خودزنی اردوغان در سوریه

شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست بابي غوش -ستون‌نويس بلومبرگ/ سال‌ها بود که شيوه نخ‌نماشده مذاکره پاکستان با غرب نقل محافل ديپلماتيک غربي شده بود. نکته اين مذاکرات اين بود که پاکستان مدت‌ها به‌گونه‌اي با غرب چانه‌زني مي‌کرد که انگار اسلحه را به سوي سر خود نشانه گرفته و آماده چکاندن ماشه بود. امروز رجب طيب اردوغان شيوه به‌روزشده‌اي از اين مدل خودکشي در مذاکره و چانه‌زني را به نمايش گذاشته است. در جريان جنگ در داخل سوريه، رئيس‌جمهوري ترکيه اين‌گونه نشان مي‌دهد که مي‌خواهد اسلحه را به سوي غرب شليک کند، اما هم‌زمان در حال شليک تپانچه به سوي خودش است. رئيس‌جمهور ترکيه در دو سال اخير با نزديک‌شدن به جبهه روسيه به‌عنوان دشمن درجه اول ناتو، عامدانه و آگاهانه شرکاي ترکيه در اين ائتلاف نظامي را خشمگين کرد. نتيجه اين رويکرد کاملا قابل پيش‌بيني بود. آنکارا امروز در سوريه و ليبي دچار تضاد منافع با مسکو شده و هيچ‌کدام از شرکايش در ناتو حاضر به حمايت از اين کشور نيستند و مي‌توان گفت آنکارا در اين دو بحران کاملا منزوي شده است. امروز و در نتيجه اين تقابل، نظاميان ترکيه در سوريه و احتمالا با اقدام مستقيم روسيه کشته شدند. اردوغان هم در واکنش به اين کشتار، به انتقاد از غرب «سست‌پيمان و بدقول» مي‌پردازد و تهديد مي‌کند که مرزهايش را روي عبور ميليون‌ها مهاجر از خاک ترکيه براي رسيدن آنها به اروپا باز مي‌گذارد. اين تهديد اردوغان عليه اروپا مشروط است به دو خواسته رئيس‌جمهور ترکيه: اروپا پول بيشتري براي ميزباني ترکيه از حدود چهار ميليون مهاجري که در خاک اين کشور سکنا داده شده‌اند پرداخت کند و همچنين ناتو از عمليات نظامي ترکيه عليه حکومت سوريه در خاک سوريه حمايت کند. خواسته اول اردوغان تقريبا غيرقابل بحث است. ترکيه در‌حال‌حاضر ميزبان حدود 3.7 ميليون مهاجر است و افزايش درگيري‌ها در ادلب سوريه، قطعا موج تازه‌اي از مهاجران را روانه مرز سوريه و ترکيه مي‌کند. با اينکه اروپا تاکنون بودجه قابل‌توجهي براي اسکان و مراقبت از اين مهاجران پرداخت کرده، اما نياز است اين کمک‌ها افزايش يابد، چراکه درحال‌حاضر صدها هزار غيرنظامي از ادلب گريخته‌اند. اين آوارگان نيازهاي ضروري دارند که بايد در اولويت قرار گيرد. اما اردوغان در اين ميان مي‌خواهد با تهديد به بازکردن مسير صدها هزار مهاجر به سوي اروپا رهبران اتحاديه اروپا را با بي‌مبالاتي و اشتباهات خود همراه کند. اين رويه پيش از اين و در جريان عمليات نظامي ترکيه عليه شبه‌نظاميان کُرد مورد حمايت آمريکا در شمال‌شرق سوريه هم تکرار شده بود. آن زمان هم مقام‌هاي اروپايي به درستي تأکيد مي‌کردند که گشوده‌شدن جبهه‌اي ديگر از تنش و درگيري در سوريه مي‌تواند جنگ داخلي اين کشور را پيچيده‌تر و بحران آوارگان سوري را هولناک‌تر کند. همچنين اين نگراني وجود داشت که مداخله نظامي ترکيه در داخل سوريه مي‌تواند عمليات شکست داعش را با موانع و پيچيدگي‌هاي بيشتري مواجه کند. اما پاسخ رئيس‌جمهور ترکيه به ابراز نگراني‌هاي مقام‌هاي اروپايي اين‌گونه بود: «اگر شما مي‌خواهيد عمليات ما را يک تهاجم قلمداد کنيد، کار براي ما ساده‌تر مي‌شود، چراکه در اين صورت مي‌توانيم مرزهاي خود را باز کنيم تا 3.6 ميليون مهاجر به سوي اروپا حرکت کنند». خواسته ديگر ترکيه مبني‌بر جلب حمايت نظامي غرب در عمليات اين کشور در سوريه اما خواسته‌اي است که برآورده‌شدنش بسيار دشوارتر است. اردوغان پيش از اين مشورت‌ها و هشدارهاي متحدان غربي خود در مورد حمله به شمال‌شرق سوريه را ناديده گرفت و حتي ايالات متحده را تهديد کرد که اگر سر راهش قرار گيرد با «سيلي عثماني» مواجه خواهد شد. حال رئيس‌جمهور ترکيه از آمريکا مي‌خواهد که با استفاده از سيستم دفاع موشکي پاتريوت مانع از حمله نيروي هوايي روسيه به نظاميان ترک و شبه‌نظاميان مورد حمايت آنکارا در سوريه شود. انگار اردوغان فراموش کرده که چندي پيش همين سيستم دفاع موشکي پاتريوت ساخت آمريکا را فداي خريد سيستم روسي اس-400 کرده بود. واکنش دولت ترامپ به آنچه در روزهاي گذشته در سوريه رقم خورد بسيار محتاطانه بود، به‌طوري‌که به اعلام حمايت از ترکيه پرداخت، اما به هيچ تعهد نظامي‌اي اشاره نشد. اردوغان بايد مي‌دانست که خبري از سيستم پاتريوت نخواهد بود.ناتو هم به درخواست آنکارا جلسه‌اي اضطراري تشکيل داد تا در مورد موقعيت ايجادشده و احتمال اعمال بند چهارم پيمان ناتو تصميم‌گيري کند. بر اساس اين بند، در صورتي که تماميت ارضي، استقلال سياسي يا امنيت يکي از اعضا تهديد شود، اين کشور عضو مي‌تواند درخواست کمک و مشاوره بگيرد. تقابل در ادلب، نه تماميت ارضي ترکيه را تهديد مي‌کند و نه استقلال سياسي اين کشور را. اما آنکارا معتقد است که جنگ در ادلب تبعات امنيتي نه‌تنها فراتر از منطقه داشته باشد.اما تصور مداخله نظامي ناتو به سود ترکيه در سوريه بسيار دور از ذهن است. غرب در سال‌هاي اخير نشان داده که تمايل چنداني ندارد تا در قبال اقدامات روسيه در سوريه هيچ هزينه اضافه‌اي بر مسکو تحميل کند. آنچه محتمل به نظر مي‌رسد اين است که سران ناتو خواستار افزايش تلاش‌ها براي يافتن راه‌حلي ديپلماتيک در سوريه خواهند شد و در همين راستا از ولاديمير پوتين خواهند خواست که در نشست 5 مارس براي بحث در مورد وضعيت ادلب با حضور اردوغان، مرکل، صدراعظم آلمان و مکرون، رئيس‌جمهور فرانسه، حضور يابد. اما تا امروز که مسکو تمايلي به حضور در اين نشست نشان نداده است.کاملا طبيعي بود که روسيه هرگونه مداخله مستقيم خود در کشته‌شدن نظاميان ترکيه در ادلب را تکذيب و ادعا کند که اين نظاميان از سوي ارتش سوريه هدف گرفته شده‌اند. اما اين امر مانع از ادامه حمايت‌هاي روسيه از حکومت سوريه در نبردش با ترکيه و شبه‌نظاميان مورد حمايتش نخواهد شد.پس از رقم‌خوردن خونين‌ترين روز نظاميان ترکيه در سوريه، اردوغان تاکتيک هميشگي خود را در چانه‌زني به کار گرفت و در تماس تلفني با پوتين هشدار داد که ممکن است رابطه آنکارا و مسکو آسيب‌هاي جدي ببيند. اگر چنين اتفاقي رخ دهد، ترکيه ديگر هيچ دوستي نخواهد داشت و اقتصاد اين کشور با بحران روبه‌رو خواهد شد. هرچه تنش ميان ترکيه و روسيه افزايش يابد، ارزش سهام در بورس ترکيه بيشتر سقوط خواهد کرد و اقتصادي که اخيرا احيا شده، دوباره وارد بحران خواهد شد. بنابراين پوتين به خوبي مي‌داند که اردوغان تمايلي ندارد تا ماشه را بچکاند. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد