ماموریت ویژه گروسی در تهران

صبح نو

بروزرسانی 1399/06/02 - 16:12

صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

فردا ايران ميزبان مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است؛ کسي که با نشستن جاي «آمانو» رابطه ايران و آژانس را دچار چالش کرد و بعد از سال‌ها پرونده هسته‌‌اي ايران را به شوراي حکام برد. حال علاوه بر تلاش آمريکا براي فعال‌‌کردن مکانيزم ماشه، ايران در ميدان ديگري که همان ادعاي پوچ آژانس براساس اسناد فيک رژيم صهيونيستي است، بايد به نبرد ديپلماتيک بپردازد.

چالش ايران و آژانس
مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در يک پيام توييتري از سفر روز دوشنبه هفته جاري خود به تهران به منظور ديدار و گفت‌و‌گو با مقام‌هاي ايران خبر داده است. رافائل گروسي هدف از سفر به ايران را پرداختن به مسائل حل‌نشده در رابطه با مسائل پادماني در ايران مطرح کرده است. او در توييت خود تاکيد کرده که «ايجاد يک کانال گفت‌و‌گوي مستقيم، موثر و مبتني بر همکاري را اميدوارم. اين موضوع، ضروري است.»
کاظم غريب‌آبادي، سفير و نماينده دائم جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين‌المللى انرژى اتمى روز گذشته سفر رافائل گروسى، مديرکل آژانس به ايران در هفته جارى را تاييد کرد و گفت: در راستاي تعاملات و همکاري جاري بين ايران و آژانس و در پي دعوت به‌عمل‌آمده از سوي جمهوري اسلامي ايران، رافائل گروسي، مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در هفته جاري به تهران سفر خواهد کرد. وي افزود: ايران يکي از شرکاي اصلي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است و اميدواريم اين سفر به تقويت همکاري‌هاي متقابل منجر شود. اما از زماني‌که رافائل گروسي، جايگزين «يوکيا آمانو» شده، چالش‌هايي ميان ايران و آژانس به وجود آمده است؛ از بازرس جاسوس گرفته تا گزارش‌هاي سياسي و درخواست‌هاي خارج از پروتکل و اساسنامه آژانس براي بازرسي‌هاي بيشتر در ايران؛ بازي‌هاي سياسي‌اي که در راستاي فشار حداکثري آمريکا بر ايران است؛ تا آنجا که گروسي با هدف پرونده‌‌‌سازي عليه ايران، گزارشي سياسي عليه برنامه هسته‌‌اي اين کشور به شوراي حکام ارائه داد. او در اين گزارش مدعي شده بود که «با نگراني جدي مي‌گويم که براي بيش‌از چهار ماه است که ايران به ما اجازه دسترسي به دو مکان را نداده و براي حدود يک‌سال است که در مباحثات محتوايي براي شفاف‌‌‌‌‌سازي سوالات ما مرتبط با مواد هسته‌اي احتمالي و فعاليت‌هاي مرتبط هسته‌اي اعلام‌نشده مشارکت نکرده است»؛ گزارشي که منجر به تصويب پيش‌نويس قطعنامه سه کشور اروپايي عليه ايران شد. اين ادعاي گروسي در حالي است که ايران در صدر فهرست آژانس به لحظ بازرسي قرار دارد.
بنا‌ بر ‌گزارش سازمان انرژي اتمي کشورمان، ۸۸ درصد بازرسي‌هاي کل آژانس در سال ۲۰۱۹ مختص ايران بوده و ايران بيش از يک‌پنجم فعاليت آژانس را به خود اختصاص داده است.

ادعاي آژانس
اما چرا ايران اجازه بازرسي به اين دو سايت ادعايي آژانس را نمي‌دهد؟ پيش از اين سيد عباس موسوي، سخنگوي سابق وزارت خاجه در واکنش به اين ادعاي آژانس گفته بود: «آژانس بايد بي‌طرفي خود را حفظ کند و گزارش‌هاي آن بايد متقن بوده و از طريق قانوني و رسمي به دست آنها رسيده باشد؛ اما به صرف ادعاي يک رژيم، به اين اطلاعات خدشه وارد است.» ايران مي‌‌گويد ادعاهاي آژانس براساس اسناد و گزارش‌‌‌هاي پوچ رژيم صهيونيستي است و آژانس با اسناد فيک اين رژيم نمي‌تواند درخواستي غيرمعمول از ايران داشته باشد. حال علاوه بر تلاش آمريکا در فعال ‌کردن مکانيزم ماشه، ايران با سنگ‌اندازي آژانس هم روبه‌روست و همزمان بايد در عرصه ديپلماتيک به رايزني بپردازد؛ البته همانگونه که غريب‌آبادي تاکيد کرده است، شايد اين سفر به تقويت همکاري‌هاي متقابل و رفع فشارهاي سياسي عليه ايران منجر شود.

