سخنرانی کافی نیست

روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
“سیدحسین مرعشی”، “محمد عطریانفر”، “غلامحسین کرباسچی”، “علی مطهری” و “حشمتالله فلاحتپیشه” در آستانه سفر رئیسجمهور به نیویورک از او خواستند تا برای جلوگیری از وقوع جنگ دوم، نقش تاریخی خود را ایفا کرده و با کسب اختیار کامل با رئیسجمهور آمریکا دیدار و گفتوگو کند
فردا رئیسجمهور به آمریکا میرود. سفر مسعود پزشکیان به نیویورک برای شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، امسال بیش از یک سفر دیپلماتیک معمولی به نظر میرسد. در شرایطی که فشار تحریمها و تهدید بازگشت مکانیسم «اسنپبک» از سوی شورای امنیت، کشور را در تلاطم نگه داشته است، برخی چهرههای اصلاحطلب و فعالان سیاسی از جمله سیدحسین مرعشی، محمد عطریانفر، غلامحسین کرباسچی، علی مطهری و حشمتالله فلاحتپیشه درباره فرصت دیدار مستقیم پزشکیان با دونالد ترامپ سخن گفتهاند. از نگاه آنها، سفر رئیسجمهور به نیویورک باید فراتر از سخنرانیهای معمولی باشد و البته موفقیت این سفر به هماهنگی با رهبری، اختیار رئیسجمهور و توانایی تیم دیپلماسی ایران در مدیریت مذاکرات بستگی دارد. مرعشی معتقد است که توان چانهزنیهای دیپلماتیک ایران کم نیست و میتواند این مساله را مدیریت کند. کرباسچی تأکید دارد که پزشکیان باید با اختیار کامل و با تأیید رهبری به این سفر برود تا بتواند همان نقشی را ایفا کند که هاشمیرفسنجانی در سالهای پایانی جنگ داشت؛ یعنی ایجاد تحول واقعی در مسیر سیاست خارجی و آرامش اجتماعی مردم. در عین حال عطریانفر معتقد است، دیپلماسی و دفاع دو روی یک سکهاند و هیچیک نمیتواند، تعطیل شود بنابراین هر حرکت دیپلماتیک بدون هماهنگی و استراتژی دقیق میتواند بینتیجه یا حتی خطرناک باشد. این در حالی است که برخی تحلیلگران مانند فلاحتپیشه به تردید درباره موفقیت دیدار احتمالی با ترامپ اشاره میکنند و معتقدند بدون پروتکل دقیق هر ملاقات غیررسمی میتواند منجر به تحقیر دیپلماتیک ایران شود. اما در عین حال مطهری، نگاه متفاوتی دارد و معتقد است «کیش شخصیت ترامپ» ممکن است به سود ایران تمام شود، اگر این دیدار با تدبیر و به نفع منافع ملی مدیریت شود.
دیپلماسی فعال، پیشگیری از جنگ
در آستانه سفر مسعود پزشکیان به نیویورک، حسین مرعشی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی در گفتوگو با «اقتصادنیوز» تأکید کرد که ایران باید مراقب باشد، جنگ دیگری رخ ندهد و شرایط امروز کشور بسیار متفاوت از گذشته است.
او با صراحت گفت: «شرایط امروز ایران این است که ما با یک دشمن خیلی کینهتوز، عنود و بسیار نئوکلاسیک مواجه شدیم… باید مراقب باشیم و از اینکه جنگ دیگری رخ دهد باید پرهیز کنیم». مرعشی درباره فعال شدن مکانیسم «اسنپبک» و بازگشت تحریمها نیز اظهار کرد: «به جزئیات نمیخواهم ورود کنم اما به طور کلی تحلیل من این است که اسنپبک اعمال نخواهد شد… ایران هم توان چانهزنیهای دیپلماتیکاش کم نیست و میتواند این مساله را مدیریت کند». او تأکید کرد که تعامل با آمریکا الزاما به وابستگی منتهی نمیشود: «روابط با آمریکا الزاما به وابستگی منتهی نمیشود و این به عزت کشور ممکن است کمک کند… حرف اصلی من این است که الگوی چین یک الگوی زنده و موفقی است و میتوان بر اساس منافع ملی با دنیا کار کرد».
طی روزهای اخیر مرعشی همچنین در سرمقاله سازندگی نوشته بود: «در راستای دیپلماسی فعال، سفر آقای پزشکیان به نیویورک نهتنها اهمیت نمادین دارد بلکه فرصتی عملی برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک و نشان دادن انسجام داخلی ایران به جهان است.
ایشان بهعنوان رئیسجمهور محبوب ملت ایران، میتواند از ظرفیت این سفر برای برقراری تماس مستقیم با دبیرکل سازمان ملل و مقامات کشورهای تأثیرگذار استفاده کند و نقش مؤثری در پیشبرد اهداف دیپلماتیک کشور داشته باشد. حضور و ارتباط فعال با بازیگران کلیدی اعم از کشورهای اروپایی و آمریکا و نیز کشورهای منطقه میتواند به تقویت موقعیت ایران در مذاکرات و جلوگیری از بازگشت تحریمها کمک کند. استفاده حداکثری از این فرصت با هدف کاهش هزینهها و افزایش اثرگذاری دیپلماسی نیاز امروز ایران است».
