شبکه‌ شاد؛ برای خیلی‌ها بدون شادی!

روزنامه سازندگي/ متن پيش رو در سازندگي منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست تاکيد آموزش‌و‌پرورش بر استفاده‌ي دانش‌آموزان از شبکه‌ي شاد در حالي است که اغلب دانش‌آموزان در مناطق محروم به اين شبکه دسترسي ندارند هرچند انتقادات فراواني هم از سوي دانش‌آموزاني که با اين سامانه کار کرده‌اند، وجود دارد مريم لطفي/ حدودا دو هفته‌اي مي‌شود که وزارت آموزش‌و‌پرورش سامانه‌ي شبکه‌ي اجتماعي شاد را راه‌اندازي کرده و به استفاده‌ي حداکثري معلمان و دانش‌آموزان در اين سامانه اصرار دارد. سامانه‌اي که به گفته‌‎ي بسياري از معلمان و مديران مناطق محروم، به‌هيچ‌وجه زيرساخت‌هاي آن فراهم نيست و در خوش‌بينانه‌ترين حالت به يک شوخي آموزشي شبيه است؛ ماجرايي که در کمال ناباوري، خودش به بي‌عدالتي آموزشي دامن مي‌زند. آن هم در شرايطي که حتي تلفن‌هاي همراه در برخي از روستاهاي مناطق محروم به سختي آنتن مي‌دهد، چه رسد به دسترسي به اينترنت و در اختيار داشتن تلفن‌هاي همراه هوشمند. حکايت دنياي بي«‌شاد» در چابهار توليده، معلم مقطع ابتدايي يکي از مناطق محروم چابهار است. روستاي عرب‌زهي که يکي از فقيرترين روستاهاي اين منطقه است و مردم در نان شب‌شان هم مانده‌اند، چه رسد به آموزش مجازي و اطلاع از نرم‌افزارهاي تلفن همراه. و البته معلم‌هايي که در ۹ ماه آموزشي سال گذشته تنها سه ماه حقوق گرفته‌اند. جايي که سرانه‌ي آموزشي ناچيز است و مردم منطقه زير خط فقرند. او به «سازندگي» مي‌گويد: «چند روز پيش با مدير و چند نفر از معلم‌ها داشتيم در مورد شبکه‌ي شاد صحبت مي‌کرديم. مدير مدرسه مي‌گفت موبايل من هم جوابگوي اين شبکه نيست، بيشتر معلم‌ها هم همين نظر را داشتند، حالا چه رسد به دانش‌آموزان که وضعيت بدتري دارند. ولي از آن طرف آموزش‌و‌پرورش اصرار دارد که حتما از اين شبکه استفاده کنيم، اصراري که واقعا نمي‌فهميم دليل آن چيست. من سال گذشته در روستايي بودم که در کل روستا فقط سه يا چهار خانواده همان موبايل ساده را داشتند، گوشي هوشمند که ديگر بماند». او از ۴۴ دانش‌آموزش مي‌گويد: «شايد باورتان نشود، من ۴۴ دانش‌آموز دارم که هيچ کدام‌شان تلفن همراه ندارند. چند بار هم اين موضوع را به بالا اطلاع داده‌ايم، اما بي‌فايده بود. چند بار از نهادهاي مختلف آمدند و فرم‌هايي دادند و گفتند اعلام کنيد چند درصد دانش‌آموزان به آموزش‌هاي مجازي دسترسي دارند، ما نوشتيم صفر درصد! اما هيچ اتفاقي نيفتاد و دوباره هر روز مي‌شنويم که مي‌گويند از شبکه شاد استفاده کنيد. والدين اين بچه‌ها وضعيت مالي خوبي ندارند، اغلب کشاورزند و کارگران فصلي. نمي‌توانند براي بچه‌ها امکانات فراهم کنند. چند روز پيش با ريش سفيدهاي روستا هم جلسه گذاشتيم و گفتيم شما فکري کنيد. گفتند ما هم بودجه‌اي نداريم بخواهيم براي بچه‎ها موبايل بخريم. الان حدود دو ماه است که بچه‌هاي من هيچ آموزشي نديده‌اند، از همان وقتي که مدرسه‌ها تعطيل شد. يکي دو تا هم که نيستند، ۴۴ نفرند!» دسترسي ۲۰ تا ۳۰ درصد به شبکه شاد شايد کسي فکرش را نمي‌کرد که روزي بحران اينچنيني از راه برسد و راه و رسم معمول زندگي را به هم بريزد. ماجرايي که روي تمام ابعاد زندگي‌مان دست گذاشته و اتفاقا آموزش‌و‌پرورش يکي از مهم‌ترين حوزه‌هاي آسيب‌پذير اين چند وقت اخير بوده است. همين اتفاق‌ها و تاکيد بر خانه‌نشيني و در واقع قرنطينه‌ي خانگي، وزارت آموزش‌و‌پرورش را برآن داشت تا سامانه‌ي شبکه‌ي اجتماعي شاد را