برگزیده

رویای اتمی ریاض و ابوظبی

اعتماد

بروزرسانی 1399/05/21 - 17:14

اعتماد/متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

امارات متحده عربي و عربستان سعودي به‌ شدت مايلند فعاليت اتمي خود را توسعه بخشند و براي اين کار دست به دامان چين شده‌اند. اما آيا با توجه به گسترش تنش‌ها در خاورميانه، امريکا با اين موضوع کنار مي‌آيد؟ دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريکا چند روز قبل در مصاحبه‌اي اعلام کرد خطر اشاعه تسليحات اتمي از گرمايش زمين مهم‌تر است. او اين اظهارات را در حالي بيان کرد که امارات و عربستان قدم‌هاي بلندي را در راستاي هسته‌اي شدن برمي‌دارند. ترامپ در مصاحبه با اکسيوس گفت: مساله اشاعه (تسليحات) اتمي بسيار مهم است و در جهان واقعي از گرمايش زمين مهم‌تر است. اگر بتوانيم کاري را در اين خصوص با روسيه انجام دهيم، خيلي عالي مي‌شود.

بر اساس بيانيه‌اي که در وب‌سايت سازمان انرژي اتمي چين منتشر شده است، موسسه تحقيقات مهندسي شيمي و متالورژي پکن روز 15 جولاي توافقنامه‌اي را براي انجام تحقيقات مشترک در خصوص استخراج اورانيوم از آب دريا با شهر علم و فناوري ملک عبدالعزيز عربستان امضا کرده است.
اين بيانيه مي‌گويد: کارشناسان چيني و عربستاني قرار است بر اساس اين توافق تحقيقات دو ساله‌اي را روي استخراج اورانيوم از آب دريا انجام دهند. سازمان انرژي اتمي چين و عربستان که پيش‌تر برنامه مشترکي براي تربيت نيروي انساني و پروژه‌اي براي کشف اورانيوم را با هم اجرا کرده بودند، اکنون با اين توافق وارد دور جديدي از همکاري شده‌اند.
با اينکه عربستان تلاش براي دستيابي به سلاح اتمي را قويا تکذيب مي‌کند، اما محمد بن سلمان، وليعهد اين کشور در سال 2018 اعلام کرد اگر ايران بمب اتمي بسازد، عربستان نيز در اولين فرصت همين کار را انجام خواهد داد.
کريس مورفي، سناتور دموکرات امريکايي روز سه‌شنبه بلافاصله پس از انتشار خبر توافق هسته‌اي چين و عربستان آن را محکوم کرد و گفت: ما توافقنامه‌هايي را در زمينه انرژي اتمي با کشورهاي ديگر امضا مي‌کنيم و آنها بايد بر اساس اين توافقنامه‌ها، به استاندارد طلايي و همکاري با امريکا متعهد شوند. اما سعودي‌ها مي‌خواهند هم از توبره بخورند و هم از آخور. ما نبايد به آنها اجازه چنين کاري را بدهيم.
بر اساس گزارش وال استريت ژورنال، توافق ميان چين و عربستان بخشي از برنامه رياض براي استخراج کيک زرد از سنگ اورانيوم است؛ اقدام مهمي که قدم اول براي غني‌سازي اورانيوم و دستيابي به سلاح اتمي محسوب مي‌شود. استخراج اورانيوم به خودي خود معمولا براي دولت‌هاي خارجي و ديده‌بان‌هاي هسته‌اي اهميت چنداني ندارد، اما اگر کشوري به سمت غني‌سازي برود باعث نگراني جامعه بين‌الملل مي‌شود.
آيا با توجه به افزايش تنش‌ها در خاورميانه، وزارت خارجه، وزارت دفاع و دولت امريکا بايد با دستيابي عربستان و امارات به سلاح اتمي مخالفت کنند؟ عربستان که پا را فراتر گذاشته و با دادن دست همکاري به چين، نمک روي زخم متحدان امريکايي خود مي‌پاشد؛ چرا که دولت دونالد ترامپ چين را بزرگ‌ترين رقيب و دشمن خود در قرن بيست و يکم ناميده است. با در نظر گرفتن تصميمات بي‌ملاحظه امارات و وليعهد عربستان در منطقه و فراتر از آن، آيا مي‌توان به آنها اعتماد کرد و اجازه داد توانمندي هسته‌اي داشته باشند؟ پاسخ کارشناسان به اين سوال منفي است. متيو بريزا، عضو ارشد شوراي آتلانتيک در گفت‌وگو با خبرگزاري آناتولي ترکيه مي‌گويد: چندين دهه است که همه روساي جمهور امريکا با هر کشوري که بخواهد به سلاح اتمي دست پيدا کند، مقابله مي‌کنند. اين سياست از زمان دستيابي انگليس و فرانسه به زرادخانه هسته‌اي در دستور کار واشنگتن قرار گرفته است.
