عقب‌نشینی دلار، جهانگیری یوآن؟

فرهيختگان/ متن پيش رو در فرهيختگان منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست مرتضي عبدالحسيني/ دلار آمريکا دارايي امن در بازارهاي مالي محسوب مي‌شود و به‌همين دليل محرک اصلي آن در جريانات اقتصادي است. اما همزمان با تشديد تنش‌هاي آمريکا و چين و توقف بخشي از واردات محصولات آمريکايي و همچنين اختلافات تجاري با اروپا تقاضا براي اين ارز کاهش پيدا کرده و دلار روند کاهشي را در ارزش خود آغاز کرده است. علاوه‌بر اينها، کسري حساب تجاري آمريکا مجددا درحال نزديک شدن به ۱۰۰ ميليارد دلار است، تا جايي‌که در ماه مي اين کشور به‌گفته وزارت بازرگاني، 74.3 ميليارد دلار کسري تجاري داشته که اين رقم 3.6 ميليارد دلار بيشتر از ماه قبل است. طي اين مدت آمريکا 90.1 ميليارد دلار صادرات و 164.4 ميليارد دلار نيز واردات داشته است. از طرفي سرعت بالاي شيوع ويروس کرونا در برخي مناطق ازجمله در تگزاس باعث بازگشت برخي از نگراني‌ها و محدوديت‌ها شده است. درحال حاضر به‌نظر مي‌رسد برآيند همه متغيرهاي اقتصادي به ضرر دلار بود و ارزش اين پول دربرابر رقباي ارزي خود درحال کاهش است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد نوسان شاخص دلار (DXY) در محدود 96 تا 97 ادامه دارد و ازطرفي با افزايش ارزش يورو، نسبت يورو به دلار شاهد رشد 0.4 سِنتي نرخ مبادله يورو به دلار بوده است. ارزهاي مربوط به شرق آسيا نيز همچون ين و يوان روند صعودي آرامي را در برابر دلار آغاز کرده‌اند. در اين گزارش شرح مفصلي از روش‌هاي سنجش ارزش دلار، عوامل موثر بر آن و روند کاهشي آن در 6 ماهه اخير را ارائه مي‌دهيم. شاخص دلار چيست؟ شاخص دلار يا US Dollar Index / Dollar Index به معني نسبت دلار آمريکا به ارز ديگر کشورهاست. اين شاخص معياري براي سنجش ارزش دلار در برابر سبدي متشکل از 6 ارز اصلي شامل؛ يورو، ين ژاپن، پوند انگليس، دلار کانادا، کرون سوئد و فرانک سوئيس است. شاخص دلار تحت‌ تاثير عوامل معمولي که بر ارزها تاثير مي‌گذارند مانند موضوعات مالي و پولي، انتظارات نرخ‌هاي بهره، تورم و تجارت خارجي قرار دارد و به‌دليل پوشش جهاني مولفه‌هاي آن، حائز اهميت است. به‌طور مثال وقتي ارزش دلار به جهت افزايش نرخ بهره بالا مي‌رود، اين ارز قدرت بيشتري نسبت به پوند پيدا کرده و نسبت ارزش پوند به دلار کاهش مي‌يابد. همچنين اگر به‌خاطر خروج انگلستان از اتحاديه اروپا ارزش پوند کاهش يابد، نتيجه حاصل در جفت ارز پوند به دلار نيز کاهش قيمت است. مشهور‌ترين شاخص دلار USDX است که توسط اتاق بازرگاني نيويورک تشکيل مي‌شود و نسبت دلار را به همان 6 ارز؛ يورو، ين ژاپن، فرانک سوئيس، دلار کانادا، کرون سوئد و پوند نشان مي‌دهد. ارزها سهم متفاوتي در سبدهاي ارز دارند، به همين دليل شاخص دلار به‌عنوان ميانگين تمام 6 ارز محاسبه مي‌شود. بيشترين سطح ازآن يورو و 57 درصد است. سهم ارز‌هاي ديگر نيز به ترتيب؛ ين ژاپن 14 درصد، پوند انگلستان 12 درصد، دلار کانادا 9 درصد، کرون سوئد 4 درصد و فرانک سوئيس 3 درصد است. وقتي شاخص به عدد ۱۰۰ مي‌رسد يعني دلار با همه ارز‌هاي جهان برابري مي‌کند و اين به معناي قوي بودن دلار آمريکا در مقابل همه