سیل زده های بی پناه

سازندگي/ متن پيش رو در سازندگي منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست صورتش پر شده از جاي نيش پشه‌‌ها، او تنها نيست، نوزادان ديگري هم که در جنگل‌‌ها و تپه‌‌هاي الله‌‌اکبر دشت آزادگان زندگي مي‌‌کنند؛ اهل عشيره مگاصيص، از گزش نيش پشه‌‌ها در امان نمانده‌‌اند اما چهره او که پر شده بود از جاي گزش پشه‌‌ها دل را به درد مي‌‌آورد. معصومه رضايي| در روزهاي گذشته عکس نوزادي که صورت ورم‌کرده و سرخ‌شده‌‌اش بر اثر نيش پشه‌‌هاي خوزستان باعث شد تا بيش از پيش مسئله بهداشت مناطق سيل‌زده مورد توجه قرار گيرد. نوزادي که تلاش کردم نامش را بپرسم‌ يا با والدينش صحبت کنم اما کسي نمي‌‌شناخت «پس از اينکه خانواده نوزاد در روستا مورد محاصره سيل قرار گرفته به جنگل پناه مي‌‌برند و نوزاد در چادري که در جنگل برپا شده مورد حمله پشه‌‌ها قرار مي‌‌گيرد». اين تنها اطلاعاتي است که از اين خانواده وجود دارد. حال از دو روز گذشته و پس از انتشار عکس اين نوزاد در فضاي مجازي، نيروهاي امدادي خانواده او را به کمپي در دشت عباس انتقال داده‌‌اند تا شايد از اين به بعد کودک بتواند خواب آرامي به‌‌دور از هجوم پشه‌‌ها داشته باشد. مردم جنوب ايران مي‌‌دانند که در جلگه خوزستان حمله پشه‌‌ها در اين فصل طبيعي است اما آنچه غيرمعمول است شکل زندگي است که در اين چند روز مردم را مجبور کرده به آن تن بدهند؛ زندگي در کمپ‌‌ها و جنگل‌‌هايي که اين روزها جولانگاه پشه‌‌هايي شده که مي‌‌توانند ناقلان بيماري باشند و سيل امانشان نمي‌‌دهد تا به خانه‌هايشان برگردند و روز را در اتاق‌‌هايي که با پشه‌‌بندها و توري‌‌ها از حمله حشرات ايمن شده‌‌اند، دمي بي‌‌آسايند. سيل بسياري از روستاهاي استان خوزستان را درگير خود کرده است؛ از اواخر هفته گذشته گزارش‌‌هايي درباره شيوع يک بوي نامطبوع در اهواز منتشر شد؛ ساطع شده از فاضلابي که پس از سيل بالا زده است. در روستاها اما هشدار براي حشرات موذي و برخي خزندگان و جوندگان هم منتشر شده. حتي در مواردي مارهاي سمي هم که گفته شده از پشت سر کرخه گريخته‌‌اند، در آبگيرهاي روستاها ديده شده است. اينجا در ۲۵ کيلومتري جاده اهواز به انديمشک جايي که به آن روستاي «حلا» مي‌‌گويند، شرايط کمي متفاوت است. مردم نمي‌‌خواهند به کمپ‌‌ها بروند و براي خروج از روستا مقاومت مي‌‌کنند براي همين تعداد زيادي از آنها در جنگلي در نزديکي روستا چادرهاي خود را برپا کرده‌‌اند. احمد، روستا را نشانم مي‌‌دهد و مي‌‌گويد: «ببين، ديگه نميشه به روستا رفت. جاده‌‌اي که به روستا مي‌‌رسيد رو آب گرفته. بو رو حس مي‌‌کني؟». مي‌‌پرسم: «بوي چي؟» مي‌‌گويد: «بوي فاضلاب و موندگي آب، همه‌ش مي‌‌شه