دومينيکن، تنها پشتيبان آمريکا
اما کمتر از ۲۴ ساعت از اقدام آمريکا براي فعال ‌کردن مکانيزم ماشه، بريتانيا، فرانسه، آلمان، بلژيک، چين، روسيه، ويتنام، نيجر، سنت وينسنت و گرنادين‌ها، آفريقاي‌جنوبي، اندونزي، استوني و تونس، نامه‌هايي در مخالفت با اقدام آمريکا نوشتند. تنها عضو شوراي امنيت که علاوه بر خود آمريکا در مخالفت با اقدام اين کشور عليه ايران نامه ننوشته، جمهوري دومينکن است. اين کشور در قطعنامه چند روز پيش نيز تنها کشوري بود که در کنار آمريکا ايستاد.
دولت آمريکا روز پنجشنبه (۲۱ اوت/۳۰ مرداد) با ارائه نامه‌اي به رييس شوراي امنيت رسماً اين شورا را از خواست خود براي بازگرداندن تمامي تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران مطلع کرد. آمريکا در اين نامه ايران را به «نقض اساسي» تعهداتش در «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) متهم کرده است. اين نامه، روند ۳۰ روزه‌اي را آغاز مي‌کند که از لحاظ تئوريک مي‌تواند به «بازگشت خودکار» تحريم‌ سازمان ملل عليه ايران منجر شود. خبرگزاري رويترز نوشته با روندي که آمريکا آغاز کرده، قاعدتاً تمامي تحريم‌هاي سازمان ملل بايد نيمه‌شب ۱۹ سپتامبر به وقت گرينويچ (برابر با ۰۴:۳۰ بامداد ۲۹ شهريور) عليه ايران از سر گرفته شوند. اين تاريخ، چند روز قبل از سخنراني دونالد ترامپ، رييس‌جمهور آمريکا در نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد است.

اختلاف در شوراي آتلانتيک
هرچند از اختلاف اروپا و آمريکا به عنوان يکي از بزرگ‌ترين اختلاف‌ها در سال‌هاي اخير در شوراي آتلانتيک ياد مي‌ شود اما مقامات سه کشور اروپايي که به شرط ناشناخته‌ماندن با واشنگتن‌پست صحبت‌ ‌کردند، مدعي شده‌اند همگي آنها تمايل دارند که به ايران اجازه خريد و فروش سلاح‌هاي پيشرفته متعارف را ندهند. اين مقامات بار‌ها اين راه‌حل را پيشنهاد داده‌اند که حداقل به طور موقت تحريم‌هاي تسليحاتي عليه ايران تمديد شود. آنها اين راه‌حل را فقط به‌منظور پيشگيري از وتوي چين و روسيه ارائه کرده‌اند اما اين مقامات مي‌گويند که آمريکا در چند سال گذشته از قبول هر پيشنهادي امتناع و مواضع افراطي خود را اتخاذ کرده است. آنها همچنين بر اين باورند که هدف آمريکا در تمام اين مدت آن بود که راه را براي اعمال مجدد تحريم‌هاي بسيار گسترده‌تر باز کند.
بنابراين اروپا نيز مانند آمريکا به دنبال تمديد تحريم‌‌‌هاي تسليحاتي ايران است اما به دنبال راه‌حل قانوني براي آن مي‌‌گردد و با رفتار افراطي و غيرقانوني آمريکا که قطعا منجر به واکنش ايران و نابودي برجام خواهد شد، موافق نخواهد بود. اما آمريکا در واکنش به مخالف‌‌‌هايش در اروپا گفته بدون حمايت آنان اهداف خود را پيگيري خواهد کرد؛ چنانکه برايان هوک در يک نشست خبري به خبرنگاران گفت: «ما نيازي به اجازه کسي نداريم. ايران تعهدات هسته‌اي داوطلبانه خودش را زير پاگذاشته است. شرط‌هاي کليد زدن مکانيزم بازگشت خودکار تحريم‌ها برآورده شده و ما هم بر همين اساس، اين کار را انجام داده‌ايم.» برايان هوک با بيان اينکه «مخالفت يا حمايت ديگران با کاري که ما مي‌کنيم، اهميت اساسي ندارد»، اضافه کرد «امروز نخستين روز روند ۳۰ روزه بازگشت خودکار تحريم‌هاست.» اين ادعاي هوک در حالي است که «استفان دوجاريک»، سخنگوي سازمان ملل متحد روز جمعه تصريح کرده که تفسير زمان‌بندي‌هاي مندرج در اين قطعنامه به عهده اعضاي شوراي امنيت است. دوجاريک در يک کنفرانس خبري درباره اينکه آيا احتساب چارچوب زماني ۳۰ روزه براي بازگشت احتمالي تحريم‌ها عليه ايران به فرض موفقيت آمريکا در پيشبرد مکانيزم ماشه از روز جمعه آغاز مي‌شود، گفت: «تفسير قطعنامه ۲۲۳۱ درباره چارچوب زماني [بازگشت خودکار تحريم‌ها] به عهده اعضاي شوراي امنيت است. اعضاي شوراي امنيت بايد خودشان قطعنامه خودشان را تفسير کنند.» همچنين روزنامه گاردين به نقل از يکي از اين ديپلمات‌هاي سازمان ملل مي‌نويسد: «آمريکايي‌ها واقعا مسخرگي را از حد گذرانده‌اند. آمريکايي‌ها در اغلب موارد دست خود را بد، بازي ‌کردند و از خود خشونت نشان دادند که موجب شد نه فقط در سياست خود را منزوي کنند بلکه چهره‌اي ناخوشايند از خود نشان دهند.»
حال بايد منتظر ماند و ديد اين نبرد ديپلماتيک و حقوقي که آمريکا عليه شوراي امنيت آغاز کرده است راه به کجا مي‌‌برد و آيا اين کشور مي‌‌تواند با قانون جنگل، تحريم‌ها عليه ايران را بازگرداند يا ديگر اعضاي شوراي امنيت مانع تکروي و يکجانبه‌گرايي اين عضو ياغي برجام که دو سال است اين توافق را ترک کرده، خواهند شد.