سورپرایز ترامپ برای خاورمیانه

دونالد ترامپ، رئيس جمهور آمريکا، روز پنج شنبه اعلام کرد که به زودي جزئيات طرح معروف به «معامله قرن» را قبل از سفر بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسرائيل، و رقيبش، بني گانتز، به واشنگتن منتشر خواهد کرد. منظور از معامله قرن، توافق صلح آمريکا ميان اسرائيلي‌ها و فلسطيني‌ها است. دولت ترامپ بار‌ها گفته است که مي‌تواند بحران هفتاد ساله اسرائيل و فلسطين را با طراحي يک توافق جامع، براي هميشه حل و فصل کند. به همين خاطر، نام توافق خود را «معامله قرن» گذاشته‌اند. محتواي اين توافق، قبل از ديدار سه شنبه آينده نتانياهو و گانتز با ترامپ در کاخ سفيد، منتشر خواهد شد. کاخ سفيد چند بار سعي کرد از «معامله قرن» رونمايي کند. اما تداوم بحران سياسي در اسرائيل مانع از اين کار شد. تا حالا دو بار در اسرائيل انتخابات پارلماني برگزار شد، اما در هر دو، نتانياهو نتوانست اکثريت کرسي‌ها را به دست بياورد. قرار است سومين انتخابات پارلماني اسرائيل در دوم مارس آينده برگزار شود. جزئيات توافق مفاد کامل توافق صلح ترامپ هنوز به طور رسمي منتشر نشده، اما رسانه‌هاي اسرائيلي، جزئياتي از آن را منتشر کردند. اين رسانه‌ها مي‌گويند مفاد «معامله قرن» به نحو چشمگيري به نفع اسرائيل است و احتمالا مرز‌هاي آن را تغيير مي‍‌دهد. در همين رابطه، روزنامه دست راستي «اسرائيل هايوم» به نقل از مقامات بلندپايه اسرائيلي نوشت اسرائيل در آستانه يک تحول تاريخي، در مقياس جنگ شش روزه با اعراب است که اگر دولت اسرائيل تصميمات لازم را بگيرد، مي‌تواند مرز‌هاي اسرائيل را تغيير دهد. به گفته رسانه‌هاي اسرائيلي، طبق معامله قرن، اسرائيل بخش‌هاي بزرگي از کرانه باختري و دره اردن را تصرف خواهد کرد. همچنين اسرائيل تعداد زيادي از شهرک‌هاي غيرقانوني و زمين‌هاي بين آن‌ها را منضم خواهد کرد. بيت المقدس به عنوان پايتخت اسرائيل اعلام خواهد شد و تاسيس دولت خلع سلاح‌شده فلسطين نيز به آينده موکول خواهد شد. گفته مي‌شود که دولت آينده فلسطين، فقط بر ۸۰ درصد زمين‌هاي کرانه باختري حاکميت خواهد داشت. مقامات اسرائيلي به اسرائيل هايوم گفته‌اند بسط حاکميت اسرائيل بر بخش‌هايي از کرانه باختري، به معناي پايان ايده تاسيس دولت فلسطين و «ضربه مهلکي به جنبش ملي فلسطين» خواهد بود. يک مقام اسرائيلي تصريح کرد اسرائيل در «معامله قرن» عملا هيچ امتيازي نمي‌دهد و دولت آمريکا نيز از اسرائيل انتظار ندارد که دولت فلسطين را به رسميت بشناسد. فقط از اسرائيل انتظار دارد که اگر فلسطيني‌ها با درخواست‌هاي آمريکا موافقت کردند، براي بررسي ايده تاسيس دولت فلسطين در آينده ابراز تمايل کند. علاوه بر اين، فلسطيني‌ها هيچ کنترلي بر مرز‌ها نخواهند داشت. ترامپ گفته است که به اصطلاح معامله قرن، «يک طرح عالي است. طرحي که واقعا کارآمد خواهد بود.» واکنش اسرائيلي‌ها محافل سياسي و رسانه‌اي اسرائيلي، به وضوح از معامله ترامپ راضي و خوشحال هستند و جزئيات را مي‌دانند. نتانياهو و گانتز قرار است روز سه شنبه براي بررسي بيشتر توافق ترامپ به کاخ سفيد بروند. مايک پنس، معاون رئيس جمهور آمريکا، در ديدار با نتانياهو در سفارت آمريکا در بيت المقدس، گفت: ترامپ از او خواسته است که نتانياهو را براي بررسي طرح صلح در خاورميانه به کاخ سفيد دعوت کند. نتانياهو نيز اعلام کرد «با خوشحالي» اين دعوت را پذيرفته و خواستار اين شده که گانتز هم به کاخ سفيد برود. نتانياهو گفت: «ما هيچ دوستي بهتر از پرزيدنت ترامپ نداشتيم. فکر مي‌کنم با اين دعوت، پرزيدنت ترامپ مي‌خواهد به اسرائيل صلح و امنيتي بدهد که مستحق آن است.» مخالفت فلسطيني‌ها با انتشار بخشي از جزئيات توافق صلح ترامپ و آشکار شدن جانبداري آمريکا از اسرائيل، فلسطيني‌ها توافق ترامپ را رد کردند. مخالفت فلسطيني‌ها با طرح ترامپ قابل پيش بيني بود. بعد از به رسميت شناخت بيت المقدس به عنوان پايتخت اسرائيل، فلسطيني‌ها در بي‌طرفي دولت ترامپ به عنوان ميانجيگر صلح تشکيک کردند. دولت خودگران فلسطين، دنبال اين است که بيت المقدس شرقي به عنوان پايتخت دولت فلسطين به رسمت شناخته شود. اين در حالي است که بيت المقدس شرقي در سال ۱۹۶۷ توسط اسرائيل اشغال شد. ترامپ مدعي شده فلسطيني‌ها ممکن است در ابتدا مخالفت کنند، اما بعدا راضي خواهند شد. وي تصريح کرد: «ما به طور مختصر با آن‌ها (فلسطيني‌ها) صحبت کرديم. اما در مدت ديگري با آن‌ها صحبت خواهيم کرد. آن‌ها مشوق‌هاي زيادي براي انجام اين کار دارند. من مطمئن هستم که شايد آن‌ها در ابتدا واکنش منفي نشان دهند، اما اين (توافق) واقعا براي آن‌ها بسيار مثبت است.» نبيل ابو ردينه، سخنگوي محمود عباس، رئيس جمهور فلسطين، گفته است اگر توافق ترامپ طبق فرمول‌هاي ردشده اعلام شود، دولت خودگردان فلسطين براي محافظت از حقوق مشروع فلسطيني‌ها، سلسله‌اي از اقدامات انجام خواهد داد و از اسرائيل به عنوان يک قدرت اشغالگر خواهد خواست که مسئوليت‌هاي کامل خود را به عهده گيرد. ظاهرا، ابو ردينه تلويحا به منحل کردن تشکيلات دولت خودگردان فلسطين تهديد کرده است. امري که اگر محقق شود، اسرائيل مجبور خواهد شد براي ميليون‌ها فلسطيني، خدمات اساسي فراهم کند. ابو ردينه افزود: «ما به اسرائيل و دولت آمريکا نسبت به عبور کردن از خطوط قرمزهاي‌مان هشدار مي‌دهيم.» ابو ردينه تصريح کرد: «رهبري فلسطين موضع واضح و تزلزل ناپذيري دارد و تصميمات ترامپ درباره بيت المقدس و ساير مسائل و همچنين درباره هر چيزي که با (توافق) به اصطلاح معامله قرن ارتباط دارد، رد مي‌کند.» تبعات احتمالي توافق ترامپ شبکه ۱۲ تلويزيون اسرائيل به نقل از مقامات اسرائيلي گزارش کرد که طرح صلح ترامپ به نحو چشمگيري به نفع اسرائيل خواهد بود و به موجب آن، اسرائيل کنترل بخش‌هاي بزرگي از کرانه باختري اشغالي را به دست خواهد گرفت. اين در حالي است که فلسطيني‌ها کرانه باختري و اراضي اشغال‌شده بعد