سازندگي/
متن پيش رو در سازندگي منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
روز گذشته در حالي ۴ وزير به همراه روساي سازمانهاي هلالاحمر و هواشناسي براي گزارش درباره سيل به مجلس رفتند که دو نماينده در گفتوگو با سازندگي از بزرگنمايي عمدي خسارات سيل از سوي برخي وزرا و نمايندگان و همينطور قصور جدي برخي وزارتخانهها در اين ماجرا خبر دادند.
زينب صفري| نکاتي که اگرچه جايي در گزارش ديروز مجلس نداشت اما اگر گفته ميشد هم گوشي براي شنيدن آن نبود. در حين گزارش سيل صحن مجلس آنقدر شلوغ بود و نمايندگان در حال رفتوآمد بودند که علي لاريجاني چندين بار ناگزير شد سخنان وزرا را قطع کند و با تذکرهاي پياپي نمايندگان را به صندليهايشان بازگرداند. وقتي بعد از پايان جلسه از نمايندگان ارزيابي آنها از گزارش سيل را پرسيدم، تعدادي از آنها به سازندگي گفتند: که اصلا اين گزارشها را گوش نميدادند. دليلشان هم اين بود که حرفها تکراري بوده و آنها ترجيح داده بودند کار خودشان را انجام بدهند.
عليرضا رحيمي: از آبانماه ۹۷ هشدار تخليه سد دز داده شده بود
اما بعد از پايان جلسه ديروز از عليرضا رحيمي عضو هيئترئيسه مجلس و نماينده تهران درباره قصور احتمالي برخي دستگاهها در ماجراي سيل پرسيدم. رحيمي به سازندگي گفت: «مديريت رودخانهها و سدها مهم بوده و به اندازه بارشها در وقوع سيلاب اهميت داشته است. يکي از گلايههاي جدي نمايندگان مناطق سيلزده اين است که چرا مديران بهموقع اقدام به تخليه سدها نکردهاند. انتظار مردم و نمايندگان اين بود که مديريت سدها را طوري انجام دهند که بتواند پاسخگوي ميزان بارشها باشد.»
نکته مهمي که رحيمي به آن اشاره ميکند اين است که از آبانماه سال گذشته براي خالي کردن سد دز هشدار داده شده اما به آن توجهي نشده بود: «من از نمايندگان خوزستان به صورت مستند و موثق شنيدم که در جلسه مديريت بحران خوزستان در آبانماه سال گذشته، سازمان آب و برق و وزارت نيرو اعلام کرده بودند که بر اساس پيشبينيها بايد بخشي از سد دز تخليه شود اما يکي از مقامات ارشد استان مخالفت کرده و اجازه نداده است اين اتفاق بيفتد. صرفنظر از اينکه چه کسي مقصر است، وقتي بررسي ميکنيم، ميبينيم برخي هشدارهاي بيندستگاهي براي پيشگيري از تبعات سيل ويرانگر وجود داشته است. يعني از آبان ماه به دليل عدم انسجام مديريتي در يک شهر، دستگاهي خواسته برخي سدها تخليه شوند اما دستگاه ديگر اجازه نداده است و در برخي شهرها هم از اساس نسبت به تخليه آب سدها بيتوجهي شده است.»
رحيمي درباره قصور احتمالي سازمان هواشناسي معتقد است: «اين موضوع هنوز مسجل نيست. چون سازمان هواشناسي اعلام کرد که حتي اگر ۱۵ روز قبل هم پيشبيني کند، اين پيشبيني باز هم هيچ قطعيتي ندارد. به دليل عدم قطعيت آن، اطلاعيه هم صادر نميکند. هواشناسي اطلاعيه را ۷۲ ساعت قبل و اخطار را ۴۸ ساعت قبل اعلام ميکند. رئيس سازمان هواشناسي گفت ما سيل را ۱۵ روز قبل در سيستمهايمان پيشبيني کرديم اما از آنجا که هيچ پيشبينياي در هواشناسي قطعيت ندارد اعلام عمومي نکرديم.»
اما آيا مجلس قرار است اقدامي درباره مقصرين سيل انجام دهد؟ پاسخ عضو هيئترئيسه مجلس به سازندگي اين است که «ابتدا وزير کشور بايد گزارش جامعي از کل موضوع به مجلس ارائه بدهد و درصد قصور دستگاهها و افراد را اعلام کند. بعد هم مجلس در کميسيون عمران يا يک کميسيون مشترک اين گزارش را ارزيابي کند. يعني بهصرف گزارش مديريت بحران کشور نميشود اظهارنظر کرد. ضمن اينکه مديريت بحران کشور هم هنوز گزارش جامعي ارائه نداده است.»
رحيمي ميگويد: «قوه قضائيه و سازمان بازرسي کل کشور بايد بر اساس گزارش نهايي مديريت بحران درباره مقصرين اقدام کنند.»
جلال ميرزايي: بزرگنمايي عمدي خسارات سيل از سوي وزرا، نمايندگان و صداوسيما
ديروز همچنين در راهروي مجلس از جلال ميرزايي نماينده ايلام درباره ارزيابي خسارات سيل سوال کردم. او نکات مهمي در اين باره داشت. ميرزايي به سازندگي ميگويد: «متاسفانه در ارتباط با برآورد خسارات سيل خيلي بزرگنمايي ميشود و صداوسيما هم در اين مسير مقصر است. مثلا در يک شهر که رودخانه از ميان آن رد شده و تنها دو طرف رودخانه آسيب ديده و بقيه شهر سالم است، اما دوربينها فقط منطقه آسيبديده را نشان ميدهند. يا در يک منطقه پل شکسته و ارتباط دو منطقه قطع شده است.
روستاها آسيبي نديدند و فقط ارتباط آنها قطع است اما آنقدر بزرگنمايي ميکنند که مردم منطقه هم باورشان شده سيل همه چيز را خراب کرده است.» ميرزايي ادامه ميدهد: «وزير هم به مجلس از ميزان خسارات گزارش غيرواقعي ميدهد. وزراي مربوطه اين را فرصتي ميدانند که بتوانند اعتباري بگيرند و کمبودهاي ديگر وزارتخانهشان را جبران کنند. با برخي وزرا که صحبت ميکنيم ميگويند چون اعتباري که مجلس يا دولت در نظر خواهد گرفت کم است مجبوريم درباره خسارات بزرگنمايي کنيم.»
پيشنهاد ميرزايي اين است که بازرسي رياستجمهوري در اين زمينه ورود کند: «وظيفه بازرسي رياستجمهوري بررسي همين موارد است. بازرسي بايد بر اساس
گزارشي که وزرا از مناطق سيلزده تهيه کردهاند به صورت سرزده ورود کند و بررسي کند که چه ميزان از اين گزارشها واقعي است. چرا که اگر کارزار دولت خلاف واقع بگويد صلاحيت ادامه مسئوليت ندارد.»
ميرزايي معتقد است «مانند ماجراي موسسات مالي که با فشار بر دولت، آن را مجبور کردند تا از بيتالمال خسارات عدهاي را که با طمع سود بيشتر، پولشان را در موسسات غيرمجاز گذاشته بودند، بدهد، در ماجراي سيل هم وزير و نماينده و ... ميخواهند دولت خسارت کسي را که در حريم رودخانه ساختوساز کرده بدهد.»
او با انتقاد از صداوسيما ميگويد: «با اين روندي که صداوسيما طي ميکند احساس خسارت ديدن را در مردم تقويت ميکند. مثلا در خوزستان دو شهر درگير موضوع سيل است. يکي دشتآزادگان و ديگري شوش. ديگر نيازي نيست مدام صداوسيما بگويد خوزستان را آب فرا گرفت. يا در لرستان در يک شهر آن هم پلدختر رودخانه کشکان طغيان کرده و دو طرف رودخانه با حدود ۵ روستا آسيب ديدهاند. اما صداوسيما طوري گزارش ميدهد که گويا همه لرستان زير آب است. با اين گزارشها توقع همه مردم در مناطق سيلزده اين است که دولت به آنها پول بدهد. همينطور مسئولين مختلف به ميان مردم ميروند و مدام وعده ميدهند. خب اين سطح انتظارات را بالا ميبرد.»
او منتقد جلسه روز گذشته مجلس نيز است. ميرزايي ميگويد: «واقعيت اين است که بايد درباره خسارات سيل حرف ميزديم. هنوز سوالات مهمي باقي مانده است. نيازي نبود اين همه نماينده دوباره در اين باره حرف بزنند. چهار استان درگير سيل هستند و اينکه نمايندگان از روي چشم و همچشمي با يکديگر در اين باره حرف زدند، سطح جلسه را پايين آورد. بايد چند سوال اساسي طرح ميشد، اينکه وزراي مربوطه چه اقداماتي انجام دادند؟ اقدامات تا چه اندازه موثر بوده است و براي جبران خسارات چه راهکارهايي را وزرا پيشنهاد ميدهند و انتظارات مجلس چيست؟ اما در اين سطح صحبتي نشد.»
در همين حال محمدرضا نجفي نماينده تهران هم به سازندگي ميگويد: «مسائل سيل قابل پيشگيري و پيشبيني بود و ميشد از حجم خسارات آن کم کرد.» او معتقد است: «در طراحيها و کارهايي که بايد بهنگام انجام ميداديم کوتاهي داشتيم.»
نجفي به چند مورد از اين کوتاهيها هم اشاره ميکند، آنجا که ميگويد: «در بحث مسيلها و روانابهايي که در استان گلستان داشتيم کوتاهي کرديم. مثلا گرگانرود حتما بايد با سازوکارهاي مناسب براي چنين شرايطي آماده ميشد. ساخت راهآهني در آن منطقه بدون در نظر گرفتن جوانب فني و محاسباتي آن و بدون دهانههاي عريضي که براي عبور و انتقال آب نياز داشته، همه در کنار دليل اصلي که همان بارندگي کمسابقه بوده است، باعث مخربتر شدن سيل شده است. همه کساني که به عنوان صاحبکار و کارفرما متناسب با طرحهاي جامع و متناسب با محاسبات اين کارها را به درستي مديريت نکردهاند مقصرند.»
او همچنين درباره برآوردهاي غيرواقعي از خسارات سيل ميگويد: «من معيار دقيقي براي اعتبارسنجي گزارشها ندارم اما ارزيابياي که داشتم اينطور بود که خسارات سيل بزرگنمايي شده است. من فکر ميکنم خسارات سيل کمتر از دو ميليارد دلار باشد. اما متاسفانه گزارش دقيقي در اين باره وجود ندارد.»
اما ۴ وزير مرتبط با موضوع سيل و روساي سازمانهاي هواشناسي و هلالاحمر در گزارشهاي خود چه گفتند؟
سحر تاجبخش، رئيس سازمان هواشناسي اولين چهرهاي بود که گزارش خودش را آغاز کرد. او با اشاره به پيشبينيهاي اين سازمان در مورد بارندگي در جلسه شوراي عالي آب که بهمن ماه سال ۹۷ برگزار شده بود، گفت: پيشبينيهاي وضع هوا در سه بازه کوتاهمدت، ميانمدت و بلندمدت تهيه ميشود و اساس آن عدم قطعيت است. ما ۷۲ ساعت قبل از وقوع هر رخداد اطلاعيه صادر ميکنيم و ۴۸ ساعت قبل پيشبيني خود را اعلام ميکنيم که در سيلاب اخير هم به همين منوال اعلام شد. تاجبخش با توضيح اينکه اين سازمان توان پيشبيني در بازه ۱۵ روزه را دارد، ادامه داد: آنچه که اهميت دارد اين است که هر چه از زمان يک رخداد دورتر ميشويم صحت آن هم کمتر ميشود و نزديک رخداد اطلاعات بهتري داريم. در مورد بارشها ما از ۱۵ روز قبل اعلام نميکنيم، زيرا صحت آن قابل اعتماد نيست. به خصوص در بهار که تغييرات زيادي اتفاق ميافتد.
سوال مهم لاريجاني و پاسخ عجيب رئيس سازمان هواشناسي
بعد از پايان سخنان رئيس سازمان هواشناسي علي لاريجاني از تاجبخش پرسيد: آيا شما بارشهاي اخير را به جايي اطلاع داديد؟ که سحر تاجبخش پاسخ داد: نه چون فکر ميکرديم بارشها بهاري و مثل هميشه است.
رئيس جمعيت هلالاحمر: ۱۳۰ ميليارد تومان از منابع هلالاحمر براي کمک به سيلزدگان هزينه شد
پس از تاجبخش نوبت به گزارش پيوندي رئيس هلالاحمر رسيد. پيوندي با بيان اينکه هلالاحمر تلاش کرد ۴۴۵ هزار نفري که درگير سيلاب بودند را از حادثه خارج کند ادامه داد: حدود ۲۲۷ هزار نفر را اسکان اضطراري داديم و لازم است از وزارت آموزش و پرورش، حسينيهها و تکايا که محلهاي مناسبي را در اختيار جمعيت هلال احمر قرار دادند قدرداني کنيم. ۴۰ هزار چادر به تناسب تخريب بين آسيبديدگان توزيع و تلاش شد که کمپهاي گروهي تشکيل شود. البته در مواقعي چادر به خود افراد تحويل داده شد. پيوندي ادامه داد: جمعيت هلال احمر بالغ بر ۱۳۰ ميليارد تومان از منابع داخلي خود هزينه کرده است. همچنين بستههاي ۷۲ ساعته و يکماهه را در برخي از نقاط با توجه به شرايط سيلزدگان به تناسب پراکندگي روستاها توزيع کرديم.
وزير راه: سيل بيش از ۳ هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان به خطوط ريلي و جادهاي کشور آسيب زد
وقتي نوبت به محمد اسلامي وزير راه و شهرسازي رسيد او از آسيب ۱۴ هزار کيلومتري راههاي کشور در اثر سيل گزارش داد و گفت: اين ۱۴ هزار کيلومتر در بيش از ۶ هزار و ۸۰۰ نقطه کشور دچار آسيب شده و ۷۲۵ پل به طور کامل تخريب شده است.
به گفته اسلامي سيل به بيش از ۱۰ هزار و ۹۰۰ ابنيه فني، شامل آبنماها و انواع پلها آسيب وارد کرده است. ۷۲۵ پل بهطور کامل تخريب شده است و بخش ديگري از پلها آسيبهاي کلي يا جزئي ديدهاند.
او ادامه داد: موضوع ديگري که در اين مقطع ما شاهد بودهايم فعال شدن چشمهسارهايي بود که ساليان سال خشک بودند و با حرکت آب در آنها به جادهها آسيب وارد شد. نکتهاي که وجود دارد اين است که در مسيرها و رودخانهها حجم روانآبي که داده شد بيش از سه برابر دوره بلندمدت بود. به همين دليل مشاهده کرديم که حجم سنگيني از آب از روي پل عبور ميکرد و در نتيجه به آنها آسيب زد. مهمترين آسيب در بخش جادهاي به جاده پلدختر وارد شد که از ۱۰۸ کيلومتر بيش از ۴۰ کيلومتر آسيب جدي ديده است و ۲۸ کيلومتر آن قابليت بازسازي دارد.
اما ۱۲ کيلومتر آن بايد مجدداً احيا شود. اسلامي در ادامه با اشاره به خسارات کلي سيل بيان کرد: بهطور کلي سيل بيش از ۳ هزار و ۵۲۰ ميليارد تومان خسارت به جادهها و راههاي ريلي و زميني و ابنيه فني وارد کرد. همواره تلاش وزارت راه بر اين بود که خطوط ريلي فعال باقي بماند و در اين راستا تلاش کرديم. حدود ۱۵۰ هزار واحد مسکوني در شهرها و روستاها آسيب ديدند که ۵۰ هزار واحد نياز به احداث مجدد و ۱۰۰ هزار واحد نياز به تعمير و بازسازي دارد.
وزير جهاد کشاورزي: بخش کشاورزي ۱۳ هزار ميليارد تومان خسارت ديده است
حجتي وزير کشاورزي هم در گزارش خود از سيل گفت: تا به امروز بخش کشاورزي ۱۳ هزار ميليارد تومان خسارت ديده است که سه هزار ميليارد تومان آن مربوط به کشت خوزستان است و هنوز هم آسيبها ادامه دارد. ما مصوباتي در اين زمينه داشتهايم که ابلاغ شد که بخشي از آن کمکهاي بلاعوض بود و ۵۰ درصد از آن هم تخصيص داده شد. ۵۴۰ ميليارد تومان کمک بلاعوض ديده شده است و به چهار بانک نيز ابلاغ شده است که به خسارتديدگان وام اعطا کنند.
او با اشاره به اينکه بخش زراعت، باغباني و دام بيشترين خسارت را ديدهاند، گفت: همچنين در قسمت پرورش زنبور عسل، مرغداريها و مزارع پرورش ماهي هم آسيب جدي ديدهاند و ايستگاههاي پمپاژ تجهيزات بخش عمدهاي از بين رفته است.
وزير جهاد کشاورزي با بيان اينکه ۲۰۰ هزار هکتار گندم آماده درو از بين رفته، گفت: اميدواريم در ارتباط با گلستان و مازندران نوعي ايمني خاطر براي مردم ايجاد کنيم. در اين مناطق خزانه برنج از بين رفته و دوباره نشاکاري صورت گرفته است. در ساير استانها هم برآورد انجام شده و اميدواريم در جلسه عصر امروز دولت مصوبه چگونگي تأمين خسارت مناطق سيلزده را نهايي کنيم.
اردکانيان: ۲ هزار و ۱۰۰ ميليارد تومان خسارات به تأسيسات وارد شد
همچنين در ادامه جلسه ديروز اردکانيان، وزير نيرو با بيان اينکه در پي بارشها و سيل اخير مجموعا ۲ هزار و ۱۰۰ ميليارد تومان خسارات به تأسيسات وارد شده است، گفت: در حال حاضر يکونيم درصد روستاها متأثر از سيل و قطعي برق و قطعي آب شرب هستند. وزير نيرو با اشاره به نموداري از مقايسه بارندگيها در دو هفته اول فروردين امسال با سال گذشته گفت: بارندگيها در دو هفته اول فروردين در سال گذشته سه ميليمتر و متوسط بلندمدت در ۵۰ ساله براي بارشها در اين زمان ۲۰.۸ ميليمتر بوده؛ اما در دو هفته اول فروردين سالجاري ميزان بارشها ۱۹ برابر سال گذشته يعني ۵۷ ميليمتر بوده است.
وي افزود: مثلا در حوزه آبريز کرخه در نيمه اول فروردين سال گذشته ۵.۴ ميليمتر بارندگي وجود داشت که اين ميزان در دو هفته اول فروردين سال جاري به ۱۹۸ ميليمتر رسيد. در حوزه آبريز گرگان در اسفند سال ۹۶ بارشها حدود ۳۸ ميليمتر و در اسفند ۹۷ به ۱۵۲ ميليمتر رسيد.
اردکانيان با يادآوري اينکه کشور ما خشک و نيمهخشک است، توضيح داد: اگر برخي از نظريات درباره تغيير اقليم تأييد شود ممکن است خشکساليهاي شديد يا متعاقب آن ترساليهاي شديد داشته باشيم لذا بايد آمادگي لازم را داشت تا در زمان ترسالي حداکثر استفاده از سيلابها را برد؛ هر چند که سيل اخير خسارات جاني و مالي و روحي دردآوري براي مردم داشت.
ولي همين فرصت باعث شد که ۴۰ تالاب کشور از ۴۰ تا ۱۰۰ درصد سيراب شود و نياز سدهاي بزرگ تأمينکننده آب شرب تأمين شود. وزير نيرو يادآور شد: در تابستان گذشته ۳۴۰ شهر تحت تنش آبي و ۴ تا ۵ هزار مگاوات برق آبيهاي ما توليد نداشت که نتيجه آن را در کمبود توليد برق در کشور ديديم. موضوع ريزگردها در مناطقي از کشور وجود داشت که مسائل عديدهاي را براي هموطنان ايجاد کرد.
بر اين اساس بايد طبق تاکيد مقام معظم رهبري در جلسه ۱۳ فروردين برنامهريزيهاي لازم صورت گيرد تا از برکات اين بارشها استفاده شده و صدمات آن کاهش يابد. اردکانيان با بيان اينکه در موضوع مهم حريم قوانين خوبي وجود دارد، گفت: با همکاري مناسب با دستگاه قضائي و وزارت نيرو اميدواريم تا سال ۱۴۰۰ حريم حدود ۵۰۰ کيلومتر از رودخانهها تعيين شود. در بحث لايروبي هم با توجه به هوشياري افکار عمومي اميدواريم که موضوع آزادسازي حريم صورت گيرد.
وزير کشور: ۳۰ تا ۳۵ هزار ميليارد تومان خسارات ناشي از سيل
اما در ادامه، رحمانيفضلي، وزير کشور در گزارش خود از سيل گفت که ۲۵ استان در سيل اخير گرفتار سيل شدند و مشکلات زيادي از جمله تخريب منازل، مسکن، زمينهاي کشاورزي، پلها و جادهها، تاسيسات و برق را شاهد بوديم.
وي افزود: با هدفگذاري صورتگرفته جبران خسارات جاني را اولين هدف خود قرار داديم و با جابهجايي جمعيت در ۲۵۰ روستا و بخشهايي از شهرها خسارات جاني را به حداقل رسانديم. سيل با اين عظمت ميتوانست خسارات جاني بيشتري را در بر داشته باشد.
وزير کشور ادامه داد: حجم سيلاب به قدري شديد بود که آب در رودخانه کرخه که ميتواند تا هزار مترمکعب در ثانيه جاري شود تا دو هزار و ۸۰۰ متر مکعب در ثانيه جاري شد. در گرگانرود که ظرفيت ۱۲۰ متر مکعب آب در ثانيه دارد ۸۰۰ متر مکعب آب جاري شد. در معمولان با ظرفيت هزار و ۸۰۰ مترمکعب دو هزار و ۵۰۰ مترمکعب، در پلدختر با ظرفيت دو هزار و ۴۰۰ متر مکعب تا پنج هزار متر مکعب عبور داده شد و در کارون هم سه هزار و ۲۸۰ متر مکعب آب عبور داده شد، البته در برخي از موارد بهخاطر رسوبگيري بخشي از حجم آب سرازير شد.
وي ضمن قدرداني از مردم، دستگاههاي مختلف، سازمانهاي مردمنهاد، نيروهاي نظامي و نيروهاي امدادي، هماهنگي همه دستگاهها را از ويژگي سيل اخير اعلام کرد و گفت: در حالي که ۲۵ استان و چهار هزار و ۴۰۰ روستا درگير سيل بود قدرت هماهنگي، بسيجشوندگي، تامين امکانات، منابع و ماشينآلات به خوبي اتفاق افتاد. ما همچنين ناگزير بوديم از تجهيزات بخش خصوصي بهره ببريم.
رحماني فضلي، لايروبي رودخانهها، کنترل سيلاب، جلوگيري از دستاندازي به منابع طبيعي و جلوگيري از ساخت و ساز در بستر رودخانهها را از پيشنهادات وزارت کشور عنوان کرد و يادآور شد: در استان خوزستان بيشترين حجم بارندگي و سيلاب را داشتيم و با توجه به وجود امکان عبور ۷۰۰ تا هزار مترمکعب در ثانيه متاسفانه به دليل عدم لايروبي در طول سالها تنها ۳۰ تا ۴۰ درصد از ظرفيت را توانستيم فعال کنيم.
وزير کشور رقم خسارات تا هماکنون را ۳۰ تا ۳۵ هزار ميليارد تومان برآورد و ابراز اميدواري کرد که مجلس شوراي اسلامي و دولت در مسير بازسازي همکاري خوبي با يکديگر داشته باشند.
بازار