چین برای جهان پس از «کووید-۱۹» برنامه ریزی می کند

ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. آيا ممکن است ويروس کرونا از يکي از بازارهاي مرطوب چين سرچشمه گرفته باشد؟ آيا مخالفت هاي داخلي در چين رو به افزايش است؟ آيا چين از «زوم» براي جاسوسي از آمريکايي ها استفاده مي کند؟ تبليغات چين در رابطه با «کوويد-19» چگونه است؟ دين چنگ، پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات آسيايي و موسسه امنيت ملي و سياست خارجي «ديويس»، در گفت و گوي اختصاصي با ديپلماسي ايراني به همه اين سوالات و ديگر پرسش ها پاسخ داده است. از اينکه به سوالات ما جواب مي دهيد خوشحاليم. مي توانيم گفت و گوي خود را با سوال درباره اينکه ديدگاه شما درباره چين و شيوه برخورد آن با شيوع «کوويد-19» چيست، شروع کنيم؟ فکر مي کنم درک اين مساله که چين حتي پيش از کوويد-19 يک چالش بسيار متفاوت براي ايالات متحده بوده، بسيار مهم است. اين کشور در قاره آسيا قرار دارد که يعني در منطقه ايست که در سياست هاي قدرت آن توازني وجود ندارد. کشوري است که به حاکميت قانون از نوع غربي آن اهميتي نمي دهد و از اين نظر، با همتايان اروپايي ما بسيار متفاوت است. و برخلاف اتحاد جماهير شوروي، يک قطب اقتصادي است که تقريبا با همه کشورهاي جهان از جمله ايالات متحده روابط تجاري دارد. همه اين موارد اين کشور را به يک چالش بزرگ تر و بسيار متفاوت تبديل مي کنند. و همه اينها پيش از شيوع کوويد-19 است. اکنون که با يک بيماري همه گير مواجه شده ايم، مجبوريم با واقعيت ها مواجه شويم. چين در بسياري از زنجيره هاي تامين مشاغل آمريکايي، در بسياري از بخش هاي اصلي اقتصاد از جمله دارو و ميکروچيپ ها نقش حياتي دارد. به علاوه، از آنجايي که به حاکميت قانون به شکل غربي اهميت نمي دهد، ديدگاه متفاوتي به خود دارد و در بسياري موارد از جمله در رابطه با شيوع کوويد-19 آشکارا مانع از انتشار اطلاعات شده است. مي توانيد به کوويد-19 به عنوان تهديد يک بيماري جديد در سطح جهاني بنگريد که تلاش براي ممانعت از شيو آن هم بايد در سطح جهاني صورت بگيرد. يا اينکه مي توانيد آن را در ابتدا مشکلي چيني بدانيد که دولت اين کشور حتي از مطلع کردن مردم خودش از آن هم خودداري کرد. مي خواستم ديدگاه شما را درباره آمارهاي کروناي چين بدانم. نيويورک تايمز اخيرا گزارش داده که مقامات اطلاعاتي هفته ها پيش به کاخ سفيد اطلاع داده بودند که چين از شيوع گسترده ويروس کرونا و آسيب هاي آن خبر داشته است. با توجه به اين مسائل، نظرتان درباره آمارها و آنچه درباره اتفاقات در حال وقوع مي گويند، چيست؟ واقع بينانه ترين پاسخ اين است که نمي دانيم. واقعا از بيرون نمي توانيم ارزيابي درستي درباره شمار افراد آلوده داشته باشيم و هيچ آماري براي جايگزيني ادعاهاي مربوط به جان باختگان غير از آمار دولت چين نداريم. آنچه مي دانيم اين است که چيني ها در ژانويه به طور علني اعلام کردند که شمار زيادي از مردم بيمار شده اند. سوال اين است که از همه به درستي آزمايش گرفته مي شد؟ بعيد به نظر مي رسد. چون آنها مي گفتند: «اگر علائم خاصي داشته باشيد شما را يک قرباني کوويد-19 به شمار مي آوريم چون هنوز قادر به انجام همه اين آزمايش ها نيستيم.» اما بعدتر گفتند: «شايد فقط آنهايي را که نشانه هاي قطعي دارند، قرباني ويروس بدانيم.» اينطور است که مي دانيم حتي اگر کسي به بيماري مبتلا بوده باشد، اما علائم نداشته باشد، در آمارها نيامده است. نکته ديگر اينکه در چين مطبوعات آزاد وجود ندارد. هيچ سازمان واقعي غيردولتي هم وجود ندارد. آنها خبرنگارهاي نيويورک تايمز و واشنگتن پست و وال استريت ژورنال را از کشور بيرون راندند و از اين رو، واقعا نمي دانيم آمار مبتلايان چقدر از آمارهاي اعلام شده بيشتر بوده است. يکي از مسائلي که هنوز سعي داريم کشف کنيم اين است که علت شيوع ويروس کرونا چه بوده است. يکي از حدسيات موجود اين است که از حيوانات به انسان در بازارهاي مرطوب منطقه ووهان انتقال يافته باشد. در برخي تماس هاي تلفني از جمله تماس دکتر آنتوني فاوسي در کارگروه کروناويروس رئيس جمهوري [دونالد] ترامپ خواسته شده اين بازارها تعطيل شوند. بازارهاي مرطوب چه هستند و واقعا لازم است چين آنها را تعطيل کند؟ آمريکايي ها براي گوشت خريدن به سوپرمارکت مي روند و معمولا آن را در يک ظرف بسته بندي شده دريافت مي کنند. اما در کشورهايي مانند چين، آفريقا و آمريکاي جنوبي بازارهاي مرطوب براي اين کار وجود دارند. به اين ترتيب که شما به جايي رجوع مي کنيد که حيوانات زنده در آنجا انتظار کشتار اغلب درست مقابل چشمتان هستند. هم مي توانيد از تازه بودن گوشت اطمينان يابيد و هم مي توانيد ميان مرغ، مار، سگ، خفاش و در بعضي موارد خوک که مي خواهيد براي شام بخوريد، يکي را انتخاب کنيد. در زمان کشتن حيوان ممکن است خون روي افرادي که در آنجا هستند يا روي ديگر حيوانات پاشيده شود. هنچنين اگر حيواني بيمار باشد، ممکن است در مجاورت با ديگر حيوانات آنها را نيز بيمار کند. برخي از آنفلوآنزاها و ويروس ها در گذشته از اين طريق ايجاد شده اند. ايده بحث برانگيز ديگر اين است که ويروس کرونا در آزمايشگاه هاي نزديک ووهان ايجاد شده. فکر مي کنيد چنين احتمالي وجود داشته باشد؟ فکر مي کنم بايد به اين موضوع در دو بخش بپردازيم. اولي يک سري شايعات درباره شيوع بيماري از يک آزمايش اسلحه هاي بيولوژيکي است. اما آنطور که بسياري از پزشکان و متخصصان بيماري هاي واگيردار گفته اند، نقشه برداري ژنتيکي از کوويد-19 حاکي از آن است که منبع آن طبيعي بوده. دومي اين است که ويروس کرونا يک سلاح عالي نيست؛ نوعي سرماخوردگي است. فکر مي کنيد شيوع ويروس کرونا در چين و نحوه برخورد دولت با آن به ايجاد ناآرامي در چين انجاميده است؟ و آيا در سياست گذاري هاي اين کشور تغييري ايجاد کرده است؟ اگر بله، چگونه؟ جيمطمئنا مخالفت داخلي را تشديد کرده است. فکر مي کنم اتهامات چيني که با آن مواجه هستيم از جمله اينکه «شايد ويروس کرونا از خارج، شايد از ايالات متحده آمريکا، آمده باشد»، تلاشي است از سوي چيني ها براي اين که انتقادها را از دولت چين و حزب کمونيست دور کنند. فکر مي کنم اين براي شي جينپينگ يک فاجعه بزرگ است. اين اتفاق در پي جنگ تجاري ايالات متحده و چين که باعث کاهش رشد اقتصادي شده، رخ داده است. از اين رو، شي جينپينگ اکنون بايد نگران ناآرامي هاي احتمالي باشد. اگر اين شرايط تعطيلي جهاني ادامه پيدا کند، بدان معني است که چين هيچ بازاري براي صادرات خود ندارد و اين يعني بيکاري که بيش از هر عامل ديگري به ناآرامي، تظاهرات و جنبش هاي ضد دولتي مي انجامد. بريتانيا و اسپانيا و برخي از ديگر کشورها چين را به فروش تجهيزات پزشکي مشکوک براي معالجه ويروس کرونا متهم کرده اند. اين اتهامات براي چيست؟ با توجه به حساسيت سياسي و پيام هاي سياسي که چين سعي مي کند با برنامه هاي امدادرساني خود، با کمک هاي پزشکي، برجسته سازي صادرات سريع تجهيزات محافظت فردي و ساير موارد پزشکي ارسال کند، بعيد مي دانم که چنين نيتي داشته باشد. اگر عمدي باشد به اين معني است که چيني ها کالاهاي خوب خود را به جاي ديگري مي فرستد. به هر حال، فکر مي کنم مساله نگران کننده اين است که اگر کالاهايي که آنها با پيام سياسي ارسال مي کنند کيفيت خوبي ندارند، تکليف باقي کالاهايي که به طور مرتب و به عنوان بخشي از زنجيره تامين صادر مي کنند، چيست؟ مساله هشدار دهنده براي ما کنترل کيفيت اقلام صادراتي توسط چين است. شايد در زمان هاي عادي در استفاده از ماسک ها اين مساله چندان حائز اهميت به نظر نيايد، اما اکنون که همه خواستار آنها هستند و بررسي هاي بيشتري در حال انجام است، دريافته ايم که محصولات ساخته شده در چين عمدتا از کيفيت بالايي برخوردار نيستند. و اين موضوع به ويژه در رابطه با داروها، تسمه هاي پل ها، بخش هايي از بنده هواپيما و غيره، نگران کننده است. ديدگاه شما درباره سازمان بهداشت جهاني و نحوه برخورد آن با ويروس کرونا چيست؟ رئيس جمهوري ترامپ سازمان بهداشت جهاني را «چين-محور» خوانده است. به نظر شما سازمان بهداشت جهاني سعي در مخفي کاري درباره شيوع ويروس کرونا در ووهان داشته است؟ فکر مي کنم شواهدي دال بر پنهان کاري عامدانه ناآگانه سازمان بهداشت جهاني وجود داشته باشد. سازمان بهداشت جهاني از نظر بودجه و داده ها به کشورهاي عضو وابسته است. اگر آنطور که در ماه ژانويه اتفاق افتاد، دولت چين به سازمان بهداشت جهاني گفته باشد «ببينيد! اين کوويد-19 است. جاي نگراني نيست. به انسان ها منتقل نمي شود.»، سازمان بهداشت جهاني منابع لازم براي تاييد يا تکذيب مستقيم مساله را ندارد. اما مساله نگران کننده وجود اين احتمال است که سازمان بهداشت جهاني در پي نگراني قطع دسترسي خود به ووهان، براي پيگيري هاي بيشتر و اعلام ممنوعيت سفر جهاني در زمان مناسب اقدام نکرده باشد. دو شرکت «تيک تاک» و «زوم» را هم داريم که در ميانه ماجراي شيوع ويروس کرونا به انتقال اطلاعات به دولت چين متهم شده اند. آيا استفاده آمريکا از اين شرکت ها آن طور که ادعا مي شود، واقعا يک تهديد احتمالي براي امنيت ملي است؟ اگر از «زوم» براي گفت و گو با دوستان خود درباره تکاليف مدرسه يا جلسات کارمندان استفاده مي کنيد، نمي تواند برايتان خطري داشته باشد. اما شواهدي وجود دارد که نشان مي دهد زوم «به طور اتفاقي» حجم عظيمي از داده را به چين ارسال کرده است. اين يادآوري مي کند که چين فعاليت هاي گسترده خود را صرفا به دليل شيوع کوويد-19 متوقف نکرده است. از منظري گسترده تر، فقط تهديدي براي امنيت ملي نيست، بلکه براي اطلاعات حساس شرکت ها و امنيت اطلاعاتي شرکتي نيز تهديد به شمار مي رود. اگر از «زوم» يا «تيک تاک» استفاده مي کند بايد بدانيد که برنامه هاي تجاري، برنامه هاي بازاريابي، برنامه هاي شما براي احيا پس از کوويد-19 چه در بخش کشتي سازي، چه الکترونيک و چه کشاورزي، به طور بالقوه همه به کانال هاي چيني و از آنجا به دست رقباي شما مي رسند. اخيرا شما مطلبي در «هريتج» منتشر کرديد درباره اينکه به رغم شيوع ويروس کرونا، چين تلاش ها در جنگ سياسي را متوقف نکرده است. بيشتر توضيح مي دهيد؟ مي بينيم که چيني ها سعي مي کنند ساير کشورها را تحت تاثير اقدامات خود قرار دهند. براي مثال، تجهيزات پزشکي ارسال مي کنند. اما از سوي ديگر آنها همچنين سعي مي کنند انگشت انتقاد جهاني را به سمت ايالات متحده برگردانند. مخاطبان بايد به اين مساله توجه داشته باشند که وقتي توئيتر در چين مجاز نيست و سخنگوي وزارت امور خارجه چين از توئيتر براي متهم کردن ايالات متحده به عنوان منشاء ويروس استفاده مي کند، سعي دارد بر ادراک جهاني تاثير بگذارد. چين به جهان پس از کوويد-19 مي انديشد و اين بخشي از جنگ سياسي است که به اعتقاد من طبيعي است. در ميانه همه اين اتفاقات، تنش هاي زيادي بين چين و تايوان در رابطه با کوويد-19 در جريان است. آيا اين مساله پيامدهاي طولاني مدت براي جايگاه تايوان در صحنه جهاني خواهد داشت؟ قطعا. تايوان نشان داده در تلاش براي محدود کردن کوويد-19 توانايي زيادي داشته است. تايواني‌ها و کره جنوبي از آزمايش هاي گسترده گرفته تا فاصله گذاري اجتماعي و قرنطينه، اقدامات زيادي انجام دادند و به نظر مي رسد که توانسته اند تا اندازه اي مشکل را کنترل کنند. تايوان به دليل مخالفت هاي چين عضو سازمان بهداشت جهاني نيست و شيوع کوويد-19 سوالاتي را درباره اين مساله ايجاد مي کند. پکن همين حالا هم از تلاش هاي تايوان براي کمک به کشورهاي درگير با شيوع کوويد-19 خشمگين است و فکر مي کنم شرايط به طور فزاينده وخيم تر خواهد شد. چين تمايل خود براي تبديل شده به يک قدرت جهاني را پنهان نکرده است. فکر مي کنيد کوويد-19 پيشروي چين به سمت اين هدف را تسريع يا متوقف مي کند؟ فکر مي کنم مي تواند به هر دو صورت تاثير بگذارد. فکر مي کنم کشورهاي فقير قدردان هرگونه ماسک، پزشک، دستگاه هاي اکسيژن سياري که از چين مي رسد، باشند. در رابطه با کشورهاي اروپايي که در پي کوويد-19 دچار اختلاف شده اند، احتمالا خواهان همکاري بيشتر با چين خواهند بود چون يک شريک تجاري فوق العاده است و در عين حال برخي از آنها هم خواهند گفت که کمک هاي رسيده از چين کيفيت ندارد و اين کشور يک تهديد امنيت سايبري است. فکر نمي کنم اينکه چين يک هيئت بلندپايه به لهستان اعزام کرده، با توجه به اينکه لهستان به هوآوي و شبکه هاي 5جي آن نه گفته است، تصادفي باشد.