سناتور آمریکایی که با "ظریف" ملاقات کرد کیست؟

مشرق/ متن پيش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست خبرنگاران نشريه آمريکايي پوليتيکو مي‌گويند هم اطلاعات تماس ظريف را در تلفن همراه فاينستاين ديده‌اند و هم مطلع شده‌اند که اين دو چند هفته پيش با يکديگر شام خورده‌اند.  نشريه «پوليتيکو» روز پنج‌شنبه، ۲ خرداد ۹۸، گزارش داد که محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران، طي سفر چند هفته قبل خود به آمريکا با «دايان فاينستاين» سناتور دموکرات ايالت کاليفرنيا به صرف شام ديدار کرده است[1]. اين نشريه آمريکايي، پنج‌شنبه هفته گذشته (۲۶ ارديبهشت) نيز نوشته بود فاينستاين در حال قدم زدن در ساختمان کنگره گوشي همراهش را رو به ديگران گرفته است و در صفحه گوشي‌اش صفحه اطلاعات يکي از مخاطبان خاص او توجه رسانه‌ها را جلب کرده است: محمدجواد ظريف [۲]. خبرنگاران پوليتيکو درباره تماس احتمالي فاينستاين با ظريف مي‌گويند خودشان در آسانسور ديده‌اند که صفحه مشخصات ظريف در بخش مخاطبين گوشي فاينستاين باز بوده است. مدير ارتباطات دفتر فاينستاين در پاسخ به سؤال پوليتيکو درباره اين‌که آيا فاينستاين با ظريف تلفني گفت‌وگو کرده است يا نه، مي‌گويد: «من نمي‌توانم درباره افرادي اظهارنظر کنم که خانم سناتور با آن‌ها صحبت مي‌کند يا صحبت نمي‌کند.» يک روز پيش از جنجال رسانه‌اي درباره گوشي همراه فاينستاين، اين سناتور آمريکايي در بيانيه‌اي گفته بود: «وقتي هر دو طرف به دنبال راه‌حلي براي يک مشکل هستند، جنگ براي حل آن مشکل ضرورت ندارد. من مؤکداً از وزير خارجه پمپئو مي‌خواهم تا با وزير خارجه ظريف، که مي‌دانم خواهان ديدن جنگ با آمريکا نيست، ارتباط برقرار کند [۳].» به نظر مي‌آيد مسئله تماس تلفني احتمالي ظريف و فاينستاين اکنون با توجه به افشاي ديدار حضوري و شام اين دو تحت‌الشعاع قرار گرفته باشد. هرچه باشد، اگر اين تماس قبل از شام گرفته شده بود احتمالاً مي‌شد آن را به هماهنگي درباره ديدار حضوري نسبت داد، اما ظاهراً تماس تلفني بعد از ديدار حضوري بوده و بنابراين موضوع آن نمي‌تواند چيز مهمي بوده باشد؛ احتمالاً دو طرف درباره کيفيت غذا با يک‌ديگر مذاکره کرده‌اند. غوغاي رسانه‌اي درباره روابط ميان ظريف و فاينستاين نيز بعيد است چيزي جز «غوغاي رسانه‌اي» باشد. گفته مي‌شود روابط اين دو به سال‌هاي سال قبل برمي‌گردد؛ زماني که ظريف نماينده ايران در سازمان ملل بود. در ادامه اين گزارش، با زندگي و فعاليت‌هاي سياسي دايان فاينستاين و همچنين با مواضع او درباره ايران و روابطش با محمدجواد ظريف بيش‌تر آشنا خواهيد شد. خبرنگاران «پوليتيکو» مي‌گويند درون آسانسور اطلاعات تماس ظريف را روي گوشي «دايان فاينستاين» ديده‌اند  زندگي شخصي و سوابق سياسي فاينستاين «دايان امييِل گلدمن [۴]» ۲۲ ژوئن ۱۹۳۳ (۱ تير ۱۳۱۲) در شهر سان‌فرانسيسکوي ايالت کاليفرنيا به دنيا آمد. (نام کامل او اکنون «دايان گلدمن برمن فاينستاين» است که نام‌هاي «برمن» و «فاينستاين» بعد از ازدواج او با دو شوهر سابقش به انتهاي نام او اضافه شدند. نام خانوادگي همسر فعلي فاينستاين، «بلوم» است.) خانواده پدري فاينستاين مهاجران يهودي از لهستان و خانواده مادري‌اش يهوديان آلماني ساکن سن‌پترزبورگ روسيه بودند و خود فاينستاين هم در خانواده‌اي يهودي بزرگ شد. وي در شهر محل تولدش تحصيلات دبيرستاني را گذراند، اما براي تحصيلات دانشگاهي به استنفورد در همان ايالت کاليفرنيا رفت و سال ۱۹۵۵ مدرک کارشناسي خود را در رشته تاريخ از دانشگاه استنفورد دريافت کرد [۵]. او از همان دوران به مديريت فعاليت‌هاي جمعي علاقه نشان داد. فاينستاين سال ۱۹۶۹ با پيروزي در انتخابات به عضويت شوراي نظارت شهر سان‌فرانسيسکو درآمد و ۹ سال در همين سِمت باقي ماند. وي البته در اين سال‌ها دو بار در انتخابات شهرداري اين شهر نيز شرکت کرد، اما هر دو بار ناموفق بود. فاينستاين در دهه ۱۹۷۰ چندين بار مورد سوءقصد قرار گرفت؛ از جمله يک مرتبه بمبي که لبه پنجره خانه‌اش کار گذاشته بودند منفجر نشد. اين سياستمدار آمريکايي سال ۱۹۷۸ به عنوان رئيس شوراي نظارت سان‌فرانسيسکو انتخاب شد و همان سال پس از ترور شهردار اين شهر توسط يکي از رقباي سياسي‌اش، به طور خودکار به شهرداري سان‌فرانسيسکو منصوب شد. وي تا سال ۱۹۸۸ شهردار سان‌فرانسيسکو بود. با اين حال، دو سال بعد، تلاش او براي پيروزي در انتخابات فرمان‌داري ايالت کاليفرنيا ناکام ماند. فاينستاين سال ۱۹۹۲ موفق به پيروزي در انتخابات مجلس سناي آمريکا شد و عنوان اولين نماينده زن يهودي در مجلس سنا را به خود اختصاص داد [۶]. اين سياستمدار ۸۵ ساله آمريکايي با پيروزي مجدد در انتخابات مجلس سنا در سال‌هاي ۱۹۹۴، ۲۰۰۰، ۲۰۰۶، ۲۰۱۲ و ۲۰۱۸ همچنين پيرترين عضو کنوني مجلس سنا، باسابقه‌ترين سناتور زن در کنگره حاضر و در صورت اتمام دوره کنوني، باسابقه‌ترين سناتور زن در تاريخ آمريکاست. فاينستاين از نظر سياسي هم رکوردهاي متعددي دارد. به عنوان نمونه، وي سال ۲۰۱۲ با کسب ۷.۷۵ ميليون رأي، صاحب بيش‌ترين آراي مردمي در تاريخ انتخابات مجلس سنا شد. خانم فاينستاين تنها سناتور زني است که رياست «کميته قوانين و مديريت» مجلس سنا و «کميته ويژه اطلاعات» اين مجلس را به عهده داشته است. او همچنين تا کنون تنها زني است که مسئوليت رياست مراسم تحليف رياست‌جمهوري را به عهده گرفته است. فاينستاين بين سال‌هاي ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵ رئيس کميته اطلاعات سنا و بين سال‌هاي ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ نايب‌رئيس اين کميته بود. اين سناتور آمريکايي در حال حاضر عضو کميته قضايي مجلس سناست. مواضع سياسي فاينستاين فاينستاين در اوايل دهه ۱۹۹۰ زماني که براي تصدي اولين سِمت‌هاي ايالتي‌اش در انتخابات شرکت کرد، عقايدش به سوي ميانه طيف سياسي در آمريکا متمايل بود. آن زمان ايالت کاليفرنيا نسبتاً محافظه‌کار به حساب مي‌آمد. با اين حال، با گذشت زمان و همچنان که کاليفرنيا به يکي از دموکرات‌ترين ايالت‌هاي آمريکا تبديل شد، فاينستاين نيز بيش‌تر به سمت چپ طيف سياسي رفت. به عنوان نمونه، اگرچه وي در اولين تبليغات انتخاباتي‌اش مواضع سفت و سختي در دفاع از مجازات اعدام گرفته و به اين ترتيب هم‌حزبي‌هاي دموکراتش را عصباني کرده بود، اما اخيراً اعلام کرد که با مجازات اعدام مخالف است [۷]. فاينستاين از طرف‌داران افزايش بودجه نظامي آمريکاست [۸] و به بودجه ۶۷۵ ميليارد دلاري پيشنهادي ترامپ براي سال ۲۰۱۹ رأي مثبت داده است [۹]. اين سناتور دموکرات همچنين از حاميان لايحه‌هاي «پاتريوت [۱۰]» ( USA PATRIOT) و «فيسا [۱۱]» ( FISA) است. لايحه پاتريوت پس از حوادث ۱۱ سپتامبر در کنگره به تصويب رسيد و با دادن اختيارات فوق‌العاده گسترده به دولت آمريکا براي جاسوسي از شهروندان اين کشور، بسياري از حقوق اساسي آمريکايي‌ها را صراحتاً نقض مي‌کرد. لايحه فيسا نيز به دولت آمريکا اجازه مي‌دهد تا از افراد و نهادهاي خارجي درون آمريکا جاسوسي کند. فاينستاين حتي پس از آن‌که جاسوسي گسترده آژانس امنيت ملي آمريکا از مقامات خارجي از جمله متحدان آمريکا و همچنين شهروندان آمريکايي افشا شد، باز هم به حمايت از اين آژانس ادامه داد و صداي بسياري از نمايندگان ديگر کنگره و رسانه‌ها را درآورد [۱۲]. در سياست خارجي، سناتور دموکرات ايالت کاليفرنيا از حاميان طرح دولت اوباما براي فروش بيش از ۱/۱۵ ميليارد دلار سلاح به رژيم سعودي بود [۱۳]. با اين وجود، وي پس از قتل جمال خاشقجي ظاهراً يک‌باره به خود آمده و از فروش سلاح توسط دولت ترامپ به سعودي‌ها به شدت انتقاد کرده است [۱۴]. وي از طرف‌داران برقراري رابطه با چين است و سال‌ها پيش در پاسخ به سؤالي درباره روابطش با پکن گفته بود: «من گاهي مي‌گويم شايد در زندگي قبلي‌ام چيني بوده‌ام [۱۵].» فاينستاين سال ۲۰۱۷ پس از آن‌که کره شمالي اعلام کرد موفق به کوچک‌سازي کلاهک هسته‌اي شده است، بيانيه‌اي صادر کرد و ضمن انتقاد از سياست‌هاي ترامپ در قبال پيونگ‌يانگ، تأکيد کرد که سياست منزوي‌سازي کره شمالي ناموفق بوده و لفاظي‌هاي ترامپ نيز کمکي به حل‌وفصل مناقشات نکرده است. اين سناتور دموکرات ضمناً خواستار «گفت‌وگوي فوري با کره شمالي در سطوح عالي بدون هيچ پيش‌شرطي [۱۶]» شد. وي قبلاً هم تهديدهاي ترامپ عليه کره شمالي را «به شدت نااميدکننده» توصيف کرده بود [۱۷]. از دفاع از برجام تا شام با ظريف؛ مواضع فاينستاين درباره ايران فاينستاين از همان سال ۲۰۱۵ که برجام امضا شد، از اولين حاميان توافق هسته‌اي با ايران بوده و معتقد است که اين توافق شامل «بازرسي‌هاي بي‌سابقه و عميق براي راستي‌آزمايي همکاري [۱۸]» تهران در راستاي انجام تعهداتش است. وي ماه مي سال ۲۰۱۸ (تقريباً هم‌زمان با اعلام تصميم ترامپ مبني بر خروج از توافق هسته‌اي) يکي از ۱۲ سناتوري بود که پاي نامه‌اي خطاب به ترامپ را امضا کرد که در آن از رئيس‌جمهور آمريکا خواسته شده بود در برجام بماند. در اين نامه آمده بود که در صورت خروج آمريکا از توافق هسته‌اي «ايران مي‌تواند يا در توافق بماند و تلاش کند تا آمريکا را در ميان نزديک‌ترين شرکايش منزوي نمايد، يا اين‌که فعاليت‌هاي هسته‌ايش را از سر بگيرد» و هر دوي اين سناريوها «به ضرر منافع ملي ما خواهند بود [۱۹].»