دیپلماسی و دفاع دو روی یک سکه
محمد عطریانفر، فعال سیاسی در این رابطه به «انتخاب» گفت: «تا زمانی که نظام سیاسی به پایداری خود و به خدمت به مردم میاندیشد، نه سیاستهای دفاعی را کنار میگذارد و نه امر دیپلماسی را تعطیل میکند. دیپلماسی و دفاع دو روی یک سکهاند و هر کدام کارکرد خود را دارند». وی افزود: «واقعیت این است که باید به همه کارگزاران کشور تذکر بدهیم که واقعبین باشند و هیچ مسالهای را سادهسازی نکنند… کارگزاران کشور باید به وظایف و مأموریتهای خود در عرصه سیاست خارجی عمل کنند و تصور نکنند که امر مذاکره تعطیل شده است». عطریانفر همچنین درباره احتمال دیدار مستقیم پزشکیان با ترامپ تأکید کرد: «اگر بنا باشد آقای پزشکیان نقطه عطفی در سنت مذاکراتی با غرب بنا بگذارد و تدبیری تازه به خرج دهد باید تأیید رهبری را داشته باشد و اگر تأییداتی در حوزه مذاکره اخذ کند، در آن صورت میتواند حتی با آقای ترامپ هم دیدار مستقیم و بیواسطه داشته باشد و از این فرصت برای منافع کشور بهره ببرد». او افزود: «آمریکا هم متوجه میشود که مذاکره آقای پزشکیان با ترامپ با تأیید رهبر انقلاب بوده است و چنین مذاکرهای میتواند راهگشا باشد».
اختیار کامل، نقش تاریخی
غلامحسین کرباسچی، فعال سیاسی و رسانهای، با نگاه تاریخی به وضعیت کشور گفت: «پزشکیان در این یک سال بهتر از هر کس دیگری متوجه شده که شرایط کشور از لحاظ اجتماعی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و… در شرایط ناگوارتر از سال ۶۷ است». او معتقد است، رئیسجمهور باید همان نقشی را ایفا کند که مرحوم هاشمی در پایان جنگ داشت و برای گرفتن اختیار کامل، خدمت رهبری برود و حتی شهامت داشته باشد، بگوید «من را محاکمه و اعدام کنید». به گفته کرباسچی، بدون اختیار کامل، سفر به نیویورک با سخنرانیها و دیدارهای تشریفاتی، «کار به جایی نمیرسد». وی افزود: «هر لحظهای که پروندههای تحریم پیچیدهتر میشود، زندگی مردم نیز سختتر و پیچیدهتر میشود… آقای پزشکیان باید احساس مسئولیت داشته باشد؛ چه کاری از این مهمتر که وعدههایش به مردم را عملی کند».
نایب رئیس پیشین مجلس، علی مطهری نیز در کانال تلگرامی خود پیشنهاد کرد که سفر رئیسجمهور به نیویورک باید شامل چند محور باشد:
۱) وزیر خارجه مذاکره با سه کشور اروپایی درباره آخرین طرح پیشنهادیاش را انجام دهد.
۲) رئیسجمهور در نطق خود واقعیت حمله اسرائیل و آمریکا به ایران را تشریح کند .
۳) در صورت درخواست ترامپ، رئیسجمهور به خاطر منافع ملت، دیدار را بپذیرد.
او تأکید کرد: «کیش شخصیت ترامپ و اینکه میخواهد همه چیز را به نام خود تمام کند، ممکن است به سود ایران تمام شود».
حشمتالله فلاحتپیشه، نماینده ادوار مجلس و رئیس کمیسیون امنیت ملی سابق اما در شبکه اجتماعی خود هشدار داد: «اگر پزشکیان بدون پروتکل توافق شده با ترامپ دیدار کند، تحقیر میشود. افق دیپلماسی ایران و آمریکا به حدی تیره است که حتی نشست عراقچی و ویتکاف هم به سختی قابل پیشبینی است. برخلاف سفر روحانی، امسال کسی به رئیسجمهور چشمک نمیزند».
این مجموعه اظهارات، فضای پیچیده و چندوجهی سیاست داخلی و خارجی ایران را در آستانه سفر نیویورک نشان میدهد. از یک سو فشار اقتصادی و تهدید بازگشت تحریمها، از سوی دیگر فرصت دیپلماتیک و احتمال دیدار مستقیم با ترامپ، رئیسجمهور سابق آمریکا، همگی توجه نخبگان سیاسی را به استراتژی و نحوه اقدام پزشکیان جلب کرده است. تحلیلگران معتقدند، موفقیت این سفر به میزان هماهنگی با رهبری، میزان اختیار رئیسجمهور و توانایی تیم دیپلماسی ایران در مدیریت مذاکرات و فشارهای بینالمللی بستگی دارد. در نهایت، سفر پزشکیان به نیویورک بیش از یک حضور رسمی در مجمع عمومی سازمان ملل است. اگرچه تهدیدها و چالشها همچنان جدی هستند اما ظرفیتهای دیپلماتیک ایران میتواند، مسیر را برای کاهش تنشها و پیشبرد منافع ملی هموار کند.