگر اسرائیل از سد و خاکریز ایران عبور کند، نه اعراب امنیت خواهند داشت، نه ترکیه و نه اروپا.

۴ مولفه کلیدی برای رسیدن به صلح پایدار
این فعال سیاسی درباره چرایی روشن‌تر شدن افکار عمومی جهان و دولتمردان نسبت به ماهیت رژیم صهیونیستی، اظهار کرد: از هفتم اکتبر و آغاز جنگ غزه، افکار عمومی جهان به‌واسطه اقدامات بی‌سابقه و ضدبشری اسرائیل نسبت به واقعیت این رژیم آگاه‌تر شده‌اند؛ چراکه اسرائیل هیچ‌یک از اصول اخلاقی، قوانین بین‌المللی و موازین حقوق بشری را رعایت نکرده است. مرعشی گفت: بنابراین باید چهار مؤلفه کلیدی شامل انسجام ملی، وحدت فرماندهی، بسیج دیپلماسی و آمادگی دفاعی هم‌زمان محقق شود تا ایران بتواند از وضعیت «نه جنگ، نه صلح» عبور کرده و به سوی صلحی پایدار حرکت کند. از ابتدای هفتم اکتبر بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که آرمان فلسطین دوباره زنده شده اما اکنون در این تحلیل تردیدهایی به‌وجود آمده و تحلیلگران به دو دسته تقسیم شده‌اند؛ گروهی همچنان بر این باورند که این جنگ به بیداری جهانی انجامیده و چهره واقعی رژیم صهیونیستی را بیش از پیش آشکار کرده است؛ در حالی که گروهی دیگر معتقدند در جهانی بی‌عمل و بی‌نظم حتی شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل نیز قادر به توقف این جنایات نیستند. وی ادامه داد: وضعیت به قدری مفتضح است که نماینده حقوق بشر سازمان ملل، جنایات اسرائیل در غزه را گزارش کرده اما به جای حمایت از سوی آمریکا تحریم شده است. تاکنون سابقه نداشته که ایالات متحده، نهاد حقوق بشر سازمان ملل را تحریم کند. مرعشی با اشاره به لزوم اتخاذ رویکردی متفاوت در قبال مساله فلسطین گفت: اگر تصمیم‌گیرنده بودم، پیشنهاد می‌دادم که جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی متحد شود و در راستای راه‌حل دو دولتی با تشکیل دولت دوم در فلسطین موافقت کند. از ابتدا موضع ما روشن بوده است؛ باید نظام آپارتاید کنار گذاشته شود و همه ساکنان سرزمین تاریخی فلسطین‌-‌‌ اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی‌- ‌سهم برابر و حقوق مساوی داشته باشند. هدف ما تشکیل حکومتی بر پایه آرای مردم و تأمین حقوق همه گروه‌هاست نه حمایت از دولت صهیونیستی. وی افزود: هرچند اکنون از این ایده فاصله زیادی گرفته شده و تحقق آن دشوار است اما اگر ایران، کشورهای عربی و اروپا متحد شوند و دولت مستقل فلسطینی را به رسمیت بشناسند، این می‌تواند گامی مهم و روبه‌جلو باشد. امروز جهان اسلام، کشورهای عربی و تمامی ملت‌های متمدن باید در برابر سیاست جابه‌جایی جمعیتی رژیم صهیونیستی ایستادگی کنند. وی ادامه داد: تحقق این شرایط منوط به آن است که ایران، کشوری قدرتمند باقی بماند. ایرانِ قدرتمند نباید اهمیت راهبردی خود را فراموش کند. در مذاکرات آتی صرفاً بر دشواریِ امتیاز دادن تمرکز نکنید بلکه به این بیندیشید که در ازای آنچه به دست می‌آورید، حفظ ایران و تأمین امنیت مردم دستاوردی بسیار ارزشمند است. مرعشی تصریج کرد: در گفت‌وگو با آمریکا و اروپا باید بکوشیم، رژیم صهیونیستی را منزوی و امنیت ایران را تقویت کنیم. این هدف آن‌قدر مهم و ارزشمند است که باید دیپلماسی را جدی بگیریم و آمادگی داشته باشیم در صورت لزوم عقب‌نشینی‌های تاکتیکی انجام دهیم. وی در پاسخ به پرسشی درباره مصادیق عقب‌نشینی تاکتیکی گفت: نمی‌توان از پیش درباره مصادیق دقیق اظهارنظر کرد اما مسلم است که موضوعاتی مانند بُرد موشک‌ها قابل مذاکره نیست. موشک‌ امنیت ایران است و درباره امنیت ملی نباید مذاکره کرد. این فعال سیاسی درباره دلیل همراهی سلطنت‌طلبان و منافقین با نتانیاهو در جنگ ۱۲ روزه گفت: همیشه درصدی اندک از افراد فرصت‌طلب و پست در هر جامعه‌ای وجود دارند. در این‌باره، یاد شعری قدیمی افتادم: «روزی افتاد فتنه‌ای در شام / هر کس از گوشه‌ای فرا رفتند/ روستازادگانِ دانشمند به وزیریِ پادشاه رفتند/ پسرانِ وزیرِ ناقص‌عقل به گدایی به روستا رفتند». وی ادامه داد: برخی از سلطنت‌طلبانِ امروز، مصداق همین پسران وزیر ناقص‌عقل هستند که به گداییِ حمایت نتانیاهو رفته‌اند تا به خیال خود در ایران حکومت کنند. این رفتار، اوج سقوط اخلاقی آنها را نشان می‌دهد. مرعشی تأکید کرد: باید همه تلاش خود را متمرکز کنیم تا فرآیند دستیابی به صلح پایدار محقق شود و ایران به یک حاشیه امن برسد. پس از آن نیازمند بازنگری اساسی در سازوکارهای مدیریت کشور هستیم تا با بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های ملی، نظام مدیریتی کشور را به گونه‌ای ارتقا دهیم که هیچ دشمنی به خود اجازه طمع‌ورزی به این سرزمین را ندهد.