بروکینگز: سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه به سود روسیه است

ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست ساروتوبي تالبوت و مگي تنيس-بروکينگز/ ساعاتي پيش از حمله موشکي ايران به مقر سربازان آمريکايي در عراق، ولاديمير پوتين به سوريه سفر کرد تا با بشار اسد درباره بحران تنش هاي فزاينده بين ايالات متحده و ايران گفت و گو کند. روسيه مکررا حمله هوايي آمريکا و ترور سردار قاسم سليماني را محکوم کرده است. تصور اينکه رهبران در مسکو سعي دارند از شرايط موجود به نفع خود استفاده کنند، چندان دشوار نيست. روابط بين ايالات متحده و ايران از زمان آغاز درگيري هاي سوريه به وخامت گراييد و با خروج دونالد ترامپ از توافق هسته اي 2015 بدتر شده است. به طور همزمان، روابط بين روسيه و ايران از طريق همکاري هاي نظامي در سوريه نزديک تر شده است. افزايش نفوذ روسيه در سوريه نشان مي دهد که درگيري بين ايالات متحده و ايران مي تواند به نفع قدرت و شهرت روسيه در منطقه باشد و به تدريج آن را قادر خواهد ساخت تا از آمريکا تصوير يک متجاوز بي محابا را به نمايش بگذارد و سبب شود بازيگران مطرح منطقه اي و متحدين بين المللي همکاري خود با ايالات متحده را زير سوال ببرند. در حالي که آمريکا و متحدانش در ناتو خواستار برکناري اسد بودند، روسيه به دولت اسد کمک کرد تا کنترل خود را در سوريه حفظ کند و اکنون که سربازان آمريکايي در حال عقب نشيني از سوريه هستند، اسد و روسيه کنترل خود را تثبيت مي کنند. حمايت روسيه از اسد با عنوان تلاشي براي تضعيف منافع ايالات متحده و به دست آوردن نفوذ در خاورميانه آغاز شد. اکنون 4 سال از آن زمان مي گذرد و روسيه پيروزي هاي متعددي در منطقه به دست آورده که از جمله آنها مي توان به دور شدن ترکيه از متحدان ناتو، ايجاد شهرت براي خود به عنوان يک پشتيبان خارجي ارزنده و ظهور به عنوان يک عامل تعيين کننده اشاره کرد که همگي به ضرر ايالات متحده است. تصميم گيري هاي دولت ايالات متحده در زمينه سياست خارجي که توجيه درستي ندارد، همچون رها کردن شرکاي کُرد در سوريه، به ايجاد يک خلاء قدرت در اين کشور به وجود آورده که روسيه براي پر کردنش پيش قدم شده است. حمله اخير ايالات متحده در عراق (ترور سردار سليماني) و همه اقدامات دولت ترامپ از آن زمان تا کنون، احتمالا موقعيت روسيه را در سوريه و بخش وسيع تري از منطقه بهبود خواهد بخشيد. دولت عراق از آنچه نقض حاکميت خود توسط آمريکا مي داند، خشمگين است و اخراج نيروهاي آمريکايي را در دست بررسي دارد. براي ايالات متحده حضور در سوريه بدون نيروهاي نظامي در عراق دشوار خواهد شد. خلاء ناشي از عدم حضور آمريکا در منطقه فضاي عملکرد بيشتري براي روسيه در منطقه به ويژه تثبيت موضع به عنوان يک ميانجي منطقه اي ايجاد مي کند. ترور سردار سليماني جداي از تقويت موضع روسيه در منطقه به آن در دستيابي به اهداف ايجاد فاصله بين ايالات متحده و شرکاي منطقه اي آن و خراب کردن وجهه جهاني آمريکا با ياد کردن از آن به عنوان عامل بي ثباتي و يک متجاوز، کمک مي کند. مسکو پيشتر موفق شده روابط واشنگتن با متحدان آن در خاورميانه را تضعيف کند. نمونه قابل توجه در اين زمينه آنکاراست؛ اگرچه روسيه و ترکيه در دو طرف مخالف درگيري سوريه قرار داشتند، اما پس از توافق برجسته 22 اکتبر بين واشنگتن و آنکارا براي ايجاد يک «منطقه امن» اکنون به طور مشترک عمليات در شمال سوريه را کنترل مي کنند. ترکيه در واکنش به ترور سردار سليماني با انتشار بيانيه اي اعلام کرد که با «مداخلات خارجي، ترورها و درگيري هاي فرقه اي در منطقه» مخالفت است. اگر حملات ايالات متحده به ايجاد اختلاف با متحدان اروپايي بينجامد، باز هم روسيه سود خواهد برد. بسياري از تصميمات ايالات متحده در خاورميانه به ويژه عقب نشيني آن از توافق هسته اي ايران، متحدانش را به شدت نگران کرده است. گزارش ها حاکي از آن است که دولت ترامپ پيش از ترور سردار سليماني به متحدانش از جمله بريتانيا هشدار نداده است. اکنون هم اگر به درخواست متحدان مبني بر کاهش تنش ها توجه نکند، احتمالا خيلي زود خود را در صحنه جهاني تنها خواهد يافت. اگر ايران اکنون در واکنش به ترور سردار سليماني در مسير دستيابي به سلاح هسته اي گام بردارد، روابط ميان ايالات متحده و متحدان اروپايي آن آسيب بيشتري را متحمل خواهد شد. ايران اخيرا اعلام کرده از عمل به تعهدات خود در توافق به کل عقب نشيني مي کند. روسيه از ابتداي امر يکي از منتقدان اصلي تصميم آمريکا به خروج از برجام و اعمال «کمپين اعمال فشار حداکثري» بوده و در حقيقت، موضعي مشابه قدرت هاي اروپايي همچون فرانسه و آلمان اتخاذ و براي کاهش آسيب هاي تحريم هاي ايالات متحده با هدف نجات برجام همکاري کرده است. از اين رو، روسيه در موقعيت ايده آلي براي تاکيد بر تلاش هاي خود براي محافظت از برجام و سرزنش ايالات متحده براي سوق دادن ايران به سمت سلاح هسته اي قرار دارد. البته درگيري هاي ايالات متحده و ايران در خاورميانه براي روسيه آسيب هاي زيادي هم در پي دارند. يک درگيري نيابتي مي تواند نيروهاي روسي در سوريه را تحت فشار قرار دهد و به ويژه اگر اسرائيل تصميم بگيرد گروه هاي تحت حمايت ايران مانند حزب الله را هدف بگيرد، شرايط براي روسيه دشوارتر خواهد شد. به علاوه، هر گونه پيشروي احتمالي ايران به سمت سلاح هسته اي خيلي زود به بي ثباتي منطقه منجر مي شود و شرايط را براي روسيه در کنترل اوضاع سوريه پيچيده مي کند. نهايتا اينکه روسيه در صورت همکاري خيلي نزديک با ايران با انتقاد ساير شرکا در خاورميانه مواجه خواهد شد. براي اندک زمان کوتاهي به نظر مي رسيد که ترامپ قصد دارد وعده هاي انتخاباتي خود مبني بر کاهش نيروهاي ايالات متحده در خاورميانه را عملي کند. اکنون، به نظر مي رسد که او چه براي انحراف اذهان عمومي از روند استيضاح و چه براي وادار کردن ايران به حضور پاي ميز مذاکره، در حال پيش رفتن به سمت يک درگيري طولاني مدت است. در طرف ديگر ماجرا هم روسيه در موقعيتي بي نظير براي سرمايه گذاري بر رفتار آشفته ايالات متحده در خاورميانه قرار دارد. خلاصه اينکه رفتارهاي ايالات متحده به دو طريق به تقويت رهبري روسيه مي انجامد: اولي از بين بردن توانايي رقابتي ايالات متحده و دومي، تغيير احساسات منطقه اي و جهاني عليه آن. فارغ از هر اتفاقي که در آينده رخ دهد، روسيه با ادامه همکاري ها با همه کشورهاي منطقه و حفظ ثبات در خاک سوريه، بخت خوبي براي تاثيرگذاري بر نفوذ ايالات متحده در خاورميانه به دست آورده است.