از سال ۱۹۶۷ را سرزمين کشور آينده خود مي‌دانند. اما اکنون اسرائيلي‌ها مي‌گويند با طرح ترامپ، عملا تشکيل کشور فلسطين منتفي خواهد شد. اگر جزئيات افشاشده درست باشد، توافق ترامپ يک راهکار قديمي را نابود مي‌کند. راهکاري که مورد حمايت اکثر کشور‌هاي عربي و دولت خودگردان فلسطين مي‌باشد. اين راهکار، به «راه حل دو دولتي» معروف است و از تاسيس دو کشور مستقل براي فلسطيني‌ها و اسرائيلي‌ها حمايت مي‌کند. دولت خودگران فلسطين، مي‌گويد کشور فلسطين بايد بر مبناي مرز‌هاي سال ۱۹۶۷ و به پايتختي بيت المقدس شرقي تاسيس شود. اما راست افراطي اسرائيل به رهبري حزب ليکود، از اساس با اين ايده مخالف است و براي نابود کردن راهکار دو دولتي تلاش کرده و مي‌کند. اما نابود کردن، راه حل دو دولتي، پرسش‌هاي زيادي را مطرح مي‌کند از جمله اينکه: چنانچه اسرائيل بخواهد در عين رد کردن راه حل دو دولتي، به روند تصرف سرزمين‌هاي فلسطيني ادامه دهد، فلسطيني‌ها در داخل اسرائيل از نظر حقوقي چه وضعيتي خواهند داشت؟ آيا فلسطيني‌ها با يهودي‌ها حقوق برابر خواهند داشت؟ آيا ترکيب جمعيتي اسرائيل به نفع فلسطيني‌ها به هم خواهد خورد؟ آيا با منتفي شدن راه حل دو دولتي، امکان ادامه حيات دولت خودگردان وجود دارد؟ بعد از رونمايي از معامله قرن، دولت خودگران به رهبري محمود عباس ضربه سختي خواهد خورد. از يک طرف، براي رد کردن اين معامله تحت فشار خواهد بود. اگر رد کند، از سوي اسرائيل و آمريکا با فشار مضاعفي روبرو خواهد شد؛ و اگر رد نکند، نزد مردم فلسطين بي اعتبار خواهد شد. در نتيجه، احتمال انحلال تشکيلات خودگردان بعد از اعلام معامله قرن وجود دارد. حتي اگر دولت خودگران منحل نشود، مجبور خواهد شد که هماهنگي‌هاي امنيتي با اسرائيل و بسياري از ترتيباتي که بعد از توافق اوسلو حاصل شد را پايان دهد. جداي از اين، در صورتي که توافق ترامپ، راه حل دو دولتي را منتفي کند، احتمالا با واکنش منفي اکثر جامعه جهاني و البته برخي کشور‌هاي عربي و اسلامي مواجه خواهد شد. کشور‌هاي بزرگ عربي ممکن است تحت فشار افکار عمومي نتوانند توافق ترامپ را قبول کنند. افزون بر اين، موضع کشور‌هايي مثل ايران و ترکيه نيز اهميت فراواني خواهد داشت. ايران به احتمال زياد، هرگونه توافق از جانب ترامپ در فلسطين اشغالي را رد خواهد کرد و حمايت از گروه‌هاي مقاومت فلسطيني را ادامه خواهد داد، حتي اين احتمال نيز وجود دارد که مقاومت فلسطيني از نوار غزه به کرانه باختري گسترش يابد. مجموع اين ملاحظات موجب شده برخي ناظران، هدف از معامله قرن را نه حل بحران فلسطين، بلکه مديريت اين بحران بدانند. به اعتقاد اين ناظران، ترامپ و نتانياهو هر دو در آستانه انتخابات قرار دارند و مي‌خواهند با مطرح کردن معامله قرن، موقعيت انتخاباتي خود را تقويت کنند. حتي اگر اين معامله، به حل و فصل کامل مسئله فلسطين منجر نشود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد

---

بازار

---