برگزیده

احمق و احمق‌تر

وطن امروز

بروزرسانی 1399/06/01 - 19:54

وطن امروز/متن پيش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

آمريکا فرآيند مکانيسم حل و فصل اختلافات موسوم به مکانيسم ماشه را به جريان انداخت. به گزارش «وطن‌امروز»، دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا روز پنجشنبه در کنفرانسي خبري مدعي شد: امروز وزير خارجه پمپئو را هدايت مي‌کنم تا به اطلاع شوراي امنيت سازمان ملل برساند که ايالات متحده مي‌خواهد تمام تحريم‌هاي تعليق شده سازمان ملل عليه ايران را احيا کند. اين مکانيسم بازگشت است.
پس از اظهارات ترامپ، مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا روز جمعه در کنفرانسي خبري با اعلام فعال‌سازي روند بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران در حالي که تهران را حامي تروريسم خواند، گفت: پيام ما بسيار بسيار ساده است. ايالات متحده هرگز اجازه نخواهد داد بزرگ‌ترين حامي تروريسم در جهان آزادانه به خريد و فروش هواپيما، تانک، موشک و ديگر سلاح‌هاي متعارف مشغول شود. پمپئو در اظهارات خود مدعي شد بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل مي‌تواند محدوديت‌هايي روي آزمايش‌هاي بالستيک و فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران اعمال کند. وي همچنين اروپايي‌ها را متهم کرد «جانب حکومت آيت‌الله‌ها را گرفته‌اند».
اقدام آمريکا در به راه انداختن مکانيسم ماشه با واکنش مثبت رژيم صهيونيستي مواجه شد. در همين راستا بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي، شوراي امنيت سازمان ملل را متهم کرد به وظيفه خود براي حمايت از صلح و امنيت بين‌المللي عمل نمي‌کند و تاکيد کرد اسرائيل با افتخار همراه با آمريکا ايستادگي مي‌کند و از بازگشت مجدد تحريم‌ها عليه ايران حمايت خواهد کرد.
نماينده اسرائيل در سازمان ملل نيز از ديگر کشورها خواست از اقدام آمريکا براي بازگرداندن تحريم‌ها عليه ايران حمايت کنند. او گفت: اگر کشورهاي عضو شوراي امنيت از اعمال مجدد تحريم‌ها حمايت نکنند، صدمات بزرگي به بار خواهد آمد که به توانايي اين شورا در مراقبت از صلح و امنيت جهاني صدمه مي‌زند.
وزير خارجه رژيم صهيونيستي هم در اظهاراتي خصمانه، ايران را به نقض مکرر توافق هسته‌اي متهم کرد و گفت اسرائيل از اقدام ايالات متحده آمريکا سپاسگزاري مي‌کند، چراکه اين يک «تصميم مهم و شجاعانه» با هدف بازيابي قانون و نظم جهاني درباره توافقنامه‌هاي بين‌المللي است.
گابي اشکنازي از جامعه جهاني خواست از «ابتکار عمل آمريکا» حمايت کند تا به زعم آنها ثبات نظام بين‌الملل مطابق با رعايت کامل قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل احيا شود.

