جمال خاشقجی؛ کاهی که کمرِ پادشاهی سعودی را شکست!

فرارو/ متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست با گذشت بيش از يک هفته از ناپديد شدن جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار منتقد عربستاني، در کنسولگري عربستان در استانبول، واکنش‌هاي رهبران جهاني به اين واقعه شدت گرفته و برخي حتي از "تحريم" و "مجازات سخت" عاملان ترور اين روزنامه‌نگار سخن مي‌گويند.  خاشقجي در دوم اکتبر حوالي ساعت يک و نيم ظهر براي انجام کار‌هاي اداري مربوط به ازدواجش با نامزدش خديجه چنگيز، وارد کنسولگري کشورش در استانبول شد. از آن روز هيچکس او را زنده نديد. مقامات ترکيه با اطمينان مي‌گويند خاشقجي در کنسولگري کشته شده و جنازه او تکه تکه شده است. اکنون با گذشت بيش از ۱۰ روز از ناپديد شدن خاشقجي، مقامات ترکيه‌اي در گفتگو با رسانه‌ها روايت نسبتا کاملي درباره نحوه ترور او ارائه مي‌کنند. اما هنوز جنازه‌اش پيدا نشده است. منابع ترکيه‌اي مي‌گويند آن‌ها از لحظه قتل خاشقجي صوت و تصوير ضبط شده دارند. يک منبع اطلاعاتي غربي که اين مدارک را ديده، به سي‌ان‌ان گفته شواهد مزبور "شوکه‌کننده و نفرت‌برانگيز" است. طبق روايت غيررسمي منابع ترکيه‌اي در روز دوم اکتبر پس از ورود خاشقجي به ساختمان کنسولگري اين اتفاقات رخ داده است: خاشقجي در ابتدا به دفتر سرکنسول، يعني محمد العتيبي، رفت و به مدت چند دقيقه با کنسول صحبت کرد. ناگهان دو مامور سعودي، به دفتر سرکنسول وارد شدند و خاشقجي را به زور از دفتر خارج کردند و او را به اتاق ديگري بردند. خاشقجي با اين دو نفر درگير مي‌شود و صدا‌هاي بلندي از دو طرف شنيده مي‌شود. سپس خاشقجي با يک مواد خاص، بي‌هوش شد و به قتل رسيد. جسد او توسط يک تيم متخصص، تکه تکه و در صندوق‌هايي قرار داده شد. مقامات ترکيه، که در حين گفتگو با رسانه از افشا شدن نام‌شان خودداري مي‌کنند، مي‌گويند از همه وقايع قتل و سپس تکه تکه شدن خاشقجي مدارک صوتي و تصويري دارند و اين مدارک را به اطلاع همتايان آمريکايي رسانده‌اند. در مقابل، عربستان با تاخير چند روزه، اتهامات دست داشتن در ناپديد شدن روزنامه‌نگار سرشناس را رد کرد. اما دليلي هم ارائه نکرد که ثابت کند در روز دوم اکتبر خاشقجي زنده از کنسولگري‌اش خارج شده است. بنا به برخي گزارش‌هاي رسانه‌اي، تحقيقات ترکيه درباره ابعاد ناپديد شدن خاشقجي رو به پايان است و اعلام آن فقط نيازمند اجازه رياست‌جمهوري ترکيه است. پس از اعلام وجود شواهد صوتي و تصويري درباره قتل خاشقجي، خالد الفيصل، امير مکه مکرمه و مشاور سلمان بن عبدالعزيز، پادشاع سعودي، عازم آنکارا شد و با مقامات بلندپايه ترکيه ديدار کرد. سفر الفيصل به ترکيه، در واقع تحرک بخش سنتي خاندان آل سعود براي حل بحران خاشقجي است. محمد بن سلمان، وليعهد سعودي، پس از کنار زدن ساير رقبا، تمام تصميم‌گيري‌هاي اساسي کشور را به دست گرفت و ساير اعضاي خاندان آل سعود را به حاشيه برد. اما اکنون که عربستان به دليل ترور خاشقجي دچار بحران بزرگ شده، ساير اعضاي خاندان حاکم به کمک پادشاه آمده تا اين بحران را حل کنند. اما آيا موفق خواهند شد؟ اظهارات مقامات ترکيه حاکي از آن است که آن‌ها قصد دارند نتايج تحقيقات را هر چه باشد اعلام کنند. عمر چليک، سخنگوي حزب عدالت و توسعه ترکيه، گفته ترکيه در حال تحقيق درباره ناپديد شدن جمال خاشقجي است و اين واقعه را نمي‌توان لاپوشاني کرد. چليک افزود: "رئيس‌جمهور (رجب طيب اردوغان)، موضوع را به دقت دنبال مي‌کند. تحقيقات مستقل ترکيه در جريان است. اين يک مسئله بسيار مهم است. ادعا‌هاي احتمالي وجود دارد که يک روزنامه‌نگار محترم کشته شده است. چنين اقدامي، يک حمله به کل ارزش‌هاي جهان دمکراتيک است". به گزارش روزنامه ترکيه‌اي يني شفق، چليک افزود: "اين (واقعه) به طور مستقيم با ترکيه ارتباط دارد. اين فرد، در خاک ما ناپديد شده است. او وارد محوطه (کنسولگري) شد، اما دوباره ظاهر نشد. سرانجام، معلوم خواهد شد که او چگونه گم شده و چه اتفاقي افتاده و چه کسي آن را سازماندهي کرده است". اظهارات اين مقام ترکيه‌اي نشان مي‌دهد که ترکيه قصد دارد شواهد و مدارک قتل خاشقجي را منتشر کرد. اگر ترکيه چنين کند سران عربستان در چه موقعيتي قرار خواهند گرفت؟ در زبان عربي يک ضرب المثلي وجود دارد که مي‌گويد "کاهي که کمر شتر را شکست" (القشه التي قصمت ظهر البعير). گفته مي‌شود که روزي تاجري کالا‌هاي زيادي خريداري کرد، اما براي حمل اين کالا‌ها شتران کافي نداشت در نتيجه تمام کالا‌ها را روي تنها شتر خود گذاشت، اما در نهايت وقتي نوبت به گذاشتن مقدار اندکي کاه رسيد، کمر شتر شکست. در واقع کمر شتر از کاه نشکست بلکه کالا‌هاي سنگين ديگر شتر را از پا در آورد. امروزه اين ضرب المثل به اتفاق کوچکي گفته مي‌شود که باعث تبعات گسترده مي‌شود. قتل خاشقجي در برابر جنگ يمن و ديگر اقدامات بن سلمان ممکن است کوچک به نظر برسد، اما احتمالا تبعات بسيار بزرگتري براي او بوجود خواهد آورد. دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا، که در ابتداي بحران خاشقجي موضع ملايمي گرفته بود، اکنون از "مجازات سخت" عربستان سخن مي‌گويد. او روز يکشنبه در گفتگو با شبکه سي‌بي‌اس گفته اگر معلوم شود که خاشقجي در کنسولگري عربستان در استابول کشته شده است، مجازات سختي در انتظار عربستان خواهد بود. به موازات آمريکا، بريتانيا هم ليست تحريم‌هايش عليه عربستان را آماده کرده است. منابع نزديک به رياض و لندن به روزنامه اينديپندنت گفته‌اند، مقامات بريتانيا تهيه ليستي از مقامات امنيتي و سعودي را آغاز کرده‌اند که ممکن است بعد از اعلام نتايج تحقيقات ترکيه، تحريم‌هايي عليه اين مقامات اعمال شود. علاوه بر آمريکا و بريتانيا، کشور‌هاي متعددي درباره سرنوشت خاشقجي اظهار نگراني کرده‌اند. شايد به دليل همين واکنش جهاني است که ديويد هرست، سردبير وبگاه خبري تحليلي ميدل‌ايست آنلاين، از پايان حکمراني بن سلمان سخن گفته است. هرست در يادداشتي که در همين وبگاه منتشر شده گفته دوران حکمراني محمد بن سلمان قبل از اينکه شروع شود، به پايان رسيد. هرست، ترامپ را مسئول اقدامات بن سلمان دانست و نوشت:" اگر مرگ خاشقجي يک ديوانگي بود، يک مرد کاملا ديوانه بايد دستور آن را صادر کرده بود. مردي که هيچ عقلانيت و قوانيني نمي‌شناسد. مردي که مي‌تواند با مصونيت تمام اقدام کند و هيچ کس از او در امان نيست". هرست اين پرسش استفهامي را مطرح کرد که "اگر وليعهد سعودي فقط پس از ۱۶ ماه در اين سمت اينگونه عمل مي‌کند، پس وقتي که او بر کرسي (پادشاهي) تکيه بزند چه اتفاقي خواهد افتاد؟ " ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد