آرمان امروز/
متن پيش رو در آرمان امروز منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست.
«گاندو» سريال پرحاشيهاي که بهتازگي از شبکه سوم سيما پخش شد، بهخاطر طعنههايش به دولت و وزارت خارجه و شخص محمدجواد ظريف، مخدوش ساختن برخي وقايع که مردم ناظر بودهاند، خبرساز شد در حالي که کارگردان اين سريال اعتقاد دارد که داستان طرح شده، بر اساس واقعيت بوده است. با اينکه انتقادها به نحوه تنظيم قصه سريال و عدم مطابقت اصل ماجرا به آنچه که در «گاندو» به تصوير کشيده شده کم نبوده اما اينبار نيز مثل گذشته هنوز دولت و وزارت خارجه در صداوسيما از خود دفاع نکردهاند. اين همه ماجرا نيست چراکه برخي از منتقدان سوال ميکنند که چرا فقط دولت بايد در معرض گزند اين نمايشها باشد! در همين ارتباط «آرمان» با صادق زيباکلام استاد دانشگاه گفتوگويي داشته که در ادامه ميخوانيد.
درخصوص سريال «گاندو» و نوع مواجهه صداوسيما با عملکرد دولت ارزيابي شما چيست؟
آنچه که در مورد سريال «گاندو» ميخواهم بگويم اين است که گزارش خبرياي که شبکه 3 در همين ايام نشان داد، که يک نفتکش ايراني يا چيني در حال تخليه نفت ايران در يکي از بنادر چين بود، با اعتراض وزارت نفت و دولت روبهرو شد. اعتراضي مبني بر اينکه چرا شما باتوجه به فشارهاي زيادي که از طرف آمريکاييها عليه فروش نفت ايران وجود دارد اين گزارش را پخش کرديد؟ صداوسيماييها پاسخ دادند اين قبلا از طريق روزنامهها يا خبرگزاريهاي غربي پخش شده است! من خيلي به پاسخ صداوسيما کاري ندارم. ولي سوالم اين است که فرض کنيد اگر چنين خبري را رسانه ديگري پخش کرده و روي آنتن عمومي برده بود و يا در سايت خود منتشر ميکرد و يکي دو نفر از آنها تابعيت دوگانه هم ميداشتند، واکنشها چگونه بود؟ البته با اين اتهام که شما مسائل امنيتي و موضوعاتي را پخش و منتشرکرديد که آمريکاييها از آن بهرهبرداري ميکنند. سوال اين است که چرا بايد صداوسيما و کانال 3 چنين برنامهاي را پخش کند و نهتنها به سوالات پاسخ ندهد که هيچ مشکلي به وجود نيايد؟ گويي بايد نگران باشيم که نکند معيارها براي اينکه مشخص شود چه کساني به منافع ملي ضربه ميزنند متفاوت است. اصلا چه چيزي جاسوسي خطاب ميشود؟ آيا اينکه چه کساني دست به چنين عملي بزنند تفاوت دارد و اگر از فلان جريان باشند مشکلي نيست و خاطري آزرده نميشود؟ اگر غيرخوديها همان عمل را مرتکب شوند به مشکل ميافتند و اگر بين آنها يک بختبرگشته يا دو بختبرگشته دوتابعيتي هم وجود داشته باشد، آفتاب آمد دليل آفتاب ميشود؟
اين تناقض از کجا سرچشمه ميگيرد؟
واقع مطلب اين است که جريانات تندرو، شامل جبهه پايداري، طرفداران آقاي احمدينژاد و اصولگرايان تندرو بهخصوص از زمان دولت دوم آقاي روحاني از هيچ هجمه و تخريبي عليه دولت آقاي روحاني فروگذار نکردهاند و آنچه که در سريال «گاندو» خواستند نشان دهند اين است که به هرحال کساني که متولي سياست خارجي و مذاکرات ما با غربيها و آمريکاييها و اين دست امور هستند يا مشکوک و مظنون هستند و بايد مورد رسيدگي قرار بگيرند يا در بهترين حالت آدمهاي سادهلوحي هستند که خيلي راحتي ميتوان سرشان کلاه گذاشت! به نظر من پخش اين سريال از شبکه عمومي کشور بدون اينکه وزارت خارجه و شوراي عالي امنيت ملي و دولت و وزارت نفت بتوانند برخي موضوعات را روشن کنند جفاي بزرگي در حق دولت است.
