خاکستر خائیز

در خائيز چه مي‌گذرد؟ آتشي که شعله‌هايش حالا از چندده‌کيلومتري و از خيابان‌هاي دهدشت ديده مي‌شود، عصر پنج‌شنبه هفته پيش به دامان طبيعت خائيز افتاد و در اين سه روز ده‌ها کيلومتر را طي کرد تا از حوزه استحفاظي خوزستان به نزديکي دهدشت در کهگيلويه‌وبويراحمد برسد. «ياسر فاطمي» از فعالان بومي محيط‌زيست و دانشجوي دکتراي زيست‌شناسي، يکي از کساني است که در اولين ساعات آتش‌سوزي خود را به محل حادثه رسانده است. او درباره مشاهدات خود در اين سه روز از کمبود شديد امکانات براي مقابله با اين آتش به «شرق» مي‌گويد. اين فعال حاضر در محل حادثه مي‌گويد: «عصر پنج‌شنبه به ما اطلاع دادند که منطقه آتش گرفته است و ما با محيط زيست هماهنگ کرديم، دمنده‌ها را آماده کرديم و با يک‌سري تجهيزات به محل آتش‌سوزي رفتيم. آتش در ارتفاعات بود و دسترسي به آن بدون تجهيزات و بالگرد بسيار سخت و دشوار. ما ساعت دو، سه شب آنجا رسيديم». بر اساس توضيحات فاطمي آتش‌سوزي از سمت بهبهان وارد کهگيلويه شد که البته چندين ساعت پس از شروع سوختگي در خائيز فعالان زيادي به محل آتش‌سوزي نزديک شدند: «ابتدا ما دو نفر بوديم که با دمنده کار مي‌کرديم و براي يک نفر مشکلي ايجاد شد که مجبور شديم کار را در صبح جمعه تعطيل کنيم. جمعه‌شب هم که باد شديدي وجود داشت و عملا هرچه بچه‌ها تلاش مي‌کردند بي‌فايده بود». او مشکل اصلي در مقابله و مهار اين آتش را کمبود امکانات مي‌داند: «ما مشکل دمنده داريم. الان و پس از سه روز آتش‌سوزي حدود هفت، هشت دمنده داريم و اين خيلي فاجعه است. مگر قيمت هر دمنده چقدر است که براي منطقه‌اي تا اين اندازه مهم فقط يک يا دو دمنده از قبل تهيه شده است. شب اول که دست‌تنها بوديم اما از روز جمعه صبح بالگرد شرکت نفت گچساران آمد که ما را پايين آورد. اين بالگردها فقط نيرو انتقال مي‌داد ولي همين‌طور بچه‌ها را جابه‌جا مي‌کرد». آن‌طور که فاطمي مي‌گويد بالگردهايي که روز جمعه هم به محل آتش‌سوزي رسيدند، عملا نقش مفيدي در کنترل آتش ايفا نکردند: «دو بالگرد ارتش از ديروز آمدند و چندين بار بچه‌ها را بالا و پايين برند که انتقال خوبي انجام مي‌شد اما تأثير چنداني بر کنترل آتش نداشت. متأسفانه مشکل اصلي دمنده است که دو سه مورد بيشتر نبود. شرايط بسيار سخت است، علف زياد است و امکان پرتاب نيروها زياد است. نيرو بود، آب و غذا و همه موارد را مردم تأمين کردند و آذوقه هم هلي‌کوپتر آورد ولي مشکل اصلي دمنده است. امروز(شنبه) مشکل سوخت بالگرد هم حل شده اما وقتي آب‌پاش نباشد يا دمنده براي استفاده نيروهاي مردمي وجود نداشته باشد، عملا امکان کار خاصي وجود ندارد». اين آتش‌ اما تا چه اندازه منطقه حفاظت‌شده خائيز را از بين برده و چه تأثيري بر زيستگاه‌هاي اين پرنده‌ها و حيوانات داشته است؟ فاطمي دراين‌باره مي‌گويد: «ما تصاوير هوايي را بررسي نکرديم ولي سوختگي زياد داشتيم. از سمت جاده بهبهان تا بالاي سر روستاي آب‌کاسه همه سوخته است و هيچ چيزي نمانده است. شعله‌هاي آتش از دهدشت پيدا است».

چاره بالگرد آب‌پاش است زبانه آتشي که بر فراز خائيز از کيلومتر‌ها دورتر قابل‌مشاهده است با وزش باد شدت هم گرفته و صحنه‌هاي نگران‌کننده‌اي از نابودي جنگل‌هاي کم‌نظير جنوب ايران را ترسيم کرده که همچنان هم ادامه دارد. در سه روز گذشته هم فعالان محيط‌زيستي حاضر در محل آتش و هم مسئولان محلي، راهکار کنترل اين آتش را بالگرد آب‌پاش دانستند اما دست‌کم تا عصر ديروز اتفاق خاصي در اين زمينه رخ نداده است. پيش از اين «محمدعلي آروس» معاون فرماندار کهگيلويه وضعيت خائيز را «فوق‌العاده بحراني» خواند و از مديريت بحران کشوري خواست وارد عمل شود اما تاکنون تغيير چنداني ايجاد نشده است. او دراين‌باره به ايسنا گفته بود که «آتش از هرجا زبانه مي‌کشد و برخي نيروها در محاصره آتش قرار گرفته‌اند که کمبود آب جان آنها را در خطر قرار داده است. بالگرد اطفاي حريق چند سورتي نيرو به محل آتش‌سوزي برد اما کمک چنداني به کنترل آتش نکرده است». اين توضيحات در حالي است که تلاش نيروهاي داوطلب براي اطفاي آتش اگرچه کم‌نظير بوده اما مانع از پيشرفت آتش نشده است. حالا و در غياب اين بالگردهاي آب‌پاش منطقه‌اي که علاوه بر پوشش گياهي و تنوع جنگلي زيستگاه حيات‌وحش از قبيل کل، بز و گونه‌هاي مختلف پرندگان است، به‌سرعت تبديل به خاکستر شده و شعله‌هاي آتشش از ده‌ها کيلومتر آن‌طرف‌تر هم پيداست.

آتش‌ از کجا آمد؟ آتشي که اين‌روزها خائيز را تبديل به خاکستر مي‌کند، نه‌تنها شعله افتاده به جان زاگرس نيست؛ در ايلام، بوشهر، خوزستان و چندين منطقه ديگر هم اين‌روزها بخش‌هايي از زاگرسي در حال سوختن و نابودي است. اين آتش‌سوزي‌ها در حالي مسئولان را شوکه کرده و امکان هرگونه اقدام مثبت را از آنها گرفته که هرساله و با نزديک‌شدن به فصل تابستان شاهد چنين آتش‌سوزي‌هايي هستيم. درباره آتش‌سوزي خائيز هم تاکنون دلايل مختلفي عنوان شده اما يکي از پرتکرارترين موارد به اختلاف دو دامدار برمي‌گردد. به گفته «اسد‌الله هاشمي»، مديرکل حفاظت محيط زيست استان کهگيلويه‌و‌بويراحمد، اين آتش‌سوزي «بر اثر اختلافات بين عشايري که در خارج از منطقه حفاظت‌شده خائيز قرار دارند، آغاز شده است». دليل هرچه باشد، حالا اين آتش‌سوزي که از غروب پنج‌شنبه در بخشي از جنگل‌هاي ضلع شمالي خائيز آغاز شده است، تاکنون دست‌کم بيش از ۲۰۰ هکتار را سوخته و تعداد زيادي از پرندگان و حيوانات را هم نابود کرده است. علاوه‌براين و براساس اعلام مسئولان محلي، آتش‌سوزي از سمت بهبهان در استان خوزستان شروع شده و به علت اينکه به موقع مهار نشد، به محدوده استان کهگيلويه‌وبويراحمد سرايت کرده و هم‌اکنون به ارتفاعات رسيده و در حال گسترش است.

از همه ظرفيت‌ها استفاده شد؟ دو روز پيش رئيس‌دفتر رئيس‌جمهور در تماس تلفني با استاندار کهگيلويه‌وبويراحمد و رئيس ستاد بحران کشور خواستار استفاده از همه ظرفيت‌ها و امکانات براي مهار آتش‌سوزي منطقه خائيز شد اما اينکه تا چه اندازه اين امکانات به کمک اين منطقه کم‌نظير آمده محل پرسش است. «محمود واعظي» در تماس روز جمعه خود با استاندار کهگيلويه‌وبويراحمد و همچنين رئيس ستاد بحران کشور ضمن بررسي اقدامات انجام‌شده از سوي مديريت استان براي مهار آتش‌سوزي در منطقه حفاظت‌شده خائيز، گفته بود: «ضروري است که با استفاده از همه امکانات و ظرفيت‌ها در استان و انجام سريع اقدامات لازم آتش‌سوزي به‌سرعت مهار شود». واعظي به نمايندگي از دفتر رئيس‌جمهور از استاندار و مديران استان کهگيلويه‌وبويراحمد خواست با توجه به پيش‌بيني گرم‌ترشدن هوا در روزهاي آينده و احتمال بروز حوادثي ازاين‌دست در ديگر نقاط، تمهيدات لازم براي جلوگيري از تکرار چنين حوادثي انديشيده شود. اين تماس‌ها البته کمک چنداني به خائيز نکرد و دو روز پس از آن هم، اين منطقه حفاظت‌شده در آتش بود تا حالا که عملا بخش وسيعي از آن نابود شده است.

آتش در حال کنترل است يا چيزي نمانده است؟ عصر ديروز و پس از سه روز سوختن منطقه «خائيز» اخباري در رسانه‌ها مبني بر کنترل آتش خائيز منتشر شد که البته با واکنش منفي فعالان محيط زيست هم همراه شد. آنها مي‌گويند آتش مسير خود را طي کرده و حالا عملا چيزي براي سوختن باقي نمانده است. خبر کنترل آتش را «کيومرث کلانتري» معاون محيط زيست طبيعي سازمان حفاظت محيط زيست اعلام کرد و دراين‌باره گفت: «اکنون در حال استفاده از شش فروند بالگرد براي اطفاي حريق در اين منطقه هستيم. در‌حال‌حاضر بخش عمده‌اي از آتش در منطقه حفاظت‌شده «خائيز» در استان کهگيلويه‌و‌بويراحمد مهار شده است اما تنگه «شيخ» تنها نقطه در اين منطقه است که اکنون آتش‌سوزي گسترده دارد». معاون محيط زيست طبيعي سازمان حفاظت محيط زيست عصر ديروز با بيان اينکه درحال‌حاضر از شش فروند بالگرد در منطقه خائيز استفاده مي‌شود، به ايسنا گفت: «بخشي از اين بالگردها مسئوليت اطفاي حريق و بخشي ديگر مسئوليت جابه‌جايي نيروها را بر عهده دارند، علاوه بر اين تجهيزات انفرادي براي خاموش‌کردن آتش تأمين شده است». اين توضيحات در حالي است که فعالان اين حوزه اميدوارند دست‌کم براي مقابله با آتش‌هاي احتمالي آينده چاره‌اي انديشيده شود و امکاناتي در دسترس مسئولان محلي قرار گيرد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar

---

بازار

---