برگزیده

دلیل تنش میان پاکستان و عربستان چیست؟

ايسنا

بروزرسانی 1399/05/31 - 21:20

ايسنا/متن پيش رو در ايسنا منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

مناسبات عربستان سعودي و پاکستان اخيرا شاهد تحولاتي بوده که ممکن است نشان دهنده تنش بين دو متحد استراتژيک باشد.

به گزارش بي.بي.سي، تازه ترين تحولات، انتقاد وزير خارجه پاکستان از "کوتاهي سازمان همکاري اسلامي از حمايت از کشميري‌ها" و نيز گزارش‌ها از تدابير اقتصادي نوميد کننده رياض عليه اسلام آباد بوده است.

سازمان همکاري اسلامي در خاک عربستان مستقر است و اين کشور نفوذ بيشتري در اين نهاد دارد.

خبرگزاري رويترز به نقل از دو مقام نظامي بلند پايه مي‌نويسد انتقاد پاکستان از واکنش عربستان سعودي موجب ناخشنودي رياض شده است.

پاکستان گفته بود عربستان با مناقشه منطقه کشمير با بي اشتياقي برخورد کرده است. سفر ژنرال قمر جاويد باجوا، رئيس ستاد مشترک ارتش پاکستان به عربستان براي ترميم روابط دو کشور بوده است.

ژنرال بابار افتخار، سخنگوي ارتش پاکستان گفته است اين سفر از قبل برنامه ريزي شده و "هدف اصلي آن مسائل نظامي است."

عربستان و پاکستان داراي روابط محکم استراتژيکي هستند.

عربستان بزرگترين صادرکننده نفت به پاکستان و همچنين بازار عمده‌اي براي محصولات پاکستان است. حدود دو ميليون شهروند پاکستان در عربستان کار مي‌کنند و ارز خارجي ارسالي از عربستان به پاکستان، سالانه معادل چهار و نيم ميليارد دلار است.

عربستان همچنين همکاري‌هاي نظامي با پاکستان دارد. پاکستان يکي از قدرتمندترين ارتش‌هاي جهان را دارد و تنها کشور اسلامي است که داراي توانايي سلاح هسته‌اي است.

اولين سفر رسمي عمران خان، نخست وزير پاکستان پس از اداي سوگند، ديدار از عربستان سعودي بود و در آن موقع گزارشات حاکي از اين بود که علت اين که عمران خان، عربستان سعودي را براي اولين سفر خارجي خود انتخاب کرده درخواست کمک مالي از اين کشور در زماني بود که پاکستان گرفتار يک بحران شديد اقتصادي بود.

در جريان سفر وليعهد عربستان سعودي به اسلام آباد در فوريه سال گذشته، وليعهد سعودي موافقتنامه هاي اقتصادي به ارزش ۲۰ ميليارد دلار با پاکستان امضاء کرد.

چه اتفاقي افتاد؟
پس از آن که دولت هند، اصل ۳۷۰ قانون اساسي را که به منطقه مورد مناقشه کشمير يک خودمختاري ويژه مي داد، لغو کرد پاکستان چندين بار سرخوردگي خود را از موضع سازمان همکاري اسلامي در برخورد با اين موضوع، ابراز کرده است.

در تازه‌ترين بيانيه در اين باره که به مناسبت سالگرد اعلام تصميم دولت هند بود، سازمان همکاري اسلامي يک بار ديگر خواستار حل و فصل مناقشه بر اساس قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد شد.

اخيرا شاه محمود قريشي، وزير خارجه پاکستان در جريان مصاحبه با کانال محلي "آري نيوز" با يک لحن غير معمول حمله تندي به سازمان همکاري اسلامي کرد و از آنچه که آن را "بي تفاوتي" سازمان و تعويق مرتب اجلاس وزراي خارجه کشورهاي عضو براي حمايت از کشمير خوانده بود انتقاد کرد و گفت کشور او در صدد برآمده براي حل مناقشه کشمير به راه هاي ديگري متوسل شود: "اگر اجلاس سازمان همکاري اسلامي امکان پذير نيست، ما در خارج از چارچوب سازمان تشکيل جلسه خواهيم داد. پاکستان نمي‌تواند بيشتر از اين در برابر درد و رنج کشميري‌ها ساکت بماند."

از سوي ديگر، در حالي که صحبت از کاهش حمايت مالي عربستان از پاکستان بود، رسانه‌ها گزارش دادند اسلام آباد قبل از سررسيد پرداخت بدهي‌هايش به عربستان سعودي، يک ميليارد دلار وام را بازپرداخت کرده است.

اين وام بخشي از يک بسته نجات ۶ ميليارد و ۲۰۰ ميليون دلاري بود که در اکتبر ۲۰۱۸ عربستان به پاکستان داده بود. مبلغ ۳ ميليارد دلار وام و تسهيلات اعتباري براي خريد نفت جزو اين بسته کمکي بود.

روزنامه پاکستاني اکسپرس تريبون، به نقل از منابع نوشت از آنجا که مدت اعتبار موافقتنامه دو ماه قبل منقضي شده و رياض آن را تجديد نکرده بود.

اسلام آباد از ماه مه گذشته محموله‌هاي نفت مورد توافق را دريافت نکرده است. به گفته منابع، چين براي حمايت پاکستان از پيامدهاي انصراف احتمالي رياض، يک وام اضافي يک ميليارد دلاري در اختيار پاکستان قرار داده بود.

ملاحظات منطقه‌اي
روابط رياض و اسلام آباد مصون از تنش‌هاي منطقه‌اي نيست.

در اواخر سال ۲۰۱۹، بر سرآنچه که گفته مي‌شد فشار عربستان به پاکستان براي عدم شرکت در اجلاس سازمان همکاري اسلامي در مالزي در دسامبر است، جر و بحث در گرفت.

استدلال عربستان براي عدم شرکت اين بود که اين اجلاس محل مناسبي براي بحث در باره مسائلي که مربوط به جهان اسلام است، نيست. ولي به نظر تحليلگران عربستان نگران انزواي خود بين کشورهاي منطقه مانند ايران، ترکيه و قطر بود و تصور مي‌کرد اجلاس مورد بحث تلاشي براي ايجاد يک بلوک اسلامي تازه است.

رجب طيب اردوغان، رئيس جمهور ترکيه در آن موقع گفته بود که عربستان سعودي از پرونده‌هاي کارگرهاي اخراجي پاکستاني استفاده کرده و پس اندازهاي آنان را از بانک مرکزي پاکستان بيرون کشيده است تا اسلام آباد را تحت فشار بگذارد که از شرکت در اجلاس مالزي منصرف شود. هر دو کشور اين موضوع را تکذيب کردند.

با اين وجود، کمتر از دو ماه پس از عذرخواهي پاکستان از شرکت در اجلاس مالزي، رئيس جمهوري ترکيه به پاکستان سفر کرد و براي پيشبرد همکاري‌هاي اقتصادي و نظامي فيمابين مذاکراتي انجام داد. او در جريان سخنراني در مجمع عمومي مجلس پاکستان قول داد در برابر "فشارهاي سياسي" که به پاکستان وارد مي شود از اين کشور حمايت کند.

از سوي ديگر، مناسبات عربستان سعودي با هند که دشمن سنتي پاکستان است، در سال‌هاي اخير از تحرک قابل ملاحظه‌اي برخوردار شده؛ به خصوص پس از ديدار وليعهد عربستان سعودي از دهلي در فوريه سال گذشته که در جريان آن وليعهد عربستان علاقمندي خود را به بسط روابط تجاري غير-نفتي بين دو کشور نشان داد و ابراز اميدواري کرد که سرمايه گذاري کشورش در هند طي دو سال به ۱۰۰ ميليارد دلار برسد.

چند روز پس از تصميم هند براي لغو موقعيت ويژه کشمير، شرکت نفت آرامکوي عربستان سعودي توافقنامه‌اي با هند به ارزش ۱۵ ميليارد دلار امضا کرد.

اين توافقنامه موجب خشم محافل پاکستان شد که در انتظار نشان دادن حمايت عربستان از کشورشان بودند. ولي در بيانيه وزارت خارجه عربستان سعودي نشاني از برآورده شدن اين انتظار ديده نمي‌شد.

در اين بيانيه "دو طرف درگير در مناقشه" ترغيب شده‌اند که صلح و ثبات را حفظ کنند و براي دستيابي به حل و فصل صلح آميز بر اساس قطعنامه‌هاي بين‌المللي، کار کنند.