* استدلال آمريکا چيست؟
آمريکا در حالي مکانيسم بازگشت‌پذيري تحريم‌ها را فعال کرده است که 18 ارديبهشت‌ماه سال 97 با تصميم ترامپ از برجام خارج شد. اما مقامات آمريکايي چطور در حالي که اين کشور از برجام خارج شده است ادعا دارند مي‌توانند از ظرفيت قطعنامه 2231 که به گفته اعضاي مذاکره‌کننده ايران قطعنامه پشتيبان برجام است در جهت بازگشت تمام تحريم‌ها عليه ايران استفاده کنند؟
آمريکايي‌ها معتقدند اگر چه از فرآيند اجراي برجام خارج شده‌اند اما با توجه به تعريفي که بند 10 قطعنامه شوراي امنيت از مشارکت‌کنندگان در برجام ارائه داده است، اين کشور نيز چون جزو مؤسسان برجام بوده از مشارکت‌کنندگان برجام به حساب مي‌آيد بنابراين حق راه‌اندازي مکانيسم ماشه را دارد.
مقامات آمريکايي براي اثبات اين ادعاي خود به بند 10 قطعنامه 2231 اشاره مي‌کنند.
در اين بند آمده است:
چين، فرانسه، آلمان، فدراسيون روسيه، انگليس، آمريکا، اتحاديه اروپايي و ايران (شرکت‌کنندگان در طرح جامع مشترک اقدام) را تشويق مي‌کند همه مسائل در رابطه با اجراي تعهدات طرح جامع اقدام مشترک را از طريق روندها و دستورالعمل‌هاي مشخص‌شده در طرح جامع اقدام مشترک حل کنند و قصد خود را براي رسيدگي به شکايات احتمالي توسط امضاکنندگان طرح جامع اقدام مشترک درباره عمل نکردن قابل توجه شرکت‌کننده ديگري در طرح جامع اقدام مشترک بيان مي‌کند.
آمريکايي‌ها معتقدند در بند 10 به صراحت به نام اين کشور به عنوان يکي از مشارکت‌کنندگان در برجام اشاره شده است و در بندهاي ديگر اين قطعنامه شوراي امنيت هيچ اشاره‌اي نشده است که کشوري در صورت توقف اجراي برجام و خروج از برجام از مشارکت‌کنندگان در برجام محسوب نمي‌شود. به بيان ديگر مقامات آمريکايي معتقدند منظور قطعنامه 2231 شوراي امنيت از مشارکت‌کنندگان برجام صرفا کشورهايي هستند که در انعقاد و تأسيس برجام نقش داشته‌اند، بنابراين صرف حضور کشوري در انعقاد برجام به معناي آن است که آن کشور جزو مشارکت‌کنندگان برجام به حساب مي‌آيد، حتي اگر اين کشور بندهاي برجام را اجرا نکند يا پس از انعقاد برجام از اين توافق خارج شود.
آمريکا پس از اينکه اين تفسير را از مشارکت‌کنندگان برجام ارائه داده است براي به راه انداختن فرآيند بازگشت‌پذيري تحريم‌ها به بند 11 قطعنامه 2231 اشاره مي‌کند و بر اساس مندرجات اين بند معتقد است مي‌تواند بدون حضور در کميسيون مشترک برجام، با ارائه درخواست خود در شوراي امنيت سازمان ملل و ارائه اين درخواست در جلسه شوراي امنيت، همه تحريم‌ها عليه ايران را بازگرداند.

در بند 11 قطعنامه شوراي امنيت آمده است:
[شوراي امنيت] تصميم مي‌گيرد طبق ماده 41 منشور ملل متحد، در مدت 30 روز از دريافت گزارش و اخطاريه يک شرکت‌کننده در طرح جامع مشترک اقدام درباره مشکلي که آن کشور شرکت‌کننده در طرح جامع اقدام مشترک بر اين باور است به معناي عدم عمل قابل توجه به تعهدات بر اساس طرح جامع اقدام مشترک است، درباره پيش‌نويس قطعنامه‌اي براي ادامه انقضاهاي مشخص شده در بند 7 (a) اين قطعنامه، راي‌گيري کند، همچنين تصميم مي‌گيرد که اگر در عرض 10 روز از صدور اين اخطاريه و گزارشي که در بالا به آن اشاره شد، هيچ کدام از اعضاي شوراي امنيت چنين پيش‌نويس قطعنامه‌اي را براي راي‌گيري ارائه نکرد، در آن صورت رئيس شوراي امنيت چنين پيش‌نويس قطعنامه‌اي را ارائه مي‌کند و آن را در مدت 30 روز پس از اخطاريه به راي مي‌گذارد، شورا همچنين قصد خود را براي در نظر گرفتن ديدگاه‌هاي کشورهاي دخيل در اين مساله و هر نظري درباره اين مساله از طرف هيأت مشورتي ايجاد شده در طرح جامع اقدام مشترک بيان مي‌کند.
بر اساس بند 11 قطعنامه 2231 اگر تفسير آمريکا از عبارت «participent‌»‌ يا مشارکت‌کننده پذيرفته شود، حداکثر تا 30 روز تمام تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران بازمي‌گردد، چرا‌که بنا بر اين بند، کشورهاي عضو يا رئيس شورا موظف هستند پيش‌نويسي ارائه کنند تا درباره ادامه «لغو» تحريم‌ها عليه ايران راي‌گيري شود. در صورتي که به غير از آمريکا تمام اعضاي شوراي امنيت هم موافق ادامه لغو تحريم‌ها عليه ايران باشند، مخالفت آمريکا به معناي وتوي موافقت ساير کشورهاست و در اين صورت لغو تحريم‌هاي ايران متوقف مي‌شود و تمام تحريم‌ها عليه ايران برمي‌گردد.