مريضي. حالا ببين چقد اينجا مرضاي عجيب و غريب زياد بشه». مي‌‌پرسم «وضعيت بهداشت اينجا چطوره؟» با پوزخند مي‌‌گويد: «بهداشت؟! زير صفره!» مي‌‌پرسم: «روستا چند نفر جمعيت داره؟» مي‌‌گويد: «در اين منطقه ۵-۶ روستا هست. هر روستا هم حدود ۵۰۰ خانوار هستن. نگرانيم که مرض اينجا زياد بشه چون گفتن تا چند روز ديگه، آب فروکش نمي‌‌کنه، توي حميديه يک پادگان خالي کردن که مردم رو اونجا پناه بدن اما هنوز کمپي برپا نشده.» احمد که ساکن سوسنگرد است و هر روز براي کمک به روستاهاي اطراف مي‌‌آيد، از نبود امکانات بهداشتي در اين شهر و روستاهاي در محاصره سيل، مي‌‌گويد: «اصلا از نظر بهداشتي به سيل‌زده‌‌ها رسيدگي نميشه، پسر برادرم که ۵ سالشه رو سگ گاز گرفت، بعد از دو روز هلي کوپتري که هيچ امکاناتي نداشت اومد و بردش به فرودگاه، بعدم از فرودگاه با يه ماشين معمولي فرستادنش بيمارستان، حتي يه آمبولانس نبود که از فرودگاه به بيمارستان انتقالش بدن.» محسن حرف‌‌هاي احمد را ادامه مي‌‌دهد، او هم که از اوضاع بد شرايط بهداشتي در سوسنگرد و روستاهاي اطراف آن گلايه دارد، مي‌‌گويد: «معلوم نيست چي توي آبي که روستاها را محاصره کرده، وجود داره، بعضي جاها مزه تلخي ميده بعضي جاها شوره، يه جاهايي هم شيرينه، هر چي هست باعث ميشه تا بدنمون تاول بزنه و قرمز بشه.» اما مرد ميانسالي که خود را حميد بوعذار معرفي مي‌‌کند، درباره وضعيت بهداشت و شيوع بيماري‌‌ها در اين منطقه نظر ديگري دارد: «در طي بازديدهاي ميداني که از اردوگاه‌‌ها و روستاها داشتم تنها بيماري‌اي که ديدم خارش و تورم پوست بوده که با توجه به آب‌‌هاي آلوده‌‌اي که در مناطق مختلف جمع شدن، دور از انتظار نبود. البته در آينده هم ممکنه که بيماري‌‌هاي بيشتري شايع بشن.» از او مي‌‌پرسم، شما از شرايط بهداشت در شهر سوسنگرد، چقدر اطلاع داريد؟ مي‌‌گويد: «من کارشناس پرستاري هستم و در گروه خودجوش نويد سلامت به سيل زده‌‌ها کمک مي‌‌کنم و مي‌‌دونم که در شرايط به وجود اومده، پيشگيري بسيار مهمه چون چند شهر درگير آبگرفتگي هستن و با توجه به وضعيت آب و هواي خوزستان ممکنه مردم درگير بيماري‌‌هاي روده‌‌اي و پوستي بشن.» حميد، درباره اينکه چطور مي‌‌شود از بيماري‌‌ها در اين شرايط جلوگيري کرد، مي‌‌گويد: « هنوز آبي که در اين مناطق وجود داره تبديل به لجن نشده و خيلي مهمه که مسئولين هر چه سريع‌تر سيلاب رو خشک کنن. اما يه موضوع خيلي مهم‌تر اينه که در کمپ‌‌ها نظارت بيشتري به سرويس‌‌هاي بهداشتي و وضعيت حال بچه‌‌ها و مادران بشه.» از او مي‌‌پرسم: «به نظرت در آينده چه بيماري‌‌هايي ممکنه در بچه‌‌هايي که توي کمپ‌‌ها زندگي مي‌‌کنن، شايع بشه؟» سري تکان مي‌‌دهد و مي‌‌گويد: «‌در آينده ممکنه شپش شيوع پيدا کنه چون سرويس‌‌هاي بهداشتي و حمام‌‌ها وضعيت خوبي ندارن.» هرچند چنين وضعيتي، در اردوگاه‌‌هايي که براي بحران برپا مي‌‌شود، هميشه وجود دارد، اما وضعيت کنوني براي مردم سخت است. چرا فاضلاب اهواز سرريز کرد؟ اما همه چيز به سوسنگرد و روستاهاي اطراف آن ختم نمي‌‌شود، آنچه به نام سيل سراسري در ايران رخ داد تقريبا نيمي از شهرهاي کشور را درگير خود کرده است و در اين ميان شهر اهواز به نوع ديگري با سيل دست و پنجه نرم مي‌‌کند، بالا زدن فاضلاب عنواني است که اين چند روز درباره اهواز زياد از آن مي‌‌شنويم. اما چگونه اهواز به جاي اينکه درگير سيل شود درگير فاضلاب شد؟! اين را يکي از کارمندان شهرداري اهواز که نمي‌‌خواهد نامش فاش شود، اينگونه توضيح مي‌‌دهد: «‌سيستم فاضلاب شهر اهواز از روش‌‌هاي سنتي تبعيت مي‌‌کند و به رود کارون سرازير مي‌‌شود و در مناطقي از شهر که سطح پايين‌تري از رودخانه دارند، با توجه به بالا آمدن سطح آب کارون، فاضلاب به خانه‌‌ها برمي‌گردد و از چاه‌‌ها بالا مي‌‌زند.» او درباره اقدامات صورت‌گرفته براي تخليه فاضلاب از سطح شهر، مي‌‌گويد: «شرکت‌‌هاي مختلف، ماشين‌آلاتي را به شهر فرستاده‌‌اند تا دوباره فاضلاب را به سمت رودخانه بازگردانند. اما اين مساله موقتي است و ممکن است دوباره با اولين باران وضعيت تجمع فاضلاب در اهواز رخ دهد چون حداقل در ۱۰ سال گذشته اين شرايط در اهواز وجود داشته که با کمترين باران سطح شهر مملو از فاضلاب مي‌‌شود.» از او درباره بيماري‌‌هايي که ممکن است در شهر شيوع کرده باشند، مي‌‌پرسم و مي‌‌گويد: «از سوي علوم پزشکي اهواز هنوز بيماري واگيرداري گزارش نشده است و فکر مي‌‌کنم که زود است بخواهيم در مورد بيماري‌‌هاي شايع صحبت کنيم. شايد حداقل بايد ۱۰ روز از اين موضوع بگذرد و بعد درباره آن آماري ارائه شود، اما مهم اينجاست که مشکل در شهر اهواز تنها بالا زدن فاضلاب نيست در بعضي از مناطق ريزش خط فاضلاب هم گزارش شده است.» او درباره خساراتي که سيل اخير در اهواز به وجود آورده، مي‌‌گويد: «‌۱۰۰۰ هکتار از فضاي سبز اهواز از بين رفته که مي‌‌تواند در آينده براي بهداشت منطقه بسيار خطرناک باشد. ضمن اينکه وضعيت رسيدگي به بهداشت مناطق روستايي مطلوب نيست و بسياري از مردم روستانشين هم مقاومت مي‌‌کنند و حاضر نيستند که وارد کمپ شوند و در جنگل‌‌ها مانده‌‌اند.» فرزاد موسوي، فعال اجتماعي در خوزستان درباره دلايل آبگرفتگي و بالا زدن فاضلاب در شهر اهواز اينگونه، توضيح مي‌‌دهد: «اهواز ناهموار است و به‌رغم گستردگي که اين شهر دارد اما بعضي از مناطق آن در قسمت مرتفع هستند؛ محلاتي مثل منبع آب و زيتون جزو محله‌‌هايي با ارتفاع زياد هستند اما مناطقي