برگزیده

پشت ‌صحنه بازی‌های بورس

شرق

بروزرسانی 1399/04/23 - 20:35

شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست از ابتداي سال تاکنون چهار ميليون کد بورسي جديد ثبت شده و شاخص‌ها هر‌ روز رکوردي جديد ثبت مي‌کند. اين حجم نقدينگي وارد‌شده به بورس از دارايي مردمي است که به اميد کسب سود بالاتر به اين بازار روانه شده‌اند؛ اما اين بازار چندان صادق نيست و بازي‌هايي دارد که مردم نه از آن مطلع هستند و نه دست‌هاي پنهان را مي‌شناسند. ترفندها اين روزها ثانيه‌هاي طلايي را از سهام‌داران مي‌دزدند. بازار بورس يک بازار ريسکي است و سود ‌و ‌زيان آن لحظه‌اي و ثانيه‌اي است. يک متقاضي اگر ثانيه‌اي را براي ثبت معامله‌اش از دست بدهد، ضرر مي‌کند و آن مشتري که ثانيه را به‌دست آورده، سود مي‌کند. ترفند مورد اشاره هم ايجاد دسترسي به همين ثانيه‌هاي طلايي براي سهام‌داران کلان است. گراني و سقوط قدرت خريد مردم قصه امروز و ديروز نيست اما پناه‌بردن به بورس براي فرار از گراني و ترس از آينده قصه خيلي از مردمي است که امروز در ايران دخلشان با خرجشان نمي‌خواند، پس‌اندازهايشان بي‌ارزش شده و تنها روزنه‌اي که سياست‌گذاران جلوي چشمشان باز کرده‌اند، بازار بورس است؛ بازاري که در رکود تورمي حاکم بر اقتصاد صفا و رونقي پيدا کرده که هرگز تجربه نکرده بود. اين روزها بازار بورس تنها پناهگاه توده مردم براي حفظ ارزش پولشان شده و با سياست‌هاي تشويقي دولت خيلي‌ها حتي دارايي اندکشان را فروخته و تبديل به سهام مي‌کنند يا از بانک وام مي‌گيرند و فکر مي‌کنند سپردن اين پول به بورس باز‌هم مي‌صرفد به پرداخت اقساط بانکي بابهره. يا کشاورزي که از تراکتورش پولي درنمي‌آورد و فکر کرده اگر آن را بفروشد و پولش را به بورس ببرد، زندگي‌اش شايد اندکي راحت‌تر بگذرد. هزاران مثال ديگر را اين‌ روزها مي‌تواني از لابه‌لاي حرفاي آدم‌هاي دور‌و‌بر و در جامعه بشنوي که تنها راه بهاي اقتصادي‌شان و حفظ ارزش پولشان به بورس ختم مي‌شود. اما آيا در اين غلغله بورس اين سهام‌داران تازه‌وارد و خرد، سهم و دسترسي برابري با سهام‌داران کلان در انجام معامله بورسي دارند؟ اگر کد بورسي داريد و سهامي در بورس داريد، احتمالا در هنگام انجام فعاليت در سايت کارگزاري‌تان به پيام‌هايي برخورده‌ايد که امکان دسترسي‌تان را محدود کرده، پيام‌هايي مانند خطا يا مشکل فني هسته مرکزي يا خطاي ناشناخته که امکان ثبت معامله به شما نمي‌دهد. اما آيا اينها فقط يک خطاي فني است؟ در اين گزارش در گفت‌وگو با يک برنامه‌نويس و فعال بازار بورس درباره دست‌هاي پشت‌پرده‌اي حرف مي‌زنيم که پشت اين خطاهاي فني سنگر گرفته و سودهاي کلان کسب مي‌کنند.

لابي‌بازي‌هاي کارگزاري‌ها درباره اختلالات فعاليت در نرم‌افزار کارگزاري‌هاي بورس آيدين شربياني، کارشناس آي‌تي، به «شرق» مي‌گويد: براي انجام معاملات در بازار بورس، کارگزاري‌ها به‌عنوان يک واسطه بين مشتري‌ها (سهام‌داران) و هسته مرکزي سازمان بورس عمل مي‌کنند. اين هسته مرکزي در واقع تشکيل شده از يک يا چند سرور است که تعداد اين سرور(ها) معمولا براساس ميزان ترافيک مشخص مي‌شود. او ادامه مي‌دهد: مشتري‌ها (سهام‌داران) ‌از طريق رابط کاربري هر کارگزاري که همان وب‌سايت آنلاين يا اپليکيشن موبايلي انجام معاملات است، درخواست‌هاي خريد يا فروش خود را به سازمان بورس ارسال مي‌کنند. گاهي وقت‌ها مشتريان براي خريد يا فروش سهام با پيغام‌هاي خطايي نظير «کندي در دريافت پاسخ سفارشات بورسي» مواجه مي‌شوند که اين کندي باعث وارد‌شدن خسارت مالي به مشتريان مي‌شود. در همين راستا سرور يکي از همين کارگزاري‌ها به‌تازگي حدود يک هفته تا 10 روز دچار اختلال شده بود. به گفته اين کارشناس، شايع شده بود که اطلاعات آن هک شده و البته اين کارگزاري اين اخبار را تکذيب کرد؛ اما عموما به تکذيب‌ها خيلي‌ هم نمي‌توان اطمينان صددرصد داشت. اين کندي‌ها در روزهاي اخير زيادتر شده که با پيگيري‌‌هاي صورت‌گرفته از کارگزاري‌ها، اين‌گونه عنوان شد که مشکل از کندي هسته مرکزي سازمان بورس است اما در نهايت با پيگيري از شرکت مديريت فناوري بورس تهران، آنها اين موضوع را رد کردند. او اضافه مي‌کند: حال سؤال اينجاست که در همين زمان‌هايي که پيغام کندي هسته مرکزي براي مشتريان در حال ارسال است، چگونه تعدادي معامله به‌سرعت در حال انجام است؟ اگر اين کندي از سوي هسته مرکزي سازمان بورس باشد، مي‌توان راهکارهايي از منظر نرم‌افزاري، سخت‌افزاري و ارتباطي ايجاد کرد که جلوي اين نوع کندي و دير پاسخ‌دادن هسته مرکزي يا سايت کارگزار را رفع کرد، اما اين اتفاق نمي‌افتد. چه کساني از اين کندي سرعت نفع مي‌برند؟ آيا دست‌هايي پشت پرده اين کارگزاري‌ها وجود دارد؟ شربياني عنوان مي‌کند: رفتار کارگزاري‌ها يادآور مافياي کنکور است که هر‌بار گامي براي حذف کنکور برداشته مي‌شود،‌ اين مافيا با آن مقابله مي‌کند. کارگزاري‌ها هم تلاش مي‌کنند انحصارشان توسط هيچ قانون، آيين‌نامه يا فعاليت اشخاص تحت تأثير قرار نگيرد. بورس عامدانه يا غيرعامدانه نظارت نمي‌کند اين کارشناس آي‌تي ادامه داد: درست در لحظاتي که بورس صعودي يا نزولي است و سهام‌دار قصد معامله دارد، سايت خبر از نقص فني در سامانه‌هاي کارگزاري داده و پيغامي درباره کندي در دريافت سفارشات بورسي براي معامله‌کننده ارسال مي‌کند. او اضافه مي‌کند: يعني دقيقا لحظاتي که بازار هيجاني است و حتما بايد سهام را بخريد يا بفروشيد، سامانه به‌قدري کند مي‌شود که امکان اين معامله براي افراد وجود نخواهد داشت. متأسفانه پس از رفع سکته موقتي سامانه، ديگر دير شده و فرد امکان معامله را از دست داده و ناگزير است سهام خود را در قيمت‌هاي نامتعارفي معامله کند. شربياني عنوان مي‌کند: در شرايط اين‌چنيني اين شائبه به وجود مي‌آيد که افراد خاص دسترسي‌هاي ويژه دارند. به‌اين‌ترتيب در اينجا توان و قدرت معامله‌گري سهام‌داران به‌هيچ‌عنوان برابر نيست و سهام‌داران کلان هستند که از امتياز خريد‌و‌فروش به‌موقع برخوردارند و در بزنگاه حداکثر سود را مي‌برند و کارگزاري‌ها هم به آنها بيشترين دسترسي را مي‌دهند. شربياني تأکيد مي‌کند: حالا اينجا وظيفه دستگاه‌هاي ناظر است که بر روند حاکم بر معاملات نظارت کنند و با اعلام سلامت معاملات، به اين شائبه‌ها پايان دهند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar