دیپلمات پیشین: راهی جز تعامل در یک ماه پیش‌رو وجود ندارد

شرق

بروزرسانی 1404/06/08 - 11:40

دیپلمات پیشین: راهی جز تعامل در یک ماه پیش‌رو وجود ندارد

شرق/متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

ابوالقاسم دلفی در گفت‌وگوی خود با «شرق» پیرامون ارسال نامه تروئیکا برای فعال‌سازی مکانیسم «اسنپ‌بک» توسط سه کشور اروپایی عضو برجام و فرصت دیپلماتیک یک‌ماهه برای گفت‌وگوهای بین‌المللی نگاهی نه چندان خوش‌بینانه به‌واسطه کمبود و فشردگی زمان دارد. چون به گفته سفیر اسبق ایران در فرانسه، «این فاصله زمانی کوتاه، اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند مسیر پیچیده‌ای را برای کل کشور ایجاد کرده و تشدید تنش‌ها شانس رسیدن به توافق را کم‌رنگ‌تر می‌کند». ازاین‌رو به باور این مفسر حوزه سیاست خارجی، «گام اول باید حداقل در حوزه همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد.

تحلیلگر ارشد مسائل اروپا با اشاره به سابقه مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا توضیح داد که «اروپایی‌ها در طول دو دهه گذشته همواره بیشترین حق و نفوذ را برای خود در گفت‌وگوهای هسته‌ای قائل بوده‌اند و در چند ماه اخیر نیز تلاش کرده‌اند تا نقش محوری خود را بازتعریف کنند». به اذعان سفیر اسبق ایران در صربستان، «مذاکراتی که در دوران ترامپ آغاز شد، ظرفیت لازم برای بهره‌برداری کامل از فرصت‌های دیپلماتیک را نداشت و همین موضوع به ایجاد شرایط حساس فعلی منجر شد».

با چنین برداشتی، دلفی تأکید کرد که «اروپایی‌ها در پی احیای جایگاه سیاسی خود و جبران ناتوانی در پرونده اوکراین، به موضوع هسته‌ای ایران ورود کردند». از نگاه سفیر اسبق ایران در بلژیک، «اروپایی‌ها تلاش می‌کنند از طریق مکانیسم ماشه، نفوذ دیپلماتیک خود را افزایش دهند و هم‌زمان شرایط را برای بازتعریف مذاکرات با آمریکا فراهم کنند». وی افزود «سه موضوع کلیدی که در مذاکرات اولیه با اروپایی‌ها مطرح شد، شامل شروع مذاکرات معنادار با آمریکا، تعیین تکلیف همکاری با آژانس و وضعیت اورانیوم غنی‌شده بود و اکنون کلید حل بحران در این سه شرط نهفته است».

سفیر اسبق ایران در کلمبیا با تأکید بر تجربه طولانی ایران در تعامل با اروپا، اظهار کرد که «روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با کشورهای اروپایی می‌توانست در این مرحله، نقش بازدارنده‌ای در تنش‌ها ایفا کند، اما به دلیل سوابق مرتبط با اوکراین و سوءتفاهمات سیاسی، این ظرفیت به طور کامل استفاده نشد». این کارشناس مسائل بین‌الملل متذکر می‌شود که «اروپایی‌ها در مذاکرات استانبول سه پیشنهاد مطرح کردند که اگر ایران به آنها پاسخ مثبت می‌داد، امکان استفاده از مکانیسم ماشه به شکلی متوازن یا حتی تمدید آن فراهم می‌شد».

تحلیلگر ارشد مسائل اروپا در ادامه گپ و گفتش با «شرق» تأکید دارد که «در این یک ماه فرصت باقی‌مانده، وضعیت همکاری ایران با آژانس و تعامل با آمریکا تعیین‌کننده خواهد بود». سفیر اسبق ایران در شیلی خاطرنشان کرد «بخش عمده‌ای از مشکلات کنونی، قابلیت حل‌شدن دارد، اگر ایران و آژانس بتوانند به تفاهمی برای ارزیابی وضعیت هسته‌ای برسند و گزارش‌های قابل قبول ارائه دهند». مفسر ارشد سیاست خارجی یادآور شد «شرایط پیش‌رو شامل دو مقطع زمانی است؛ مقطع اول یک‌ماهه، که فرصت دیپلماتیک برای تعیین تکلیف همکاری با آژانس و اورانیوم غنی‌شده است و مقطع دوم، پس از پایان این دوره که در صورت عدم توافق، بازگشت تحریم‌ها و فعال‌شدن مکانیسم ماشه، احتمال تنش‌های بیشتر و حتی تهدید نظامی را افزایش می‌دهد». دلفی افزود «نوع مذاکرات با آمریکا، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، تأثیر حیاتی بر کاهش تهدیدها خواهد داشت».

سفیر اسبق ایران در فرانسه از منظری دیگر به تحولات پیش‌رو ورود کرده و با تأکید بر اهمیت ادامه دیپلماسی هسته‌ای بیان داشت «اگر سه موضوع اصلی در این یک ماه به نتیجه برسد، بخش قابل‌توجهی از تهدیدها از جمهوری اسلامی ایران دور خواهد شد. در غیر این صورت، فعال‌شدن اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های شش‌گانه، فشارها را آشکارتر و شرایط منطقه‌ای را بحرانی‌تر خواهد کرد». تحلیلگر ارشد مسائل اروپا همچنین اشاره کرد «تجربه گذشته نشان می‌دهد بهره‌برداری از فرصت‌های دیپلماتیک تنها در صورت وجود ظرفیت مذاکراتی و همراهی طرف‌های بین‌المللی ممکن است».

سفیر اسبق ایران در بلژیک تأکید کرد «اروپا، آمریکا و ایران باید رویکردی مبتنی بر تعامل و اعتمادسازی اتخاذ کنند تا خطرات احتمالی کاهش یابد».

در نهایت، مفسر ارشد سیاست خارجی، تحلیل خود را چنین جمع‌بندی می‌کند که «نامه اروپایی‌ها به شورای امنیت و فعال‌سازی مکانیسم ماشه، علی‌رغم جنبه تهدیدآمیز آن، فرصت دیپلماتیک مهمی را برای ایران ایجاد کرده است. مدیریت هوشمندانه این فرصت می‌تواند تضمین کند که پرونده هسته‌ای ایران با حداقل تنش پیش رود و همکاری با آژانس، به عنوان داور وضعیت هسته‌ای، نقش تثبیت‌کننده‌ای در جامعه بین‌المللی ایفا کند».