مانند حاشيه شهر، کيان، کمپ‌‌پلو، کيان پارس و لشگرآباد که بيشتر عرب‌نشين هم هستند، محله‌‌هاي کم‌ارتفاع شهر بوده و سطح آنها از رود کارون پايين‌تر است و به محض اينکه کمترين بارندگي اتفاق مي‌‌افتد، فاضلاب خانه‌‌ها بالا مي‌‌زند، درحال‌‌حاضر هم آب کارون بالا آمده و باعث شده تا بيشتر شهر اهواز دچار سيلاب فاضلاب شود. البته در بسياري از مناطق کنترل شده اما در چند محله هنوز هم فاضلاب در شهر باقي مانده است.» او اما نگران بيماري‌‌هايي است که از لاشه دام‌‌هاي مرده احتمالا به انسان سرايت مي‌‌کند: «بيماري‌‌هايي مثل جرب (گال) که ناشي از کنه است، در بسياري از روستاها شايع شده و خيلي از امدادگران از مردمي که قصد کمک دارند، مي‌‌خواهند که شامپوي ضد شپش و جرب تهيه کنند. فکر مي‌‌کنم يکي از دلايل شيوع اين بيماري‌‌ها کشته شدن ۲۰۰۰ دام در سيل است که باعث سرايت کنه در آب و بعد انتقال آن به انسان شده است.» آنچه‌ مسلم است وضعيت کودکان و نوزاداني است که در اين فصل از سال قرار است در کمپ‌‌هاي سوسنگرد و روستاهاي در محاصره از سيل آن زندگي کنند، بيش از همه نگران‌کننده است، هجوم پشه‌‌ها و کنه به نوزاداني که در اردوگاه‌‌هاي شهر سوسنگرد هستند، امان از آنها بريده و بيش از پيش اين نگراني را دامن مي‌‌زند که شرايط اين کودکان در آينده چه خواهد شد. آيا باز هم عکس‌‌هايي از کودکاني که از هجوم پشه‌‌ها صورتشان ورم کرده و سرخ شده در فضاي مجازي پخش خواهد شد؟ چه بيماري‌‌هايي سيل‌‌زده‌‌هاي خوزستاني را تهديد مي‌‌کند؟ محمد اسماعيل مطلق، مشاور معاون بهداشت وزارت بهداشت در مديريت کاهش خطر بلايا به باشگاه خبرنگاران جوان، گفته: در هنگام وقوع بلاياي طبيعي مثل سيل، زلزله و آتش‌سوزي که انسان‌‌هاي بسياري مجبور به سکونت در اردوگاه‌‌ها و زير چادر‌‌ها مي‌‌شوند، مراقبت از بيماري‌‌هاي واگير که ظرفيت اپيدمي شدن را دارند، اهميت ويژه‌‌اي پيدا مي‌‌کند. او گفت: وبا، اسهال خوني (شيگلايي و آميبي)، هپاتيت‌‌هاي A و E، تيفوئيد، مالاريا، مننژيت، سرخک، لپتوسپيروز و ARI عفونت‌‌هاي حاد تنفسي و ILI شبه آنفلوآنزا، بيماري‌‌هاي واگيري هستند که در اين راستا قرار مي‌‌گيرند و مراقبت سندروميک از اين بيماري‌‌ها که مشمول قوانين بين‌المللي يا IHR نيز هستند، در شرايط اضطراري راهکار مناسبي است که به تيم بهداشتي امکان واکنش سريع در پيشگيري و مهار طغيان‌‌ها را مي‌‌دهد. مشاور معاون بهداشت وزارت بهداشت در مديريت کاهش خطر بلايا گفت: در حوادث و بلاياي طبيعي ابتدا ارزيابي خطرات به منظور واکنش سريع و مناسب بايد انجام شود، به تناسب مرکز بهداشت استان و شهرستان، تيم فرماندهي متشکل از رئيس مرکز و کارشناسان مسئول بيماري‌‌ها، آموزش بهداشت، بهداشت محيط، بهداشت خانواده، تغذيه، بهداشت روان، اورژانس و آزمايشگاه به اتفاق و همراهي متخصص بيماري‌‌هاي عفوني و اپيدميولوژيست تشکيل مي‌‌شود. چون ممکن است در سطوح پايين‌تر، کارشناس به اندازه کافي نباشد و آموزش‌‌هاي لازم براي مسئوليت بيش از يک وظيفه يا فرآيند انجام شود. وي ادامه داد: پزشک عمومي به‌عنوان سرپرست در هر تيم عملياتي به همراه کارشناسان مربوطه متناظر با تيم فرماندهي وظيفه استقرار در اردوگاه و انجام خدماتي نظير ويزيت بيماران و درمان مناسب و در صورت لزوم اعزام به بيمارستان، نظارت بر کار همکاران تيم، تهيه گزارش روزانه و ارائه آن به مسئول تيم فرماندهي شهرستان، شرکت در جلسات و هماهنگي و ارتباط با عوامل ذيربط، ثبت گزارش بيماري‌‌هاي مشمول مراقبت سندروميک ذکر شده، گزارش وضعيت واکسيناسيون و توجه ويژه به پوشش واکسيناسيون سرخک (با توجه به موارد طغيان‌‌هاي اخير در بعضي کشورها) جمعيت تحت پوشش را دارد. مطلق گفت: تهيه فهرست افراد نيازمند مراقبت مانند نوزادان، کودکان زير يک سال و زير پنج سال، افراد سالخورده، بيماران ديابتي، قلبي، فشارخوني، نارسايي کليه و کبدي، نقص ايمني، زنان باردار به تفکيک پرخطر و بيش از ۳۴ هفته که نياز به مراقبت ويژه دارند، گزارش مرگ و مير کودکان زير يک سال و پنج سال، گزارش مرگ مادران، ديگر وظايف پزشک محسوب مي‌‌شود. او گفت: فعاليت‌‌هاي آموزش بهداشت و حفظ روحيه نشاط به خصوص در کودکان، وجود بسته غذايي مورد نياز بيماري‌‌هاي عفوني و گروه‌‌هاي سني، نظارت بر سلامت آب آشاميدني و مواد غذايي از توليد تا بسته‌بندي، حمل و نگهداري در اردوگاه و مصرف آن، اندازه‌گيري کلر باقيمانده، تهيه آب بسته‌بندي در بطري، دفع بهداشتي فاضلاب و زباله، وجود کافي توالت‌‌هاي بهداشتي و سيار و نظارت بر تميزي و بهداشتي و وجود صابون مايع در دستشويي‌‌ها نيز بايد به صورت ويژه در دستور کار تيم‌‌هاي سلامت قرار گيرد تا از شيوع بيماري‌‌ها پيشگيري شود. هنوز بيماري واگيردار گزارش نشده است عضو هيات رئيسه شوراي شهر شيراز گفت: هيچ نشانه‌‌اي از شيوع بيماري‌‌هاي واگير و عفوني در خوزستان مشاهده نشده اما خطر سرايت بيماري دامي به انسان‌‌ها وجود دارد. قاسم مقيمي در حاشيه بازديد از مناطق سيل‌زده خوزستان به ايسنا گفت: متأسفانه به جهت تلفات احشام در مناطق آسيب‌ديده از پيش‌آمدگي آب و عدم جمع‌آوري و امحاء لاشه‌‌ي حيوانات شرايط نگران‌کننده‌‌اي جهت سرايت بيماري‌‌هاي دامي به انسان‌‌ها وجود دارد و ضروري است تيم‌‌هاي آتي اعزامي از شهر شيراز و ساير استان‌‌ها همراه با اکيپ بهداشت محيط، پاکبانان و وسايل تنظيف و جمع‌آوري پسماند باشند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد