یک تحلیلگر: بیانیه وزارت خارجه نشانه چرخشی نسبت به گذشته است

هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محسن صالحیخواه| دقیقاً دو سال قبل در چنین روزی بود که حمله هفت اکتبر رخ داد و نقطه آغاز تغییراتی بنیادین در خاورمیانه شد. در دوسالگی این رویداد تاریخی، طرح 21 مادهای ترامپ برای پایان جنگ در غزه روی میز است و تنها گزینه در جریان به نظر میرسد.
پس از اعلام تصمیم حماس در پذیرش طرح و اعلام آمادگی برای گفتوگو بر سر جزئیات آن، کشور و طرفهای درگیر در موضوع جنگ غزه و مسئله فلسطین نسبت به این اقدام واکنش نشان دادند و از آن استقبال کردند. کشورهایی که درگیری مستقیمی با این مسئله ندارند هم استقبال خود را نشان دادند.
اما ایران با تاخیری دوروزه در نهایت موضع خود را اعلام کرد که هرچند نسبت به مواضع کشورهایی مانند ترکیه و قطر مثبت نبود، اما نوعی از استقبال مشروط در آن دیده میشد. روز گذشته هیئتهای مذاکرهکننده طرفهای درگیر این جنگ برای گفتوگو وارد قاهره شدند.
از تصمیم فلسطین حمایت میکنیم
متن بیانیه دستگاه دیپلماسی از این قرار است: «وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با یادآوری مسئولیت قانونی و اخلاقی جامعه جهانی برای مقابله با نسلکشی ادامهدار در غزه طبق «کنوانسیون ۱۹۴۸ سازمان ملل متحد برای پیشگیری و مجازات نسلکشی» و نیز مسئولیت قانونی و اخلاقی تکتک دولتها برای مساعدت به مبارزه مشروع و قانونی ملت فلسطین جهت تحقق حق تعیین سرنوشت و رهایی از یوغ اشغال، آپارتاید و استعمار رژیم صهیونیستی، همواره از هر ابتکاری که متضمن توقف پاکسازی قومی و جنایات جنگی و ضدبشری در غزه بوده و زمینه احقاق حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین را فراهم کند، حمایت کرده است. جمهوری اسلامی ایران با درنظرداشت ابعاد و جنبههای خطرناک این طرح، و ضمن هشدار مجدد نسبت به تکرار بدعهدی و کارشکنی رژیم صهیونیستی در عمل به وعدهها، بهویژه در پرتو طرحهای توسعهطلبانه و نژادپرستانه این رژیم، هرگونه تصمیمگیری در این خصوص را در صلاحیت مردم و مقاومت فلسطین دانسته و از هر تصمیم آنها که متضمن توقف نسلکشی فلسطینیان، خروج ارتش اشغالگر صهیونیستی از غزه، احترام به حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین، ورود کمکهای بشردوستانه و بازسازی غزه باشد، استقبال میکند. توقف جنایت و نسلکشی در غزه، نافی مسئولیت دولتها و نهادهای صلاحیتدار بینالمللی جهت پیگرد حقوقی و قضائی جنایات رژیم صهیونیستی، و شناسایی و محاکمه آمران و عاملان جنایات جنگی، نسلکشی و جنایات علیه بشریت در نوار غزه، با هدف پایاندادن به بیکیفرمانی چنددههای رژیم صهیونیستی نخواهد بود. جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز امیدواری نسبت به فراهم شدن زمینههای ارسال فوری کمکهای بشردوستانه به مردم مظلوم غزه، آمادگی خود را جهت مشارکت در این امر اعلام میدارد.»
این بیانیه نشانه چرخشی نسبت به مواضع گذشته است
صادق ملکی، تحلیلگر سیاست خارجی درباره ریشه تفاوت موضع ایران با دیگر کشورهای عربی و اسلامی منطقه درباره موضوع فلسطین گفت: «در موضوع غزه و فلسطین، نگاه صفر و صدی و تاکید بر نابودی اسرائیل که برخاسته از ایدئولوژی غیرقابل انعطاف ایران است، عامل اختلاف ایران با کشورهای اسلامی و عربی بوده و هست. عربها به رهبری مصر چندین دهه است که با کمپ دیوید اسرائیل را به عنوان یک واقعیت پذیرفته و با آن کنار آمده و در آینده نزدیک نیز با پیوستن به پیمان ابراهیم عملاً دیگر جنگ و چالش با تلآویو از صحنه سیاسی - نظامی آنان خارج خواهد شد.»
او ادامه داد: «اما ایران فلسطینیتر از فلسطینیها ظاهر میشود. منابع کشور برای موضوعی که ابتدا عربی بود و سپس اسلامی شد، هزینه شد اما امروز این سیاست، کیان ایران را با خطر مواجه کرده است. تغییر و بازتعریف رویکرد و راهبردها در سیاست خارجی با نگاه ایجابی مبتنی بر عقلانیت منافعمحور میتواند راه نجات و عبور از چالشهای پیش رو را هموار کند.»
این دیپلمات بازنشسته درباره ادبیات موضعگیری وزارت امور خارجه راجع به اقدام حماس اظهار داشت: «موضع اخیر ایران در مورد طرح ترامپ مبتنی بر اینکه تصمیمگیری در صلاحیت مردم فلسطین است، چرخشی از مواضع گذشته بوده و این بدین معنا است که ایران نه جلودار مسئله فلسطین بلکه پشت سر و همراه آنان حرکت خواهد کرد. توجه داشته باشید که هیچ کشوری منافع یک جنبش یا یک کشور را بر منافع خود ترجیح نمیدهد و ایران نیز باید در انتخاب نهایی منافع خویش را ارجیحت دهد.»
ملکی تاکید کرد: «سالهاست بر این موضوع تاکید دارم که در روزهای حساس و انتخاب نهایی گروهها و جریانات مورد حمایت ایران، از تهران کمک دریافت مینمایند اما فرمان و اطاعت نخواهند کرد. این موضوع خصوصاً در شرایط بحرانی چون امروز خود را نشان داده و پس از این بیشتر نشان خواهد داد. عراق و لبنان و... تبلور این تحول هستند. سیاست دنبال کردن رویای دستنیافتنی نیست بلکه عمل به آنچه دستیافتنی است میباشد. عملیات ۷ اکتبر نهتنها سرمایهگذاریهای ایران را در منطقه از بین برد، بلکه ایران را در معرض جدیترین خطر تاریخ معاصر خود قرار داده است.»
او یادآور شد: «نهتنها باید راه خطا را اصلاح کرد بلکه باید به راهکارهای رهایی از خطر اندیشید و بدان تن داد. بیانیه وزارت خارجه نشان از این رویکرد ایجابی دارد که باید از آن حمایت کرد.»