* واکنش ايران به اقدام آمريکا
در واکنش به اقدام آمريکا در راه‌اندازي مکانيسم ماشه، محمد‌جواد ظريف که مسؤول تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي ايران و از موافقان مکانيسم حل‌و‌فصل اختلافات به حساب مي‌آيد، در نامه‌اي به رئيس شوراي امنيت دلايل خود را براي موجه نبودن ادعاي آمريکا ارائه کرد.
برخي از اين دلايل شامل موارد زير است:
۱- آمريکا با صراحت مشارکت در برجام را پايان بخشيد.
۲- آمريکايي‌ها با بيان اظهاراتي مبني بر خروج از برجام و... رسما هر گونه حقي براي استفاده از سازوکار حل اختلاف را منتفي کرده‌اند.
۳- آمريکا پيش از اين قطعنامه 2231 را نقض کرده و در اجراي آن حسن نيت نداشته است.
ظريف با اشاره به اين دلايل و برخي دلايل ديگر، نتيجه‌گيري کرده است: سازوکار حل اختلاف صرفا در اختيار اعضاي واقعي برجام قرار دارد و نه عضو «ابتدايي» که بعدا کناره‌گيري کرده و با اراده و صراحت تصميم به «پايان مشارکت» گرفته و به صورت فعال درصدد تخريب اين توافق بوده است و متعاقبا، اين عضو سابق کليه امتيازها و مزاياي عضويت را براي خود منتفي کرده است. شوراي امنيت بايد مانع سوءاستفاده يک‌جانبه و غيرقانوني آمريکا- به عنوان ناقض مستمر و وقيح قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت- از سازوکار حل اختلاف قطعنامه‌اي شود که اين کشور هدف اعلاني خود را نابودي همين قطعنامه و در نتيجه تخريب اقتدار شوراي امنيت و ملل متحد بيان کرده است.
وزير امور خارجه همچنين روز گذشته در مطلبي در صفحه اينستاگرام خود درباره تلاش آمريکا براي بازگشت تحريم‌ها عليه ايران نوشت: ديشب پمپئو به خيال خودش ساز‌و‌کار بازگرداندن قطعنامه‌هاي لغو شده شوراي امنيت را فعال کرد ولي همزمان ايران به همراه روسيه، چين، اتحاديه اروپايي، آلمان، فرانسه و انگليس در نامه‌هاي جداگانه‌اي اقدام دولت ترامپ را غيرقانوني، بدون اثر و کان‌لم‌يکن معرفي کردند، احتمالا امروز هم برخي ديگر از اعضاي شوراي امنيت موضع مشابهي را اتخاذ کنند و يک بار ديگر دولت ترامپ منزوي و رسوا در صحنه جهاني خواهد شد، تاريخ شوراي امنيت چنين وضعيتي را به ياد ندارد.

* مخالفت روسيه، چين و ۳ کشور اروپايي با آمريکا
علاوه بر اينکه ايران به عنوان يکي از اعضاي برجام، اقدام آمريکا در به راه انداختن مکانيسم بازگشت‌پذيري تحريم‌ها را غيرموجه دانست، ساير اعضاي برجام نيز نسبت به اين اقدام واکنش منفي نشان دادند. در همين راستا سرگئي ريابکوف، معاون وزير خارجه روسيه اعلام کرد بيانيه‌هاي ايالات متحده درباره اعمال تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران پوچ و بي‌معني بوده و همچنين اين کشور هيچ اساس حقوقي و سياسي براي اعمال تحريم‌ها عليه ايران ندارد. وي همچنين بيان کرد اين اقدام آمريکا مي‌تواند به وقوع بحراني در شوراي امنيت سازمان ملل منجر شود. همچنين اسپوتنيک به نقل از ريابکوف نوشت: تهديدات آمريکا عليه چين و روسيه براي همکاري با ايران هيچ‌گونه اساسي ندارد. ريابکوف در اين باره گفت: پس از آنکه ايالات متحده از برجام خارج شد، تمام حقوقش ذيل اين توافق را از دست داد. از نظر ما، آمريکا هيچ حقي براي استفاده از بندهاي قطعنامه ۲۲۳۱ عليه ايران ندارد. اين کار پوچ و بي‌معني است. ما اين اقدامات آمريکا را محکوم مي‌کنيم. وي ادامه داد: هرگونه بيانيه‌اي از سوي ايالات متحده درباره اينکه چين و روسيه بايد به عواقب کارهاي‌شان فکر کنند، باعث نخواهد شد ما مواضع‌مان را تغيير دهيم.
روسيه همچنين از شوراي امنيت سازمان ملل خواست براي بررسي موضوع ايران جلسه فوري تشکيل دهد که اين درخواست با مخالفت آمريکا مواجه شد.
سخنگوي وزارت خارجه چين نيز درخواست آمريکا براي فعال‌سازي مکانيسم ماشه را «فاقد منطق» و «اساس حقوقي» خواند. «هوا چون اينگ» در واکنش به تلاش آمريکا درباره فعال‌سازي مکانيسم ماشه گفت: تقاضاي آمريکا فاقد اساس حقوقي و منطق است. اين چيزي جز نمايشي سياسي که توسط آمريکا طراحي شده، نيست. اين درخواست، حمايت اعضاي شوراي امنيت را دريافت نخواهد کرد و جامعه بين‌المللي نيز آن را قبول نخواهد کرد. سخنگوي وزارت خارجه چين با اشاره به اينکه مکانيسم بازگشت خودکار تحريم‌ها نبايد فعال شود، بيان کرد: طرفين برجام و اکثريت اعضاي شوراي امنيت بر اين باورند درخواست آمريکا هيچ‌ مبناي حقوقي نداشته و مکانيسم ماشه فعال نشده است. سفير «ژانگ جون» نيز نامه‌اي براي رئيس شوراي امنيت فرستاده که مخالفت چين با درخواست آمريکا را ابراز مي‌کند. وي افزود: چين با طرفين مربوط همکاري خواهد کرد تا برجام، قطعنامه ۲۲۳۱، چندجانبه‌گرايي، اعتبار شوراي امنيت، رژيم بين‌المللي عدم اشاعه و امنيت و ثبات منطقه‌اي حفظ شود و براي حل مساله هسته‌اي ايران راه‌حلي سياسي و ديپلماتيک را پيدا کند.
کشورهاي اروپايي نيز معتقدند آمريکا وجاهتي در راه‌اندازي مکانسيم بازگشت‌پذيري تحريم‌ها ندارد. در همين رابطه جوزپ بورل، مسؤول سياست خارجي اتحاديه اروپايي روز جمعه در پي درخواست آمريکا مبني بر فعال‌سازي مکانيسم ماشه در بيانيه‌اي اعلام کرد: همان‌طور که بارها يادآور شده‌ام، آمريکا به ‌طور يکجانبه مشارکت در برجام را در تاريخ ۸ مه ۲۰۱۸ متوقف کرده و متعاقب آن در هيچ فعاليت مربوط به توافق هسته‌اي ايران شرکت نکرده است، بنابراين آمريکا با توجه به اينکه کشور مشارکت‌کننده در برجام نيست، نمي‌تواند از روند بازگشت تحريم‌هاي پيش‌بيني شده طبق قطعنامه ۲۲۳۱ استفاده کند.
بورل تاکيد کرد به عنوان هماهنگ‌کننده کميسيون مشترک برجام، هر کاري انجام خواهد داد تا اين توافقنامه حفظ و به‌ طور کامل از سوي همه طرف‌ها اجرا شود.
هلگا اشميت، معاون مسؤول سياست خارجه اتحاديه اروپايي نيز روز جمعه در توئيتي نوشت: پس از آنکه ايالات متحده سال ۲۰۱۸ به طور رسمي از برجام خارج شد، اين کشور ديگر نمي‌تواند يکي از طرفين برجام به منظور بازگرداندن تحريم‌هاي احتمالي پيش‌بيني شده توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل محسوب شود. اتحاديه اروپايي به انجام هر کاري براي اطمينان حاصل کردن از حفظ و اجرا شدن کامل توافق هسته‌اي با ايران ادامه خواهد داد.
نمايندگي بلژيک در سازمان ملل نيز که کشورش يکي از اعضاي غيردائم شوراي امنيت به حساب مي‌آيد، درباره تلاش آمريکا براي فعال‌سازي مکانيسم ماشه در توئيتي نوشت: براي نمايندگي بلژيک در شوراي امنيت سازمان ملل همه چيز شفاف است. آمريکا نمي‌تواند بازگشت تحريم‌ها از طريق برجام را فعال کند، چرا که اين کشور، مه ۲۰۱۸ شراکت خود در برجام را متوقف کرد.
در ادامه توئيت آمده است: ما بايد برجام را حفظ کنيم. اين تنها راهي است که مي‌توان از ماهيت صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران اطمينان حاصل کرد.

* ترامپ صداي آمريکايي‌ها را هم درآورد
علاوه بر کشورهاي عضو برجام، برخي مقامات فعلي و پيشين آمريکا به اقدام دولت ترامپ در راه‌اندازي مکانيسم ماشه واکنش نشان دادند. در همين راستا وندي شرمن، مذاکره‌کننده اصلي آمريکا در توافق هسته‌اي روز جمعه در واکنش به مخالفت طرفين برجام با فعال‌سازي مکانيسم ماشه توسط آمريکا به شبکه ‌ام‌اس‌ان‌بي‌سي گفت: برداشت من اين است که رئيس‌جمهور[ترامپ] بار ديگر به جاي آنکه ايران را به انزوا بکشاند، آمريکا را منزوي کرده است. روسيه، چين و اروپا باور دارند آمريکا حق بازگرداندن تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران را ندارد. وي تصريح کرد: ما به طور آشکار در توافق مشخص کرديم تنها طرفين مشارکت‌کننده در برجام مي‌توانند از مکانيسم بازگشت تحريم‌ها استفاده کنند و ترامپ به زبان خود گفته است آمريکا ديگر در برجام شراکت ندارد. از نظر من آمريکا در اين زمينه موفق نخواهد شد. اگر آنها حتي بتوانند به طرقي کارشان را پيش ببرند، فکر نمي‌کنم کسي به آنها توجه کند.
مشاور پيشين امنيت ملي آمريکا هم با انتقاد از فعال‌سازي بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل اعلام کرد خود آمريکا نخستين کشوري بوده که برجام را زيرپا گذاشته است. سوزان رايس روز جمعه در توئيتي نوشت: «فعال‌سازي مکانيسم بازگشت آن هم وقتي آمريکا خود اول از همه با خروج يکجانبه توافق با ايران را نقض کرده، حق وتوي آمريکا در شوراي امنيت و رژيم‌هاي تحريم جهاني را تضعيف مي‌کند. احمق و احمق‌تر!»