آيا سيما نبايد سريالهايي از اين دست بسازد؟
با وجود تيغ و تيشههايي که برخي رسانهها و تريبونهاي موثر و حتي برخي نمايندگان مجلس نسبت به دولت بهدست گرفتهاند و ناحق، ظالمانه و غيراخلاقي است، اما من همچنان معتقدم نبايد جلوي کار گرفته شود و بايد ياد بگيريم که گردش آزاد اطلاعات، انتقاد از دولت آزاد باشد. در واقع بايد موازنه برقرار باشد نه اينکه اگر يکهزارم همين انتقادات متوجه بخشهاي ديگر شود، کار دست انتقادکننده بدهد. در عين حال برخي خودشان را مجاز ميدانند هر حرف و اتهامي را به دولت آقاي روحاني نسبت دهند. من اتفاقا معتقدم به هيچوجه نبايد ممانعتي در کارشان به وجود بيايد و بايد اجازه داد سريال «گاندو» و حتي بدتر از آن پخش شود و با همين نگاه بخشهاي ديگر هم در معرض انتقاد و ساخت آثار تلويزيوني قرار داشته باشند. خلاصه نبايد اينطور باشد که بخشي از همين کشور هرچه دلشان ميخواهد عليه دولت منتشر کنند اما کوچکترين انتقاد و خردهگيري عليه خود را تحمل نکنند. اين برخوردهاست که آزاردهنده ميشود. براي مثال در برخي پروندهها ابهامات زيادي وجود دارد و صداوسيما به آن نميپردازد. براي يک لحظه تصور کنيد که مثلا اگر وزارت کشور اين کار را کرده بود، يا يکي از سازمانهايي که زير نظر قوه مجريه و بخش انتخابي است، وارد اين مقولات ميشد و درباره اين پروندهها اظهار نظر ميکرد تندروها چه اندازه در مقابلش واکنش نشان ميدادند و افشاگري ميکردند؟ اما اگر همين کار را بخشهاي نزديک به خود تندروها انجام ميدادند نه صداوسيما و نه هيچيک از ديگر بخشها کوچکترين توضيحي نميدادند. غرضم اين است که نبايد استانداردهاي دوگانهاي در کشور وجود داشته باشد ولي فکر ميکنم هرچه جلوتر ميرويم انجام چنين اعمال دشوارتر ميشود.
نظر شما درخصوص بخشي از اين سريال که مربوط به جيسون رضاييان بود چيست؟
نظر من در مورد جيسون رضاييان، در مورد سيامک نمازي، در مورد نازنين زاغري تنها به صرف اطلاعاتي که مسئولان دستگيرکننده آنها اعلام کردهاند، به نظر من ميشود تا حدودي اظهارنظر کرداما دادستان محترم گفتند ما ميگوييم ايشان چه کرده است.
در اين سريال نشان داده ميشود که زنداني آمريکايي در ازاي پول تبادل ميشود در صورتي که اصل قضيه با اين شرح متفاوت است. يعني به شرط آزادي 27 نفر زنداني ايراني، 5 آمريکايي آزاد ميشوند.
عرض کردم متاسفانه وقتي که اطلاعات صحيح و درست داده نميشود مشکل بهوجود ميآيد. وقتي بازداشت صورت ميگيرد بايد موارد کاملا مشخص باشد. مثلا گفته ميشود که اتهامها مربوط به دور زدن تحريمها بوده است يا کالاهايي را به ايران وارد کنند يا کمک کنند تا کالاهايي از آمريکا خريداري شود و وارد ايران شود. تمام موارد پروندهشان، تمام اتهامات و محاکماتشان علني برگزار شده است، زندانيان وکيل داشته و هيچ چيزي مخفي نبوده است، ولي در طرف ديگر کسي از ميان اين متهمان که در دادگاه محکوم شدهاند، دادگاه علني نداشته که بتوانيم در جريان جزئيات پرونده قرار گيريم.
بازار