بريزا که پيش‌تر هم در وزارت خارجه امريکا و هم در کاخ سفيد خدمت کرده است، مي‌گويد: همين سياست در قبال عربستان و امارات نيز صدق مي‌کند. کنگره مي‌تواند با استفاده از قانون کاتسا، دولت را به اعمال تحريم‌هايي عليه عربستان ملزم کند، اما بعيد است مجلس سناي تحت کنترل جمهوري‌خواهان چنين قانوني را تصويب کند، چرا که ترامپ علاقه‌اي به تحت فشار گذاشتن عربستان ندارد. من بعيد مي‌دانم دولت ترامپ چنين تحريمي را عليه رياض و ابوظبي وضع کند.
دکتر بدر السيف، استاد دانشگاه کويت در گفت‌وگو با آناتولي مي‌گويد: اگر خاورميانه عاري از سلاح هسته‌اي باشد، تنش‌ها به‌شدت کم مي‌شود و صلح و ثبات برقرار مي‌گردد. امريکا يکي از چندين کشور درگير در اين ماجراست و نبايد به تنهايي اوضاع را مديريت کند. بلکه سازمان ملل بايد تمرکز خود را روي پاکسازي منطقه از اين سلاح مرگبار بگذارد و اين کار را بايد از اسراييل آغاز کند.
به گفته اين استاد دانشگاه، امارات در اين زمينه نسبت به اسراييل يا عربستان شفاف‌تر عمل کرده است. همچنين مي‌دانيم که عربستان اعلام کرده در صورت دستيابي تهران به سلاح اتمي، خود نيز بمب هسته‌اي مي‌سازد؛ مساله‌اي که يادآور ماجراي هند و پاکستان است. براي جلوگيري از بروز اين اتفاق، جامعه بين‌الملل بايد تلاش‌هاي خود را روي برنامه‌هاي اتمي که مشخصا براي اهداف صلح‌آميز طراحي نشده‌اند، مثل برنامه اسراييل متمرکز کند.
لوک کافي، مدير مرکز مطالعات سياست خارجي آليسون در بنياد هريتاژ واشنگتن در گفت‌وگو با آناتولي مي‌گويد به ‌شدت به پيمان منع اشاعه اتمي يا NPT اعتقاد دارد و اين کشورها نبايد به توانمندي هسته‌اي دست پيدا کنند. او ادعا مي‌کند اهميت تلاش‌هاي جامعه بين‌الملل براي جلوگيري از دستيابي ايران به سلاح اتمي نيز در همين راستاست.
کافي مي‌گويد: علت اينکه برخي کشورهاي منطقه به دنبال سلاح اتمي هستند اين است که تصور مي‌کنند جامعه بين‌الملل در مورد ايران چندان جدي عمل نمي‌کند.
دکتر علي بکير، تحليلگر سياسي ساکن آنکارا مي‌گويد برنامه هسته‌اي امارات و عربستان، رقابت اتمي را در بي‌ثبات‌ترين منطقه جهان تشديد مي‌کند و باعث مي‌شود احتمال بروز يک فاجعه اتمي در خاورميانه از اين هم بيشتر شود. وي معتقد است اگر جامعه بين‌الملل به رياض و ابوظبي اجازه دهد فعاليت هسته‌اي خود را آغاز کنند، اين رژيم‌ها به اين باور مي‌رسند که قرار نيست بابت سرکوب شهروندان و فعاليت‌هاي مخرب خود در منطقه بازخواست شوند. اين مساله در نهايت کار را براي مردم اين کشورها و مردم منطقه سخت‌تر مي‌کند.
يک تاجر عرب امريکايي که از ترس بازخواست شدن نامش را فاش نکرد، مي‌گويد: بن سلمان و بن زائد، وليعهد ابوظبي به دنبال سلاح اتمي هستند، چرا که همه جنگ‌هاي بي‌دليل خود در منطقه را باخته‌اند و نگران آينده رژيم‌هاي سرکوبگر خود هستند. برادران و خواهران اماراتي و عربستاني ما لايق رهبران بهتري هستند.

نگراني کنگره امريکا
تاکنون نمايندگان هر دو حزب در کنگره امريکا در خصوص بمباران يمن به دست عربستان و قحطي ناشي از جنگ در اين کشور و البته قتل جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار سعودي در کنسولگري عربستان در استانبول در سال 2018 ابراز نگراني کرده‌اند.
هفته گذشته کميته اطلاعات مجلس نمايندگان امريکا از دولت خواست گزارشي را در خصوص تلاش‌هاي عربستان براي توسعه برنامه اتمي خود در همکاري با کشوري غير از امريکا به نمايندگان ارايه دهد. اين اقدام کنگره نشان مي‌دهد نگراني‌هاي آنها در خصوص عربستان بيشتر شده است.
اولي هاينونن، معاون اسبق رييس آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در گفت‌وگو با وال استريت ژورنال مي‌گويد: کجاي برنامه شما شفاف است؟ اگر ادعا مي‌کنيد برنامه هسته‌اي‌تان صلح‌آميز است، چرا به همه نشان نمي‌دهيد چه در چنته داريد؟
تا کنون رييس‌جمهور امريکا در ازاي دريافت حجم زيادي از پول‌هاي نفتي عربستان و امارات، از قدرت اجرايي خود استفاده کرده و به اين دو وليعهد عرب اجازه داده با وجود نقض حقوق بشر و ارتکاب جنايات جنگي در يمن، ليبي و فراتر از آن قسر در بروند. اما با گذشت زمان مشخص مي‌شود آيا همکاري اين دو کشور با چين براي هسته‌اي شدن - آن هم بيخ گوش اسراييل - بالاخره امريکا را وادار به عکس‌العمل مي‌کند يا خير.

تاکنون رييس‌جمهور امريکا در ازاي دريافت حجم زيادي از پول‌هاي نفتي عربستان و امارات، از قدرت اجرايي خود استفاده کرده و به بن‌سلمان و بن زائد اجازه داده با وجود نقض حقوق بشر و ارتکاب جنايات جنگي در يمن، ليبي و فراتر از آن، قسر در بروند. اما با گذشت زمان مشخص مي‌شود آيا همکاري اين دو کشور با چين براي هسته‌اي شدن - آن هم بيخ گوش اسراييل - بالاخره امريکا را وادار به عکس‌العمل مي‌کند يا خير.
دکتر بدرالسيف، استاد دانشگاه کويت در گفت‌وگو با آناتولي مي‌گويد: اگر خاورميانه عاري از سلاح هسته‌اي باشد، تنش‌ها به‌شدت کم مي‌شود و صلح و ثبات برقرار مي‌گردد. امريکا يکي از چندين کشور درگير در اين ماجراست و نبايد به تنهايي اوضاع را مديريت کند. بلکه سازمان ملل بايد تمرکز خود را روي پاکسازي منطقه از اين سلاح مرگبار بگذارد و اين کار را بايد از اسراييل آغاز کند. امارات در اين زمينه نسبت به اسراييل يا عربستان شفاف‌تر عمل کرده است. همچنين مي‌دانيم که عربستان اعلام کرده در صورت دستيابي تهران به سلاح اتمي خود نيز بمب هسته‌اي مي‌سازد؛ مساله‌اي که يادآور ماجراي هند و پاکستان است. براي جلوگيري از بروز اين اتفاق، جامعه بين‌الملل بايد تلاش‌هاي خود را روي برنامه‌هاي اتمي که مشخصا براي اهداف صلح‌آميز طراحي نشده‌اند، مثل برنامه اسراييل متمرکز کند.
يک تاجر عرب امريکايي که از ترس بازخواست شدن نامش را فاش نکرد، مي‌گويد: بن‌سلمان و بن‌زائد، وليعهد ابوظبي به دنبال سلاح اتمي هستند، چرا که همه جنگ‌هاي بي‌دليل خود در منطقه را باخته‌اند و نگران آينده رژيم‌هاي سرکوبگر خود هستند. برادران و خواهران اماراتي و عربستاني ما لايق رهبران بهتري هستند.

ترجمه هديه عابدي