لوب لاگ: قطر و عمان به دنبال روابط نزدیک با ایران هستند

ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. سعودي‌ها و اماراتي‌ها عدم اطلاع يافتن از مذاکرات محرمانه با ايران را به عنوان خيانت مسقط به شرکاي شوراي همکاري خليج فارس تلقي مي‌کنند. اما عماني‌ها به خوبي از اين نکته آگاه بودند که اگر سعود‌ي‌ها اطلاع مي يافتند موجب نابودي آن روند مي‌شدند. پس از اجرايي شدن توافق هسته اي ايران، تحليل هاي مختلفي درباره نياز کشورهاي خليج فارس به کسب اطمينان از سوي غربي ها منتشر شد. ترس آنها اين است که ايران ثروتمند رها شده از تحريم ها و انزوا، مي تواند تهديدي براي ثبات و امنيت کشورهاي خليج فارس باشد. با اين حال کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس در زمينه مقابله با ايران چندان هم متحد نيستند. عربستان سعودي در پشت پرده اقدامات افراطي ضد ايران است. مخالفت با ايران تبديل به يک اصل در سياست خارجي سعودي شده است. مقامات سعودي، ايران را نه به عنوان يک کشور، بلکه به عنوان انقلابي به تصوير مي کشند که به دنبال سرنگوني کشورهاي منطقه و جانشيني شبه نظاميان تحت کنترل خود که از تروريسم حمايت مي کنند، به جاي آنها است. رياض به طور ويژه از افزايش تمرکز جامعه بين الملل به ويژه اروپا در زمينه جنگ سعودي در يمن و اقدامات حقوق بشري اين پادشاهي ناراحت است. يکي از مقامات سعودي گفته است: «فقط اروپا و ايران هستند که از اقدامات ما در يمن انتقاد مي کنند.» بحرين هم ديدگاه هاي مشابهي دارد و البته به خاطر وابستگي کامل رژيم بحرين به حضور نظامي عربستان نبايد هم تعجب کرد. امارات متحده عربي و کويت هم ديدگاه هاي مشابهي دارند. اما در جاهاي ديگر صداهاي متفاوتي هم شنيده مي شود. شکاف در شوراي همکاري خليج فارس قطر يک مورد جدا است. ديدگاه هاي قطر در رابطه با ايران در چارچوب گسترده تري از سياست خارجي اين کشور قابل فهم خواهد بود. پايگاه سياست هاي قطري ها برخلاف پسرعموهاي سعودي شان به جاي ايدئولوژي بيشتر بر عملگرايي متمرکز است. به طور مثال حمايت قاطعانه دوحه از اخوان المسلمين در جريان بهار عربي موجب عصبانيت سعودي ها و اماراتي ها شد. رفتار قطر نسبت به ايران نيز همراه با عملگرايي مشابهي است. اگرچه آنها به صورت علني همانند عربستان «دخالت ايران» را محکوم مي کنند، اما قطري ها همانند سعودي ها، ايران را به عنوان يک تهديد حياتي نگاه نمي کنند. برعکس آنها ايران را به عنوان يک قدرت منطقه اي غيرقابل انکار مي نگرند. اين مسئله بدون شک به قطر و ايران براي دسترسي به منابع گاز طبيعي پارس جنوبي که بزرگترين منبع ثروت قطري ها است کمک مي کند. دوحه برخي از سياست هاي ايران در قبال منافعش از جمله حمايت تهران از بشار اسد را به رسميت شناخته است. با اين حال قبول دارد که بايد در اين زمينه با ايران کار کرد. به غير از قطر مثال ديگري از رويکرد مستقل، عمان است. ديپلمات هاي غربي بسيار از نقش کانال مخفي اين سلطان نشين در جريان مذاکرات رسمي ميان ايران و ايالات متحده در زمينه هسته اي سپاسگزار هستند. در مقابل، سعودي ها و اماراتي ها عدم اطلاع يافتن از اين مذاکرات محرمانه را به عنوان خيانت مسقط به شرکاي شوراي همکاري خليج فارس تلقي مي کنند. اما عماني ها به خوبي از اين نکته آگاه بودند که اگر سعودي ها اطلاع مي يافتند موجب نابودي آن روند مي شدند و به همين دليل عماني ها تصميم گرفتند سياست طولاني مدت خود در رابطه با داشتن رابطه خوب با تمام همسايگانشان را ادامه دهند. عمان همچنين در برابر تمايلات سياست خارجي و امنيتي سعودي ها در شوراي همکاري خليج فارس مقاومت مي کنند. حتي در امارات هم به نظر مي رسد ميان رهبري سياسي –امنيتي تند ابوظبي و رويکرد عملگرايانه دوبي که مشتاق فرصت هاي تجاري جديد با ايران است، اختلاف وجود دارد. کشورهاي کوچک خليج فارس به همان اندازه که به ايران بي اعتماد هستند، اعتمادي به عربستان سعودي هم ندارند. عامل ديگري که موجب شک و شبهه در اتحاد نزديک با رياض مي شود، اين احساس است که خود عربستان با بحران هاي جدي از جمله قيمت پايين نفت که موجب چالش هاي اجتماع و اقتصادي مي شود و عدم دستاوردهاي نظامي در يمن و سوريه است. *الدار ممدوف مترجم: حسين هوشمند با کانال تلگرامي آخرين خبر همراه شويد telegram.me/akharinkhabar