ارز‌هاي جهاني است. البته يکي ديگر از رايج‌ترين شاخص‌هاي دلار FED است که توسط سيستم فدرال رزرو فيلادلفيا محاسبه مي‌شود و نشان‌دهنده ميانگين نرخ دلار به 26 ارز ديگر کشورهاست. نکته جالب آنکه با توجه به وزن زياد يورو در سبد شاخص دلار، گاهي از شاخص دلار به‌عنوان شاخص ضد يورو يا Anti – Euro Index ياد مي‌شود. عقب‌نشيني دلار؛ طلا را بالا کشيد با توجه به اهميت رويداد‌هاي اقتصادي آمريکا و عملکرد اقتصادي اين کشور و انتظار بازار‌ها درخصوص اقدامات سران اين کشور، معامله‌گران بازار‌هاي جهاني و فعالان اقتصادي ديگر کشور‌ها ‌بايد عملکرد شاخص دلار در بازارهاي جهاني را به‌طور مرتب رصد کنند. با توجه به اينکه دلار متعلق به بزرگ‌ترين اقتصاد دنياست و نقش اصلي را در روند قيمت‌گذاري دارايي‌هاي فيزيکي و مالي در مقياس جهاني دارد، به‌طور پيش‌فرض ارزش هر ارز يا کالايي در مقابل دلار بيان مي‌شود. اين شاخص همچنين به‌دليل تاثير‌گذاري بر انس طلاي جهاني، بر بازار‌هاي داخلي کشور ازجمله طلا و سکه تاثير‌گذار خواهد بود. اين تاثير‌گذاري به اين شکل است که در ابتدا کاهش يا افزايش شاخص دلار بر انس جهاني طلا تاثير مي‌گذارد و سپس با کمي تاخير، قيمت طلاي داخل کشور تحت تاثير قيمت جهاني قرار مي‌گيرد. به‌عنوان مثال کاهش نرخ بهره در آمريکا ارزش دلار را بالا خواهد برد، اين اقدام اگر در حد گسترده‌اي انجام شود به تبعش ارزش دلار نسبت به ديگر ارز‌ها را نيز افزايش خواهد داد و شاخص دلار يا همان USDX را به عدد 100 و حتي بالا‌تر از آن نزديک خواهد کرد. در اين وضعيت از آنجا که طلا و باقي کالا‌ها با دلار سنجيده مي‌شوند با قدرت گرفتن دلار آنها کاهش قيمت را تجربه مي‌کنند. بنابراين کاهش قيمت طلاي جهاني، به داخل کشور نيز سرايت خواهد کرد. با مقايسه نمودار قيمتي طلاي جهاني و شاخص دلار (DXY) مشخص است که از تاريخ 6 آوريل 2020 (18 فروردين 99) با اوج‌گيري شيوع کرونا در آمريکا و بروز اولين آسيب‌هاي اقتصادي اين کشور از اين ويروس، شاخص دلار روند کاهشي را از رقم 101 شروع کرده است. تقريبا با فاصله حدود چهار ساعت از آغاز روند نزولي دلار، طلاي جهاني نيز روند افزايشي را آغاز کرده به‌طوري که از هر انس 1660 دلار به 1771 دلار تا روز گذشته رسيده است. در مدت مذکور قيمت طلاي داخلي نيز از 654 هزار به 870 هزار تومان تا روز گذشته رسيده که هر چند اين افزايش تنها متاثر از افزايش بهاي طلا در بازار‌هاي جهاني نبوده، اما بدون‌شک بي‌تاثير از آن نيز نبوده است. نبرد با چين به ضرر دلار افت و خيز ارزش دلار آمريکا به ريسک‌هاي متفاوت سياسي و اقتصادي بستگي دارد که بخشي از آنها کاملا به داخل و بخش بزرگي از آن به واکنش‌ها و عملکرد اين کشور در مواجهه با بخش بين‌الملل دارد. به‌عنوان مثال ريسک تجاري بين چين و آمريکا به‌عنوان يک علت سياسي-اقتصادي، در بسياري از موارد به‌ضرر اقتصاد آمريکا و درنهايت افت ارزش دلار بوده است. يا مثلا در چند ماه گذشته و با توجه به شيوع گسترده‌تر ويروس کرونا در اين کشور و ضربه به چرخه اقتصادي آن، ارزش دلار روند کاهشي به‌خود گرفته است. بنابراين به‌طور کلي مي‌توان گفت، ارزش دلار، تحت تاثير دلايل متفاوتي از سياستگذاري‌هاي داخلي در