روزنامه جوان/
متن پيش رو در جوان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
ايران به دليل وجود مواد «مشکوک» و «خطرناک» از ورود يک بازرس زن آژانس به تأسيسات نطنز جلوگيري کرد و او با ترک ايران به مقر آژانس بينالمللي انرژي اتمي بازگشته است.
ايران ميگويد هشدار دستگاههاي هشداردهنده روي اين زن بازرس، چند بار تکرار شده و ضمن درخواست از آژانس براي همکاري «ضروري و مناسب» جهت روشن شدن ابعاد ماجرا، درخواست کرده که يک بازرس جايگزين براي ادامه بازرسيها از ايران معرفي کند. ايران گفته که آثاري از ماده منفجره نيترات در آزمايش اين بازرس پيدا شده، ولي شوراي آژانس روايت ايران از اين ماجرا را قبول نکرده و گفته که رفتار ايران با بازرس خود را قابلقبول نميداند.
۱۱ روز قبل، روز ۲۸ اکتبر، دستگاههاي امنيتي ردگير (ديتکتور) ايران هنگام بازرسي گروهي از بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي از تأسيسات غنيسازي نطنز، هشدارهايي درباره وجود مواد خطرناک يا آلوده همراه يکي از بازرسان آژانس صادر ميکنند. سازمان انرژي اتمي ايران و نماينده ايران از آژانس ميگويند که اين دستگاههاي ردگير هنگام ورود يکي از بازرسان آژانس به سايت نطنز، فعال شده و اين آلارمها در چند بازرسي جداگانه از اين بازرس زن و همچنين بازرسي از سرويس بهداشتي مورد استفاده او تکرار شده است. ايران هنوز جزئيات بيشتري درباره اينکه مواد «مشکوک» و «خطرناکي» که بازرس آژانس به آن آلوده بوده ارائه نکرده، ولي کاظم غريبآبادي، نماينده ايران در مقر آژانس بينالمللي انرژي اتمي در وين و سازمان انرژي اتمي ايران در اظهارنظرها و بيانيههايي جداگانه گفتهاند که «هيچ شکي وجود ندارد که برخي مواد مشکوک» در جريان بازرسي به همراه اين زن بازرس وجود داشته است. کاظم غريب آبادي روز پنج شنبه پس از شرکت در جلسه غيرعلني شوراي حکام آژانس که درباره اين موضوع برگزار شد، به خبرنگاران گفت که مطابق رويههاي معمول، همواره فرآيند بازرسي معمولي در ورودي مجموعه انجام ميشود که شامل استفاده از دستگاههاي تشخيص شيميايي ويژه است که براي کشف طيفي از مواد انفجاري که حاوي نيترات هستند به کار گرفته ميشود. به گفته غريبآبادي، در حين انجام فرآيند بازرسي معمول، آلارم دستگاه تشخيص روي يک فرد معين روشن شد که تيم امنيتي اين فرآيند را مجدداً چند بار تکرار کرد و نتايج، هر بار براي يکي از بازرسان يکسان بود. نکتهاي که به پيچيدگي ماجرا افزود، تکرار هشدارهاي دستگاههاي ديتکتور در بازرسي از سرويس بهداشتي مورد استفاده اين بازرس زن بوده است. نماينده ايران در آژانس در اين باره ميگويد: «تيم حفاظت مجموعه، از وي خواست مورد بررسي بيشتر قرار گيرد و وي نيز قبول کرد. تيم امنيتي حتي سرويس بهداشتي را که اين بازرس از آن استفاده کرد، با دستگاههاي مخصوص چک کرد که دستگاهها با حساسيت بيشتري آلارم دادند.» البته به گفته غريبآبادي، محل اقامت اين بازرس آژانس آلوده به مواد خطرناک و مشکوکي که ايران از آن سخن گفته، نبوده، ولي کيف خالي اين بازرس نيز داراي آلودگي بوده است. غريبآبادي ميگويد: «با رضايت بازرس مذکور و در حضور وي و همکارانش و با هماهنگي با مقامات آژانس، از محل اقامت وي بازديد و متعاقباً برخي لوازم و داروهاي وي چک و بررسي شد که داروهاي وي مشکلي نداشت، اما دستگاهها روي کيف خالي وي هشدار ميدادند.» ايران پس از اين ماجرا، با دبيرخانه آژانس تماس برقرار کرده و با هماهنگي و موافقت مقامات آژانس، برخي نمونهگيريها از کيف دستي خانم بازرس صورت گرفته که اين نمونهگيريها به طور مشترک بين ايران و آژانس انجام شده و نهايتاً، اين بازرس به وين، مقر آژانس بينالمللي انرژي اتمي بازگردانده شده است. ايران همچنين از آژانس بينالمللي انرژي اتمي خواسته که بازرس ديگري را جايگزين اين بازرس خود کند.
همچنين سازمان انرژي اتمي در بيانيهاي جداگانه گفته است: «در ظاهر هنگام ورود اين خانم بازرس تجهيزات کنترلي علامت هشدار را نشان داده و به همين دليل ضمن کنترل وسايل همراه بازرس از ورود او به سايت جلوگيري شده و مراتب امر به آژانس بينالمللي انرژي اتمي منعکس شد و از طرف جمهوري اسلامي ايران به آژانس اعلام ميشود که پذيرش قبلي اين بازرس لغو شده تلقي ميشود.» سازمان انرژي اتمي ايران ميگويد مجوز پذيرش اين بازرس لغو و به آژانس اعلام شده است.
آژانس ميپذيرد
رويترز گزارش کرده که بازرس زن آژانس بينالمللي انرژي اتمي به مدت کوتاهي در مرکز غنيسازي نطنز بازداشت شده و مدارک مسافرتي اين بازرس نيز توقيف شد. به گفته سه ديپلمات مطلع، بازرس بازداشتي يک زن است که مجبور به تحويل مدارک مسافرتي خود به مأموران ايراني شده است. کاظم غريبآبادي، نماينده ايران در سازمانهاي بينالمللي حساسيت ايران به ورود بازرسان را طبيعي دانسته و در جلسه آژانس بدون تأييد بازداشت شدن زن بازرس، درباره آنچه که اخراج يک بازرس آژانس خوانده شده، گفته است که ايران در اين زمينه «دغدغههاي امنيتي» دارد. در حالي که برخي اعضاي شوراي حکام از جمله اروپا و امريکا بحثهاي مطرح شده درباره اين بازرس را به مصونيتهاي پيشبيني شده درباره بازرسان آژانس پيوند زدهاند، غريبآبادي ميگويد که اتفاق اخير براي ايران يک «زنگ خطر» بوده و در اين مورد «بحث نقض مزايا و مصونيتهاي بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي مطرح نيست.» غريبآبادي گفته است که ايران حقوق بازرسان آژانس را نقض نکرده و به تعهدات خود در اين زمينه واقف است، اما افزوده: «وقتي بازرس در حال ورود به تأسيسات نطنز بود، ديتکتورهاي ما شناسايي کردند که اين بازرس ميتواند مواد خطرناک به همراه داشته باشد. اقدامات متعددي بعد از آن صورت گرفت.» ايران خواستار اين شده که آژانس براي آشکار شدن ابعاد موضوع با ايران همکاري کند و سخنگوي آژانس بينالمللي انرژي اتمي نيز به رغم اينکه اعلام کرده روايت ايران را در اين باره قبول ندارد، روز پنج شنبه قبول کرد که براي روشن شدن ماجراي عدم ورود يکي از بازرسان اين آژانس به سايت غنيسازي نطنز، به مشورت با ايران ادامه ميدهد. کورنل فروتا، دبيرکل موقت آژانس در اين بيانيه گفته است که اين اتفاق براي کسي که در حال انجام وظايف پادماني خود بوده نبايد ميافتاده و افزوده است که آژانس به رايزني با ايران براي روشن شدن موضوع ادامه ميدهد.
واکنش متفاوت اعضاي شوراي حکام
با اين حال، موضع اعضاي آژانس از جمله امريکا، اروپا و همچنين عربستان سعودي به شدت سياسي و متفاوت از موضع آژانس به نظر ميرسد. جکي ولکات، نماينده امريکا در آژانس بينالمللي انرژي اتمي، پنج شنبه ۷ نوامبر در بيانيهاي اقدام ايران را «تحريکآميز و برخورنده» خواند. او گفت که اعضاي شوراي حکام بايد مشخص کنند که اين اقدام «به هيچ عنوان قابل پذيرش نيست، تحمل نخواهد شد و بايد تبعاتي داشته باشد.» اتحاديه اروپا نيز در بيانيهاي پنج شنبه ۷ نوامبر اعلام کرد که در رابطه با موضوع پيش آمده «عميقاً نگران» است. در بيانيه اتحاديه اروپا که لحنش در مقايسه با بيانيه سفير امريکا آرامتر است آمده که «متوجه هستيم که موضوع حل و فصل شده است و از ايران ميخواهيم که اطمينان دهد که چنين اتفاقي ديگر در آينده تکرار نخواهد شد.» نماينده ايران در آژانس ضمن پاسخگويي به اظهارات نمايندگان امريکا و عربستان در نشست شوراي حکام، خطاب به نماينده رژيم صهيونيستي گفت که اين رژيم در جايگاه توصيه به اعضاي آژانس براي اجراي تعهداتشان نيست. غريبآبادي همچنين در واکنش به اظهارات نماينده عربستان سعودي در نشست ويژه شوراي حکام مبني بر ضرورت همکاري کامل ايران با آژانس بيان کرد: پادشاهي عربستان که بهرغم درخواستهاي مکرر آژانس، هنوز موافقتنامه جامع پادمان را تصويب و اجرا نکرده و بازرسان آژانس حق ورود به فعاليتهاي هستهاي آن را ندارند، چگونه از شفافيت و همکاري صحبت ميکند؟ نماينده دائم ايران در آژانس تصريح کرد: عربستان بايد به فعاليتهاي پنهاني هستهاي خود پايان دهد و در همکاري و شفافيت، ايران را الگوي خود قرار دهد.
بازار