برگزیده

پدر تحریم سوخت

وطن امروز

بروزرسانی 1399/05/19 - 17:43

وطن امروز/متن پيش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

کميل نقي‌پور/ برايان هوک، نماينده ويژه وزارت خارجه آمريکا در امور ايران که معمار اصلي فشارهاي حداکثري بر ايران شناخته مي‌شد، از سمت خود کناره‌گيري کرد.
به گزارش «وطن امروز»، در فاصله کمتر از 3 ماه به انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا، برايان هوک، نماينده ويژه وزارت خارجه آمريکا در امور ايران از سمت خود در اين مسؤوليت کناره‌گيري کرد. هنوز به صورت رسمي معلوم نشده است وي خود از اين سمت استعفا کرده يا مقامات ارشد کاخ سفيد و وزير خارجه آمريکا وي را مجبور به استعفا کرده‌اند، با اين حال از شواهد بر‌مي‌آيد که وي قطعا مجبور به ترک ساختمان وزارت خارجه آمريکا شده است.
خبر استعفاي هوک ابتدا شامگاه پنجشنبه توسط خود او منتشر شد و وزير خارجه آمريکا نيز ساعاتي بعد اين خبر را اعلام کرد. مايک پمپئو در بيانيه‌اي اعلام کرد برايان هوک، نماينده ويژه اين وزارتخانه در امور ايران از مقام خود کناره‌گيري مي‌کند. در اين بيانيه علت استعفاي برايان هوک و تاريخ دقيق پايان کار او اعلام نشده است. مايک پمپئو در عين حال برايان هوک را يک «مشاور مورد اعتماد» و «دوست خوب» توصيف کرد که در 2 سال گذشته، «به نتايجي تاريخي ضد رژيم ايران دست يافته است».
با اين حال روزنامه «واشنگتن‌پست» بامداد جمعه به نقل از يک مقام ارشد سابق در دولت آمريکا نوشت از هوک خواسته شد استعفا کند تا مسؤوليت شکست استراتژي واشنگتن عليه ايران، بر دوش وي بيفتد. اين مقام ارشد پيشين - که خواست نامش فاش نشود - به اين روزنامه گفت: «ايران محدوديت‌هاي غني‌سازي، انباشت [اورانيوم] و توسعه سامانه‌هاي تأمين را شکسته است. طبق تمام داده‌هاي تجربي، [وضعيت] کنوني از زمان [حضور آمريکا در برجام] بدتر است و آنها به طرز چشمگيري اقدامات بد خود را افزايش دادند».
وي سپس نتيجه‌گيري کرد: «اگر به زعم شما اين استراتژي موفق بود، نمي‌دانم چرا بايد نماينده خود را اخراج کنيد».
واشنگتن‌پست همچنين به نقل از اين مقام مطلع نوشت: «چه کاري جز وارد کردن صدمه جدي به اقتصاد ايران انجام داده‌ايم؟ اگر استراتژي آن بود، خب انجام شد. اگر استراتژي، جلوگيري از دستيابي آنها به تسليحات اتمي بود، آنها [اکنون] گام‌هاي بيشتري برداشته‌اند... نشنيده‌ام کسي، حتي از راست‌هاي افراطي، بگويد اين استراتژي کارگر بود».
برايان هوک يکي از معدود مقام‌هاي آمريکايي است که از خانه‌تکاني‌هاي دستگاه سياست خارجي آمريکا در امان مانده و بعد از اخراج «رکس تيلرسون» از سمت وزير خارجه آمريکا سمتش را حفظ کرده بود.
هوک، موضع‌گيري‌هاي بسيار تند و افراطي عليه ايران اتخاذ کرده و براي نمونه خواستار تمديد تحريم تسليحاتي ايران بود اما از ضرورت گفت‌وگوي مستقيم با تهران نيز سخن مي‌گفت.
روزنامه «نيويورک‌تايمز» نيز در اين باره نوشت خروج هوک هر گونه شانس باقيمانده براي ديپلماسي با ايران قبل از اتمام دوره اول رياست‌جمهوري ترامپ را از بين خواهد برد.
بر اساس اين گزارش، «اليوت آبرامز» که در حال حاضر نماينده دولت آمريکا در امور ونزوئلا است جايگزين برايان هوک خواهد شد.

* هوک از معدود بازماندگان وزارت تيلرسون
هوک ۵۲ ساله از زماني که «رکس تيلرسون» به عنوان وزير خارجه آمريکا منصوب شد در اين وزارتخانه به عنوان مدير دفتر برنامه‌ريزي‌هاي سياسي به کار گرفته شد. بعد از عزل رکس‌ تيلرسون، برايان هوک يکي از معدود مقام‌هاي وزارت خارجه بود که توانست در دولت آمريکا باقي بماند. هنگامي که «مايک پمپئو» در مارس ۲۰۱۸ به وزارت خارجه آمريکا آمد، برايان هوک به نمايندگي از دولت دونالد ترامپ با کشورهاي اروپايي درباره برجام مذاکره کرده و سياست‌هاي دولت را براي آنها تشريح مي‌کرد.
۱۶ اوت ۲۰۱۸، يعني 3 ماه بعد از خروج آمريکا از برجام، پمپئو اعلام کرد گروهي به نام «اقدام ايران» تشکيل داده و برايان هوک را به عنوان رئيس آن منصوب کرده است. وظيفه اصلي هوک در اين سمت، طراحي سياست‌هايي براي پيشبرد «کارزار فشار حداکثري» عليه ايران بود که از چند ماه قبل‌تر سياست اصلي دولت ترامپ در قبال ايران اعلام شده بود.
هوک در نخستين اظهارات خود بعد از تشکيل گروه اقدام ايران گفت: «هدف راهبرد جديد آمريکا در قبال ايران محافظت از امنيت ملي آمريکا، امنيت متحدان آمريکا و شرکاي اين کشور است». با آنکه محور بخشي از پيام‌هايي که برايان هوک درباره ايران مطرح مي‌کرد دعوت به گفت‌وگو و مذاکره بود، بسياري از تحليلگران کارگروه اقدام ايران را مرکزي براي ايجاد نارضايتي در داخل ايران و ايجاد آشوب‌هاي خياباني و در نهايت براندازي نظام جمهوري اسلامي مي‌دانستند. «ايگور پانکراتنکو»، تحليلگر مسائل خاورميانه و معاون مرکز ارزيابي‌ها و پيش‌بيني‌ها يک روز بعد از تشکيل اين مرکز گفت: «کارگروه اقدام ايران، به زبان ساده ادامه‌دهنده همان راهبردي است که هدفش سرنگوني حکومت فعلي ايران است».

* چرا برکنار شد؟
برکناري هوک را که به عنوان کاتاليزور فشار روي ايران ايفاي نقش مي‌کرد، مي‌توان از جنبه‌هاي مختلف مورد بررسي قرار داد و درباره آن نتيجه‌گيري کرد.
اول آنکه کارويژه اساسي گروه اقدام ايران تغيير رفتار ايران در قبال آمريکا بود. مايک پمپئو در روزهاي آغازين ورودش به وزارت خارجه با مطرح کردن شروط دوازده‌گانه‌اي اعلام کرد در صورتي که ايران تن به پذيرش اين شروط بدهد آمريکا حاضر به مذاکره با ايران مي‌شود. اين شروط دوازده‌‌گانه ۳ محور اساسي داشت؛ اول از بين بردن برنامه هسته‌اي ايران، دوم تغيير سياست‌هاي منطقه‌اي ايران و همراهي با سياست‌هاي آمريکا در خاورميانه و سوم از بين بردن توان موشکي.
بقيه شروط مطرح‌شده وزير خارجه آمريکا حول همين ۳ محور است. ترامپ و پمپئو سياست خود در قبال ايران را بر اين مبنا پايه‌گذاري و برايان هوک را به عنوان مسؤول هماهنگي و پيشبرد اين شروط منصوب کردند.
آمريکايي‌ها اما براي مجبور کردن ايران به تن دادن به شروط دوازده‌گانه يا حداقل بخشي از اين شروط «سياست فشار حداکثري» را در دستور کار قرار دادند. سياست فشار حداکثري بر پايه تن دادن ايران به شروط آمريکا و پذيرش مذاکره يا فروپاشي اقتصادي ايران طراحي شده بود. مقامات آمريکايي به اين نتيجه رسيده بودند که اگر ايران تن به مذاکره ندهد لاجرم در نتيجه سياست‌هاي تحريمي بي‌سابقه آمريکا با فروپاشي اقتصادي مواجه مي‌شود و سپس همانند دومينو، فروپاشي اقتصادي سبب فروپاشي اجتماعي مي‌شود و در نهايت فروپاشي نظام جمهوري اسلامي را به دنبال مي‌آورد.
با اين حال اما نه‌تنها هيچ کدام از اين شروط محقق نشد، بلکه ترامپ و وزير خارجه‌اش در روزهاي پاياني منتهي به انتخابات رياست‌جمهوري، با برکناري هوک آشکارا پذيرفتند سياست فشار حداکثري آمريکا در قبال ايران که مهم‌ترين و تنها پروژه آمريکا در قبال ايران به حساب مي‌آيد شکست خورده است.