بخشي‌هاي اقتصادي و سياسي گرفته تا چالش‌هاي خارجي و بين‌المللي است. 6 ماه عقب‌گرد جهاني دلار دلار در يک سال اخير روند ارزشي پر و افت خيزي را تجربه کرده است. اين شاخص که تيرماه 98 را با عدد پايين 96 آغاز کرد در ادامه و با بستن قرارداد‌هاي تجاري با چين و کاهش ريسک‌هاي تجاري در اسفندماه 98 (فوريه 2020) به عدد 100 نيز نزديک شد. اما با همه‌گيري ويروس کرونا و زمزمه‌هاي ورود اين ويروس به آمريکا و رفتارهاي متناقض دولت ترامپ، سبب افزايش ريسک‌هاي تجاري و مجددا جنگ لفظي مقامات چين و آمريکا شد. با گسترده شدن اين ويروس و اعمال محدوديت‌هاي اجباري در برخي مناطق اين کشور، رفته‌رفته کسب‌وکار‌ها را وارد رکود کرد. اين رکود تنها در ماه مارس و نيمه اول آوريل، نرخ بيکاري در آمريکا را از 3 درصد به 14.7 درصد رسانده است. در اين محدوده در تاريخ 9 مارس (19 اسفند 98) شاخص دلار (DXY) به پايين‌ترين ميزان خود در يک سال اخير رسيد و رقم 95 را لمس کرد. البته هر چند روند ريزشي در عمده شاخص‌هاي اقتصادي آمريکا با کاهش بي‌سابقه نرخ بهره از سوي فدرال رزو کنترل شد، اما با روند ادامه‌دار شيوع کرونا در اين کشور نوسان DXY در محدود 96 تا 97 ادامه دارد. همه اينها درحالي است که زمزمه تصويب بسته 2 تريليون دلاري و سپس تصويب آن در کنگره با تزريق بسيار زياد نقدينگي و افزايش اميدواري‌ها نسبت به آينده حتي شاخص دلار را در محدوده 20 تا 24 مارس به رقم 102 نيز رساند، اما در ادامه به‌دلايل گفته شده مجددا روند نزولي خود را در پيش گرفت. در چنين وضعيتي انتظار مي‌رود که جنگ لفظي آمريکا و چين محرک منفي اصلي دلار در هفته‌ها و ماه‌هاي آتي باشد. از طرفي در بازارهاي مالي آمريکا، هرچند سياست‌هاي پولي فدرال رزرو موجب بازگشت سريع و مثبت بازارهاي سهام شده، اما همه انتظار بهبود آرام و کند اقتصاد آمريکا را دارند. البته وضعيت شاخص‌هاي اقتصادي نيز سيگنال‌هاي مثبتي را مخابره نمي‌کنند، به‌طوري که هفته گذشته شاخص مدعيان بيکاري يا همان متقاضيان استفاده از بيمه بيکاري به بيش از 45 ميليون نفر افزايش يافت. نرخ رشد اقتصادي آمريکا هم به‌شدت پايين آمده و پيش‌بيني صندوق بين‌المللي پول نيز مويد همين نکته بوده است. اين سازمان آخرين پيش‌بيني خود از رشد اقتصادي آمريکا را چنين برآورد کرده است که نرخ رشد اقتصادي آمريکا در پايان سال 2020 با منفي 5.9 درصد به پايان برسد. اين رقم رشد منفي اقتصادي آمريکا زماني داراي اهميت مي‌شود که آن را در کنار رقيب بزرگ اقتصاد اين کشور يعني رشد اقتصادي مثبت 1.2 درصدي چين قرار دهيم. علاوه‌بر اينها داده‌هاي مخارج و درآمد شخصي آمريکا هم که روز جمعه منتشر شدند، نشانگر کاهش 13.6 درصدي اين شاخص بود. اين بزرگ‌ترين افت شاخص محسوب مي‌شود و نشان مي‌دهد که بسياري از مردم آمريکا درحال پس‌انداز پول نقد هستند. نرخ پس‌انداز مردم آمريکا به ۳۳ درصد افزايش يافته است. اين يعني مصرف‌کنندگان تمايلي به خريد ندارند و بخش تقاضاي آمريکا تضعيف شده است. علاوه‌بر شاخص‌هاي اقتصادي آمريکا، آمار مبتلايان به ويروس کرونا هم به‌شدت بالا رفته است. اين مساله هم سرمايه‌گذاران را نگران‌ کرده که شايد با افزايش آمار مبتلايان به ويروس کرونا، مجددا شرايط قرنطينه اعمال شود. بنابراين واضح است که اگر تنش‌ها ميان آمريکا و چين ادامه يابد و روند انتشار شاخص‌هاي اقتصادي همچنان منفي باشد، دلار تحت فشار فروش و شاخص آن کاهشي خواهد بود. بايد توجه داشت که شاخص‌هاي اقتصادي در سرتاسر دنيا وضيعت خوبي ندارند، اما براي تضعيف ارزش دلار کافي است که شاخص‌هاي ساير نقاط مثل ناحيه يورو و اتحاديه اروپا اندکي بهتر از شاخص‌هاي آمريکا باشد. عقب‌نشيني دلار با سير صعودي يورو مخالفت برخي کشورهاي عضو اتحاديه اروپا نظير هلند، دانمارک، سوئد و اتريش با طرح پيشنهادي فرانسه و آلمان تاکنون مانع از آن شده تا بسته يک تريليون يورويي حمايتي از اقتصادهاي اروپايي دربرابر ويروس کرونا به‌مرحله اجرا درآيد. از سوي ديگر مرزهاي اتحاديه اروپا هنوز به‌روي شمار زيادي از کشورها بسته باقي خواهد ماند که اين مساله روي تجارت خارجي و جريانات سرمايه‌اي موثر خواهد بود. در تازه‌ترين دور از معاملات، يورو به‌ازاي 119/۱ دلار مبادله شد. اين درحالي است که اين ارز در حدود سه ماه پيش به‌ازاي 1.07 دلار مبادله مي‌شد که معاملات چند روز اخير حاکي از رشد 0.4 سنتي نرخ مبادله يورو به دلار بوده است. کريس تورنر، تحليلگر بازار ارز در موسسه «اي‌ان‌جي‌گلوبال» مي‌گويد: «درطول 6 هفته اخير شاهد آن بوده‌ايم که بانک مرکزي اروپا با قدرت به‌حضور خود در بازارهاي مالي ادامه داده و اين حضور نيرومند باعث دلگرمي معامله‌گران شده است. درصورتي که شاهد حمايت‌هاي بيشتر باشيم ممکن است نرخ برابري يورو درمقابل دلار با افزايش محسوسي همراه شود. همچنين در بررسي بلندمدت نسبت يورو به دلار افزايش ارزش اين ارز ديده مي‌شود، به‌طوري که در محدوده ژوئن 2018 تا 10 فوريه 2020 نسبت يورو به دلار افت بسيار محسوسي از 1.24 به 1.08 داشته است. اما در دوران شيوع ويروس کرونا اين يورو بوده که پس از مدت‌ها روند رو به رشدي را آغاز کرده است و هم‌اکنون به ازاي 119/1 دلار مبادله مي‌شود.» يورش آرام ارزهاي شرقي به دلار در آسيا نرخ برابري ارز کماکان تحت‌تاثير سياست‌هاي بانک‌هاي مرکزي قرار دارد. در روزهاي گذشته بانک مرکزي چين اعلام کرده است که ۱۰۰ ميليارد يوآن ديگر نقدينگي به بازارها تزريق خواهد کرد که بخش بزرگ اين کار از طريق عمليات بازخريد (ريپو) صورت خواهد گرفت. پيش از اين نيز اين بانک ۱۲۰ ميليارد يوآن در قالب عمليات ريپو به بازار تزريق کرده بود. به‌طور کلي سياست‌هاي اقتصادي چين و موفقيت اين کشور در کنترل نسبي ويروس کرونا منجر به افزايش ارزش يوآن دربرابر دلار شده است. نرخ دلار به يوآن چين در روز گذشته با کاهش 08/ درصدي (تا لحظه نگارش اين متن) به رقم 7.07 رسيد که نزديک به کف کانال سه ماه خود قرار دارد. درصورت افزايش ممنوعيت استفاده از دلار از سوي چيني‌ها مي‌توان در آينده افزايش مجدد ارزش يوآن را انتظار کشيد. قدرت‌نمايي ارز‌هاي شرق آسيا تنها به يوآن ختم نمي‌شود، چراکه ين ژاپن نيز از پنج ژوئن گارد افزايشي دربرابر دلار گرفته و نسبت دلار به ين از 109.5 به 107 رسيده است يا به‌عبارتي ديگر هر دلار آمريکا که در حدود 109.5 ين بوده، در موقعيت جديد خود به 107 ين کاهش پيدا کرده است.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar