گاردین: چگونه تهران آماده دور تازه درگیری احتمالی می‌شود؟

اکو ايران

بروزرسانی 1404/09/04 - 14:35

گاردین: چگونه تهران آماده دور تازه درگیری احتمالی می‌شود؟

اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

برخی نگران آغاز دور جدیدی از درگیری هستند و تصور می‌کنند باید برای حمله دیگری از سوی آمریکا قبل از ترک کاخ سفید توسط ترامپ، آماده باشند.

علی‌رغم برخی واکنش‌های در ظاهر سرسختانه، به نظر می‌رسد تهران در حال بررسی یک رویکرد دیپلماتیک نرم‌تر است.

ضرورت بازآرایی اولیه سیاست خارجی
به نوشته پاتریک وینتور، تحلیلگر ارشد گاردین، در پی حملات ماه ژوئن آمریکا و اسرائیل، جمهوری اسلامی ایران در حال برداشتن اولین گام‌های محتاطانه برای تقویت توانایی‌های آسیب‌دیده خود است و به دنبال حمله اسرائیل به مذاکره‌کنندگان حماس در قطر که کشورهای خلیج فارس را آشفته کرد، روزنه باریکی برای بهبود روابط منطقه‌ای می‌بیند.

این بازآرایی اولیه سیاست خارجی تا حدی ناشی از ضرورت است: بخش قابل توجهی از شبکه منطقه‌ای ایران در سال‌های اخیر متحمل آسیب شده است. اما در تهران این احساس نیز وجود دارد که زیر پا گذاشتن قوانین بین‌المللی توسط ترامپ، فرصتی برای ایجاد هم‌گرایی‌های غیرحساسیت‌برانگیر با همسایگان عرب فراهم می‌کند.

در اواسط نوامبر، یک اندیشکده ایرانی مرتبط با وزارت امور خارجه، نشستی را در تهران با عنوان «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم» برگزار کرد و شرکت‌کنندگان در مورد این‌که چگونه ایالات متحده - نه ایران - دولت سرکشی است که نظم مبتنی بر قانون را نابود می‌کند، بحث کردند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، هم در جلسه‌ای اخیر در پایتخت گفت: «مبانی محکم حقوق بین‌الملل مورد حملات بی‌سابقه‌ای از سوی قدرت‌هایی قرار گرفته که انتظار می‌رفت مدافعان و متولیان دائمی آن باشند».

تغییر بزرگ در نگاه خلیج فارس
عدم محکومیت حملات به ایران در ماه ژوئن از سوی اروپا، هنوز هم مایه شگفتی مقامات ایرانی است. اعتراف اخیر ترامپ به این‌که کاملاً در برنامه‌ریزی این عملیات نقش داشته -آن هم در شرایطی که وانمود می‌کرد در حال مذاکره با ایران است- این خشم را تشدید کرده است. دیپلمات‌های ایرانی به یاد می‌آورند در حالی که برای ششمین دور مذاکرات آماده می‌شدند، ساعت ۳ بامداد با خبر بمباران بی‌امان از خواب بیدار شدند - و ساعاتی بعد، استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ، منکر این شد که از حملات اطلاعی داشته است.

ایران اکنون نه تنها این تجربیات را در پیش روی خود دارد، بلکه تلاش می‌کند از آن برای تغییر موقعیت خود در منطقه استفاده کرده و دست دوستی به سوی کشورهایی مانند عربستان سعودی، مصر و قطر دراز کند. عراقچی گفته: «ایران امنیت کشورهای منطقه را امنیت خود می‌داند و می‌خواهد «اعتماد پایدار» اساس و محور فضای جدید در این منطقه باشد»‌.

تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی برلی حکمرانی مسئولانه، معتقدست که ایران می‌تواند گوش شنوایی را پیدا کند. به گفته پارسی: «پس از حمله اسرائیل به قطر در ماه سپتامبر، تغییر بزرگی در نگاه شورای همکاری خلیج فارس به طور کلی ایجاد شده است. برای سال‌ها آن‌ها ایران را تهدید اصلی می‌دانستند. سرمایه‌گذاری آن‌ها در تسلیحات و امثالهم تماماً معطوف به محافظت در برابر ایران بود. اکنون از نگاه آن‌‌ها ایران آسیب دیده به دنبال خصومت‌ورزی با آن‌ها نیست، و در مقابل، اسرائیل کاملاً جسور و بی‌‌مهار شده است».

دشمن اصلی
اکنون، برخی از مقامات ایرانی با افتخار به سخنرانی اخیر بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، در یک مجمع سیاست خارجی اخیر در بحرین اشاره می‌کنند که صریحاً گفت: «اسرائیل، نه ایران، منبع اصلی ناامنی در منطقه است».

محمد مرندی، چهره اصول‌گرایی که بارها با اظهاراتش جنجال آفریده، در سخنرانی خود در نشست مذکور در تهران با اشاره به این‌که نظم جهانی در حال تغییر اساسی است، گفته در نتیجه رکود اقتصادی ایالات متحده، «استثناگرایی آمریکایی دیگر آن نفوذی را که در افکار عمومی ایالات متحده داشت، ندارد». به باور او، به طور همزمان، تصاویر غزه در حال تغییر دیدگاه آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها نسبت به اسرائیل بوده و ایران باید از این لحظه برای ایجاد اتحاد استفاده کند.‌او گفت: «در زمانی که فضای جهانی به طور قابل توجهی در حال تغییر است، واضح است که فرصت‌هایی برای بهبود روابط بین کشورهای منطقه وجود دارد. البته، به دلیل تاریخ و ماهیت برخی از کشورهای منطقه، این تبادلات هنوز دشوار خواهد بود، اما این بهترین فرصت در حال حاضر است».

آمادگی برای دور دیگری از درگیری؛ کار تمام نشده!
با وجود تمام گمانه‌ها پیرامون آغاز یک دوره جدید در روابط ایران و منطقه، هیچ نشانه‌ای در این زمینه وجود ندارد که ایران از قدرت سخت یا غنی‌سازی اورانیوم دست بکشد.

برخی مقامات به طور خصوصی می‌گویند که نگران آغاز دور جدیدی از درگیری باشند و باید برای حمله دیگری از سوی آمریکا قبل از ترک کاخ سفید توسط ترامپ، آماده باشند. این به معنای تجهیز مجدد پدافند هوایی، تلاش برای خرید جنگنده‌های سوخوی روسی، توسعه زرادخانه موشک‌های بالستیک دوربردتر و فعلاً دور نگه داشتن تأسیسات هسته‌ای ویران‌شده خود از بازرسان هسته‌ای سازمان ملل است.

عراقچی گفت که روزانه با سوالاتی از سوی مردم در مورد لغو فتوای داشتن بمب هسته‌ای روبرو است. به گفته فواد ایزدی، یک چهره محافظه‌کار جنجالی دیگر: «فشار زیادی از سوی اصلاح‌طلبان بر دولت فعلی برای مذاکره بیشتر وجود دارد، اما از سوی دیگر اصولگرایان اصرار دارند که ایران نباید دوباره غافلگیر شود.بنابراین وزیر امور خارجه در این میان گرفتار شده است. او باید محتاط باشد زیرا حملات ژوئن در زمان او رخ داد و مردم می‌پرسند "چرا او متوجه نشد که این یک عملیات فریب بوده است؟" او از این بابت تحت فشار است». ایزدی باور دارد که ایالات متحده، تحت فشار اسرائیل، دوباره به میدان نبرد باز خواهد گشت. به گفته او: «فکر نمی‌کنم کار آن‌ها تمام شده باشد. آن‌ها تصور می‌کنند ایران ضعیف است و هیچ محذوریت اخلاقی هم ندارند... هدف اسرائیل تبدیل ایران به سوریه یا لیبی دیگری است».

مذاکره مسلحانه؛ یک تله دیگر؟
به گفته سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی: «اگر مذاکره‌ای صورت گیرد، مطمئناً یک مذاکره مسلحانه خواهد بود». او دوره فعلی را «نبردی برای ترمیم و بهبودی که آینده را تعیین می‌کند» توصیف کرد. مانند بسیاری، او نگران است که مذاکره با ایالات متحده می‌تواند یک تله دیگر باشد.