راه‌اندازي کند. ماجرايي که نه‌تنها مردم، که بسياري از مسئولان دولتي هم به آن معترضند. پريروز، سيده فاطمه ذوالقدر، نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي به ماجراي محروميت بسياري از دانش‌آموزان مناطق محروم از امکانات آموزشي اشاره کرد و گفت: «زيرساخت‌ها و اينترنت در بخشي از روستاها و مناطق بسيار ضعيف و داراي اختلال است، از وزير آموزش‌و‌پرورش انتظار مي‌رود با توجه به پيش‌بيني‌هاي موجود که ممکن است ويروس کرونا سال تحصيلي آتي را نيز متاثر کند، ساز و کار اجرايي و عملياتي را در نظر گرفته که تمام دانش‌آموزان به فرصت‌هاي آموزشي دسترسي کافي و لازم را داشته باشند و اهداف آموزشي محقق شود. نرم‌افزار شاد که امروز آموزش‌و‌پرورش به شدت براي آموزش در فضاي مجازي بر آن تکيه دارد فقط در دسترس ۲۰ الي ۳۰ درصد از دانش‌آموزان قرار دارد». اين در حالي است که چند روز پيش، مهدي شرفي، سرپرست مرکز برنامه‌ريزي و فناوري اطلاعات وزارت آموزش‌و‌پرورش گفته بود: «۸۵ درصد دانش‌آموزان مي‌توانند از شاد استفاده کنند و از دانش‌آموزاني که ابزار لازم براي استفاده از شبکه شاد ندارند، حمايت خواهيم کرد و آنها شناسايي و تجهيز مي‌شوند». شيوه‌هاي جايگزين براي تدريس در چند روز گذشته گپ‌و‌گفت‌ها و گمانه‌زني‌ها در مورد شبکه‌ي شاد به قدري زياد بود که ديروز، وزير آموزش‌و‌پرورش در پاسخ به اين انتقادها گفت: «برخي افراد ممکن است در منطقه‌اي زندگي کنند که به اينترنت و يا گوشي هوشمند دسترسي نداشته باشند و نتوانند اين مسير را دنبال کنند. براي همه‌ي کساني که در محيط دسترسي هستند، مسير رسمي آموزش‌و‌پرورش براي ادامه‌ي تحصيل سامانه‌ي شاد است که بايد از آن استفاده کنند. در جاهايي که اين امکان فراهم نيست، مديران مناطق و مدارس‌مان را موظف کرديم تا شيوه‌هاي مختلفي را براي استمرار آموزش طراحي کنند. ما هم متعهد هستيم که هيچ دانش‌آموزشي از آموزش محروم نشود، اگر هم در مناطق محروم زندگي مي‌کنند، از طريق راهبران آموزشي و از طريق توليد و عرضه بسته‌هاي آموزشي، از طريق آموزش تلويزيون‌هاي محلي و منطقه‌اي، از طريق آموزش‌هاي راديويي و حتي در مواردي از طريق آموزش‌هاي حضوري کار آموزش آن‌ها هم دنبال خواهد شد». او همچنين گفت: «ما تابع پروتکل‌هاي وزارت بهداشت هستيم. در صورتي که کل محتواي آموزشي تدريس شود، اگر امکان آزمون حضوري باشد، قطعا اولويت ما آزمون حضوري است. اما اگر سياست‌هاي وزارت بهداشت اجازه‌ي آزمون حضوري را ندهد، به شيوه‌هاي ديگر آزمون را برگزار خواهيم کرد». البته يک روز قبل، او در توئيترش از پوشش ۹۰ درصدي دانش‌آموزان در سامانه شاد خبر داده بود. شبکه شاد براي ما بي‌فايده است تاکيد مسئولان آموزش‌و‌پرورش بر استفاده از روش‌هاي جايگزين درحالي است که بسياري از خانواده‌ها در مناطق محروم، حتي به تلويزيون هم براي دريافت برنامه‎هاي آموزشي دسترسي ندارند. يزدان‌پناه مدير مقطع متوسطه يکي از مدارس منطقه‌ي دشتياري در چابهار است. او در مورد وضعيت اين روزهاي آموزش دانش‌آموزان مدرسه‌اش به «سازندگي» مي‌گويد: «شبکه‌ي شاد به خودي خود خوب است اما ما مشکلات زيرساختي زيادي داريم. در روستاهاي ما آنتن‌دهي تلفن همراه و اينترنت خيلي مشکل دارد. همراه اول اصلا آنتن نمي‌دهد. از طرف ديگر حتي خيلي از خانواده‌ها تلويزيون هم ندارند که برنامه‌هاي آموزشي را ببينند. خيلي‌هاي ديگر هم تلفن همراه ندارند، منظورم اين است که پدر و مادر خانواده خودشان موبايل ندارند، چه رسد به بچه‌ها. اغلب اين خانواده‌ها هم تعداد فرزندان‌شان زياد است. خانواده‌هايي که موبايل دارند هم تلفن‌شان اندرويدي نيست و از همين موبايل‌هاي ساده است. از فضاي مجازي و واتس‌آپ و اين چيزها هم اصلا سردرنمي‌آورند. آمار دقيقي نمي‌توانم بگويم اما در منطقه‌ي ما حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از خانواده‌ها موبايل دارند». به عقيده‌ي او اين وضعيت در بچه‌هاي مقطع ابتدايي خيلي بدتر است و هرچه سن دانش‌آموزان بيشتر باشد، امکان اينکه به تلفن همراه دسترسي داشته باشند بيشتر مي‌شود. مي‌گويد: «به هرحال ما نمي‌توانيم کاري کنيم که همه از اين آموزش‌ها بهره‌مند شوند. همين مسئله باعث تبعيض در ميان دانش‌آموزان شده و به نگراني خانواده‌ها اضافه کرده و فکر مي‌کنند بچه‌هايشان از تحصيل بازمي‌مانند». او در مورد برنامه‌هاي آموزشي جايگزين مي‌گويد: «از ظرفيت گوشي که نمي‌شود براي همه خانواده‌ها استفاده کرد، بهترين گزينه کمک گرفتن از معلم‌هاي خصوصي است که بتوانند به بچه‌هاي پنج، شش خانواده درس بدهند. اين امکان را هم ما نداريم، دولت بايد معلم تامين کند. ضمن اينکه دولت يا ارگاني بيايد و تجهيزات آموزشي مانند لپ‌تاپ يا تبلت در اختيار بچه‌ها بگذارد. نمي‌گوييم براي تک‌تک آنها، براي هر ده خانوار، يکي. خانوارهايي که نزديک هم زندگي مي‌کنند، بچه‌هايشان مي‌توانند در کنار هم درس بخوانند». اين مدير مدرسه در مورد شبکه شاد مي‌گويد: «اين شبکه عملا براي ما بي‌فايده است ضمن اينکه سرعت اينترنت در منطقه‌ي ما بسيار پايين است و وقتي هم که معلم‌ها فايل آموزشي ارسال مي‌کنند، آن چند نفري هم که موبايل دارند نمي‌توانند آن را دانلود کنند. اين خودش مشکل بزرگي براي ماست». يک دهم کلاسم در شاد عضوند! آبيار معلم علوم مقطع متوسطه اول است. او در مورد حال و هواي اين روزهاي تدريسش به «سازندگي» مي‌گويد: «ما گروه واتس‌آپي تشکيل داديم و روزانه برنامه‌ي درسي را برايشان ارسال مي‌کنيم. براي بچه‌ها نمونه سوال امتحاني هم مي‌فرستم. اما بزرگترين مشکلي که داريم، عدم دسترسي بعضي از بچه‌ها به گوشي موبايل است. مشکل اينترنت هم داريم البته. يکي از کلاس‌هاي من ۱۵ دانش‌آموز دارد که فقط ۶ تاي آنها موبايل دارند. دانش‌آموزاني که موبايل ندارند، گاهي مي‌روند پيش بقيه و به هر ضرب و زوري هست درس‌شان را مي‎خوانند. اما اين هم کار سختي است، حدود ۸۰ درصد بچه‌هاي ما موبايل ندارند. آنهايي هم که دارند اصلا با فضاي مجازي آشنا نيستند». او در مورد شبکه شاد مي‌گويد: «اين شبکه اصلا به درد ما نمي‌خورد. توي واتس‌آپ راحت‌تر مي‌توانيم کار کنيم و به نظر من امکانات واتس‌آپ بهتر است. بچه‌ها هم علاقه نشان ندادند که بخواهند در اين شبکه عضو شوند. اگر هم بيايند، مگر چند نفرند؟! دانش‌آموزان راهنمايي من ۳۰ نفرند و فقط ۳ نفر به شاد آمده‌اند». چند روز پيش، رضوان حکيم‌زاده، معاون آموزش ابتدايي وزارت آموزش‌و‌پرورش هم در يک برنامه‌ي تلويزيوني گفته بود: «دستورالعملي را براي تداوم آموزش در مناطق روستايي، عشايري و دوردست ابلاغ کرديم. برخي ممکن است به تلويزيون و برخي ديگر به اينترنت و تلفن همراه دسترسي نداشته باشند. بر اساس اين دستورالعمل درسنامه‌هايي تهيه و ضبط شده است و توسط راهبران آموزشي منتقل خواهد شد». تا امروز که به نظر مي‌رسد اين برنامه‌ها اجرايي نشده است. بايد ديد تا پيش از پايان سال تحصيلي، وضعيت آموزشي دانش‌آموزان مناطق محروم چقدر رونق خواهد گرفت. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد