ارزیابی سدسازی در ایران بعد از انقلاب

جهان/ متن پيش رو در جهان منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست شامگاه شنبه بود که سعيد محمد، فرمانده قرارگاه سازندگي خاتم الانبياء(ص) در بازديد از مناطق سيل‎زده گلستان اظهار کرد: با اقدامات انجام‎شده سطح آب در آق‎قلا فروکش کرده اما با توجه به اينکه ظرفيت سدهاي گلستان، بوستان و وشمگير تکميل است در صورت بارش مجدد باران، احتمال خطر براي آبگرفتگي در آق‎قلا وجود دارد. محمد بيان کرد: سال‎ها است که احداث «سد نرماب» و «چهل‎چاي» به دليل عدم تخصيص اعتبار نيمه‎تمام مانده است و اگر اين سدها تکميل مي‎شد امروز شاهد آبگرفتگي و سيلاب نبوديم.  اين اظهارنظر مهم فرمانده قرارگاه خاتم الانبيا که پايان نيافتن عمليات عمراني ساخت دو سد در استان گلستان علي رغم وجود و فعاليت سه سد ديگر باعث ايجاد چنين خسارت هايي شده و همچنين برجسته شدن اخبار مربوط به سدهاي ساير استان هايي که اين روزها در خطر سيل بوده يا هستند، باعث شد تا از نگاهي ديگر به مقوله سيل هاي اخير و صنعت سدسازي در ايران بپردازيم. يکي از نکاتي که در سال هاي ابتدايي پيروزي انقلاب اسلامي توسط بدخواهان مورد تمسخر و تحقير قرار مي گرفت، ناتواني جمهوري اسلامي در ساخت فعاليت پيچيده سدسازي بود که در زمان حکومت ننيگن پهلوي منحصرا در اختيار کشورهاي خارجي بود. با اين حال و با تکيه بر توان و استعداد داخلي از جمله مهندسان توانمند ايراني، جمهوري اسلامي توانست به کشورهاي خودکفا در عرصه سدسازي بپيوندد. اين موضوع يعني استقلال در يک صنعت مهم به نام سدسازي از يک سو و مقايسه آمار سدهاي معدود ساخته شده در دوران پهلوي با تعداد قابل تقدير سدسازي در دوران چهل ساله جمهوري اسلامي که حدود هشت برابر دوران قبل از انقلاب است و همچنين آمار سدهاي در حال ساخت به خوبي گوياي حاکم شدن روحيه خدمت به مردم و استفاده از سرمايه ملي براي پيشرفت کشور در چهل سال گذشته است که جداي از ايجاد رفاه براي مردم توانسته است مانع بسياري از خسارات احتمالي بشود. در ادامه گزارش مهمي که خبرگزاري دولتي ايسنا در دي ماه سال گذشته از حوزه صنعت سدسازي به مناسبت چهلمين سال پيروزي انقلاب اسلامي تهيه و منتشر کرد را خواهيد خواند: ۱۹ سد در زمان پهلوي، ۱۵۳سد بعد از پيروزي انقلاب تاکنون ۱۷۲ سد ملي در سطح ايران به بهره‌برداري رسيده که از اين تعداد، ۱۹ طرح مربوط به قبل از انقلاب اسلامي و مابقي به بعد از انقلاب مربوط مي‌شود؛ البته روند سدسازي در آن زمان، بسيار کند بود، به‌گونه‌اي که در دولت‌هاي اول و دوم تنها يک سد، در دولت سوم، سه سد و در دولت پنجم نيز دو سد مورد بهره‌برداري قرار گرفت. اما از دولت ششم و هفتم مي‌توان به‌عنوان دولت‌هاي ميانه‌رو در سدسازي ياد کرد، چراکه در هر کدام از آن‌ها، تنها ۱۳ سد به بهره‌برداري رسيد. اين در شرايطي است که پس از دولت ششم، با حجم وسيع سدسازي‌ مواجه شديم، به‌طوري که تنها در دولت هشتم، ۳۵ سد به مدار بهره‌برداري وارد شد. دولت دهم علمدار سدسازي در ايران در ادامه اين روند، در دولت بعد يعني دولت نهم، از اول مهرماه سال ۱۳۸۴ تا پايان شهريورماه سال ۱۳۸۸، بالغ‌ بر ۱۸ سد به‌بهره‌برداري رسيد اما قله سدسازي در دولت دهم و با تعداد ۳۹ سد قرار داشت. پس از آن، دولت تدبير و اميد، به‌طور جدي در بحث سدسازي مورد انتقاد قرار گرفت و همين مساله موجب شد که تعداد سدهاي بهره‌برداري شده در اين دولت، با کاهش روبرو شود و دولت يازدهم، ۲۵ سد و دولت دوازدهم نيز تنها سه سد را به‌بهره‌برداري برساند. اما درمجموع طي اين سال‌ها، ۱۷۲ سد به ظرفيت ۵۱۷۶۵ ميليون مترمکعب به‌ بهره‌برداري رسيده و براساس برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته، اکنون ۶۷۲ سد در دست بهره‌برداري، ۱۲۰ سد در دست ساخت و ۱۷۶ سد در دست مطالعه قرار دارد.