برگزیده

خشم و ناامیدی؛ روایت «آتلانتیک» از واکنش‌ها در واشنگتن به بمباران قطر

آخرين خبر

بروزرسانی 1404/06/21 - 14:35

خشم و ناامیدی؛ روایت «آتلانتیک» از واکنش‌ها در واشنگتن به بمباران قطر

آخرین خبر/متن پیش رو در رسانه آمریکایی آتلانتیک منتشر شده و انتشار ترجمه‌اش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست و صرفا جهت اطلاع مخاطبان از گزارش‌ها و تحلیل‌های منتشر شده در رسانه‌های غربی است

سؤال همچنان باقی است که آیا رهبران ارشد حماس که اسرائیل دیروز در حمله‌ی موشکی ناگهانی به دوحه قصد ترورشان را داشت، هنوز زنده‌اند یا نه. اما توافقی که با میانجی‌گری آمریکا شکل گرفته بود و آنها برای بررسی آن گرد هم آمده بودند، تقریباً قطعی است که از بین رفته است، و محاسبات دیپلماتیک در این زمینه چندان پیچیده به نظر نمی‌رسد.

دانا شیل اسمیت، سفیر پیشین آمریکا در قطر، می‌گوید: «وقتی یک طرف تیم مذاکره‌کننده‌ی طرف مقابل را بمباران کند، دیگر راهی برای ادامه‌ دادن قابل تصور نیست.» قطر، این کشور کوچک خلیج فارس که سال‌ها بنا به درخواست آمریکا میزبان رهبران سیاسی حماس بوده و میانجی اصلی در مذاکرات برای پایان جنگی نزدیک به دوساله به شمار می‌رفت، در محکومیت حمله‌ی اسرائیل خشم بی‌سابقه‌ای نشان داد.

حتی اگر مذاکرات صلح ادامه پیدا کند، بعید است قطر پس از این حمله موشکی اسرائیل به خاک و حاکمیتش، نقش میانجی را دوباره بپذیرد.

اسمیت می‌گوید: «این موضوع برای ثبات منطقه فاجعه‌بار است، برای منافع آمریکا فاجعه‌بار است و از همه مهم‌تر، برای گروگان‌های باقی‌مانده نزد حماس در غزه بسیار فاجعه‌بار است.»

مقام‌های اسرائیلی که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرده‌اند، نیز تأکید دارند که این عملیات هیچ فایده‌ی راهبردی ندارد و تقریباً تضمین می‌کند که گروگان‌ها به این زودی آزاد نخواهند شد. هرچند هیچ‌یک از آنان برای اعضای گروه تحت حمایت ایران که احتمالاً کشته شده‌اند ابراز تأسف نکرده‌اند. یک مقام ارشد اسرائیلی می‌گوید بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، ممکن است به دلیل این عملیات هزینه‌ی سیاسی سنگینی بپردازد، به‌ویژه اگر رهبران اصلی حماس طبق برنامه از بین نرفته باشند.

یک افسر سابق موساد، بازتاب‌دهنده‌ی نظر کارشناسان امنیتی اسرائیل ـ و بی‌تردید بسیاری از شهروندان خسته‌ی اسرائیلی که مشتاق پایان جنگ‌اند اما راهی برای صلح پایدار با حماس نمی‌بینند ـ گفت: «اهداف حمله افراد شروری بودند و جهان بدون آنها بهتر است، اما زمان‌بندی این عملیات سیاسی و ابلهانه بود.»

خانواده‌های گروگان‌های حماس ـ زنده یا مرده ـ همچنان خواهند پرسید چرا نتانیاهو دست به چنین اقدامی افراطی زد، در حالی که تنها چند روز پیش به نظر می‌رسید مذاکرات در آستانه دستیابی به نتیجه بود. رهبران حماس در دوحه مشغول بررسی آخرین پیشنهاد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای آزادی گروگان‌ها بودند.

روبی چِن، پدر «ایتی چِن» ـ شهروند آمریکایی-اسرائیلی گروگان حماس ـ پرسید: «چرا چنین کاری می‌کنند، در حالی که خود رئیس‌جمهور گفت در حال مذاکره است؟ نخست‌وزیر دارد با گروگان‌ها رولت روسی بازی می‌کند.» (مقام‌های اسرائیلی اعلام کرده‌اند که ایتی در ۷ اکتبر حین دفاع از غیرنظامیان نزدیک مرز غزه کشته شد و حماس جسد او را در اختیار دارد).

به‌طور رسمی، دولت قطر هنوز از نقش میانجی‌گری خود میان اسرائیل و حماس دست نکشیده است، اما نخست‌وزیر شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی روشن ساخت که کشورش دیگر نمی‌تواند اسرائیل را شریک قابل اعتماد بداند. او در یک نشست خبری گفت: «ثبات منطقه تنها با دیپلماسی فشرده و کار سیاسی به دست می‌آید، هرگز با جنگ و درگیری محقق نخواهد شد.»

ترامپ علناً گفت از حمله‌ی اسرائیل «بسیار ناراضی» است، اما پشت پرده، مقام‌های آمریکایی می‌گویند او و مشاورانش به شدت خشمگین بودند. یکی از مقامات آمریکایی افزود: «این حمله می‌تواند کارهای جاری کاخ سفید برای آتش‌بس را از بین ببرد.» برخی از مشاوران ارشد ترامپ معتقدند این دقیقاً هدف نتانیاهو بوده است.

ارتش اسرائیل در آستانه ورود به شهر غزه است که نتانیاهو آن را آخرین دژ حماس نامیده و دستور تخلیه‌ی ساکنان را صادر کرده است.

هفته با نشانه‌های پیشرفت در تلاش‌های آمریکا برای تضمین آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها آغاز شد. دوشنبه گذشته، استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ترامپ، در میامی با رون دِرمِر، مشاور ارشد نتانیاهو، دیدار کرد. جَرِد کوشنر، داماد ترامپ و برنامه‌ریز اصلی طرح پس از جنگ در غزه، نیز به آنها پیوست. مقام‌های آمریکایی گفتند حضور کوشنر نشانه‌ای از علاقه‌ی شخصی ترامپ به رسیدن به توافق بود.

در همان روز، نخست‌وزیر قطر در دوحه با رهبران حماس دیدار کرد تا پیشنهاد ترامپ را بررسی کند؛ پیشنهادی که آزادی گروگان‌های باقی‌مانده در برابر آتش‌بس و توقف عملیات نظامی اسرائیل در شهر غزه را در بر داشت.

دیروز هم رهبران حماس دوباره در دوحه برای بررسی این پیشنهاد گرد آمدند. مقام‌های آمریکایی مطمئن بودند که می‌توانند دو طرف را به توافق برسانند. اما حوالی ظهر، وقتی نشست در جریان بود، دان کِین، رئیس ستاد مشترک آمریکا، از همتای اسرائیلی خود تماس گرفت که حمله‌ای قریب‌الوقوع است. تنها چند دقیقه بعد، موشک‌ها در آسمان بودند. یکی از مقام‌های دفاعی گفت: «هیچ کاری از دستمان برنمی‌آمد. زمان کافی برای رهگیری نبود.»

کین به کاخ سفید اطلاع داد و این نخستین باری بود که ترامپ رسماً از حمله باخبر شد. او همچنین با دریادار برَد کوپر، فرمانده سنتکام، تماس گرفت که در مصر بود، اما تا گفت‌وگوی آنان تمام شود، حمله پایان یافته بود.

مقام‌های پنتاگون روایت‌های متفاوتی از زمان اطلاع نیروهای زمینی آمریکا در دوحه ارائه کردند. حدود ده هزار نظامی آمریکایی در قطر حضور دارند و پایگاه هوایی «العدید» بزرگ‌ترین مرکز نظامی آمریکا در خاورمیانه است. با وجود نزدیکی حمله و حجم بزرگ نیروها و تجهیزات، آمریکا سامانه‌های دفاعی خود را فعال نکرد. توضیحات مختلفی مطرح شد؛ مثلاً اینکه سامانه‌های پاتریوت برای حفاظت از تأسیسات آمریکا تنظیم شده بودند، نه منطقه‌ی دیپلماتیک دوحه. ارتش قطر هم پدافند خود را فعال نکرد.

در پنتاگون نوعی احساس شکست حاکم شد: مذاکرات صلح به پایان رسیده و روابط با قطر دیگر مثل قبل نخواهد بود. بسیاری یادآور شدند که قطر چه نقش مهمی در خروج آمریکا از افغانستان چهار سال پیش داشت، زمانی که اجازه داد هزاران نفر از شهروندان آمریکایی و افغان سوار پروازهای نظامی شوند.

نخست‌وزیر قطر خشم خود را متوجه نتانیاهو کرد، نه ترامپ، اما بسیاری در منطقه پرسیدند آیا رئیس‌جمهور آمریکا نمی‌توانست جلوی همتای اسرائیلی خود را بگیرد. یکی از فرماندهان پنتاگون، که می‌خواست دیپلماتیک صحبت کند، حمله را «بی‌شرمانه» خواند؛ دیگری با عصبانیت گفت: «این دیگر چه بود؟»

ترامپ اکنون در تنگناست: نمی‌خواهد طوری به نظر برسد که از حماس دفاع می‌کند یا تلاش اسرائیل برای از بین بردن طراحان حملات ۷ اکتبر را زیر سؤال می‌برد. از این رو، کاخ سفید فقط به روش و مکان حمله اعتراض کرد. اما مشاوران ترامپ در خفا می‌گویند ترور رهبران حماس منطقی ندارد، چون این سازمان دوباره افرادی به همان اندازه قدرتمند و خطرناک خواهد آورد.

حتی اگر حمله موفقیت‌آمیز هم بود، بعید بود حماس در جنگ با اسرائیل تسلیم شود. گزارش‌های اولیه مبنی بر اینکه اهداف اصلی احتمالاً کشته نشده‌اند، بر ناامیدی ترامپ افزود.

برخی مقام‌های آمریکا و اسرائیل امیدوار بودند این اقدام شتاب‌زده‌ی اسرائیل باعث شود ترامپ دولت نتانیاهو را بیشتر تحت فشار بگذارد یا او را قانع کند که تسلط بر شهر غزه به معنای پیروزی نخواهد بود. اما وقتی پای نتانیاهو در میان است، امید هرگز راهبرد موفقی نبوده است. یکی از مقامات دفاعی آمریکا گفت: «شریک ما (نتانیاهو) واقعاً ناامیدکننده است؛ او بیشتر به دنبال منافع سیاسی شخصی خود است تا شراکت با کشورهای دیگر.»