برگزیده

بن سلمان باید برای جلوگیری از وقوع یک فاجعه جلوی ضرر را بگیرد

ديپلماسي ايراني

بروزرسانی 1399/06/07 - 12:37

بن سلمان باید برای جلوگیری از وقوع یک فاجعه جلوی ضرر را بگیرد

ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

هر چند شکست در يمن شربت تلخي براي بن سلمان است اما بحران مالي ناشي از کسري بودجه يک داروي سمي است. در پايان براي حوثي ها و ايران، اداره شرايط يمن به همان اندازه دشوار خواهد بود که براي سعودي ها و رياض اين فرصت را خواهد داشت تا نفوذش در آنجا را تا حدودي بازيابد.

به گفته صندوق بين المللي پول بحران کرونا بدترين بحراني است که خاورميانه در عصر مدرن با آن روبه رو شده است. تقاضا براي نفت خاورميانه افت کرده و اين بحران براي وليعهد 34 ساله سعودي که آرزوهاي بسياري در سر داشت به يک فاجعه تبديل شد.

در آوريل 2016، محمد بن سلمان از چشم انداز سال 2030 پرده بر داشت: راهبرد متنوع سازي اقتصاد عربستان سعودي. او مي گفت که تا سال 2020، پادشاهي قادر است اقتصاد بدون نفت را جايگزين اقتصاد نفتي کند، کسري بودجه را از بين ببرد، در آمدهاي نفتي را تا 160 ميليارد دلار افزايش دهد و از 18.75 ميليون مسلمان در مراسم حج پذيرايي کند.

همه گيري کرونا، همه آن برنامه ها را نقش بر آب کرد. آلودگي به ويروس کرونا در هفته هاي اخير شدت گرفته و موارد ابتلا به بيش از 280 هزار نفر رسيده که بالاتر از موارد ابتلاي ثبت شده در هر کشور عربي است. مراسم حج تنها با هزار مسلمان ساکن عربستان برگزار مي شود. کسري بودجه زياد و کسب و کارها متوقف شده اند. پادشاه عربستان همين اواخر از بيمارستان مرخص شد. انتقال قدرت به بن سلمان بيش از هر زمان ديگري قابل دستيابي است اما روحيه پادشاهي تضعيف شده است.

با اين حال بن سلمان تسليم نشد. در نخستين روزهاي همه گيري، او ماليات بر ارزش افزوده را از 5 درصد به 15 درصد افزايش داد و يک بسته محرک يک ميليارد دلاري به کسب و کارهايي که با رکود دست و پنجه نرم مي کردند را پرداخت. او با ولاديمير پوتين، رئيس جمهوري روسيه که حاضر نبود محدوديت هاي توليد نفت را بپذيرد سر شاخ شد. به رغم اينکه پس از آن، قيمت هاي نفت به 40 دلار در هر بشکه رسيد بازهم سعودي ها تنها نيمي از درآمد مورد نياز براي تامين بودجه را کسب کرده اند.

کسري بودجه براي بن سلمان به معني کنار گذاشتن دو پروژه اي است که او شخصا علاقمند به پيشبرد آنهاست. با آغاز جنگ يمن در سال 2015، بن سلمان متوجه شد که چنين جنگي سال ها و نه چندين ماه ادامه خواهد داشت. همچنان نبردها ادامه دارد و سعودي ها شانس منطقي براي پيروزي بر حوثي هايي که پايتخت و بيشتر بخش هاي شمالي را به تصرف خود درآورده اند، ندارند. هزينه هاي نظامي عربستان در بين بالاترين هزينه هاي سرانه ي نظامي قرار دارد. موسسه بين الملل تحقيقات صلح استهکلم اين هزينه را 9 درصد توليد ناخالص داخلي عربستان برآورد کرده است.

هر چند شکست در يمن شربت تلخي براي بن سلمان است اما بحران مالي ناشي از کسري بودجه يک داروي سمي است. در پايان براي حوثي ها و ايران، اداره شرايط يمن به همان اندازه دشوار خواهد بود که براي سعودي ها و رياض اين فرصت را خواهد داشت تا نفوذش در آنجا را تا حدودي بازيابد.

به عنوان بخشي از چشم انداز 2030، بن سلمان ساخت يک شهر آينده نگر و روبوتيک را برنامه ريزي کرده بود: کلان شهر نئوم. برآورد مي شود که اين پروژه، به رغم حداقل ضمانت بازگشت سرمايه، صدها ميليارد دلار هزينه در بر داشته باشد. قرار است بيشتر مشاغل اين شهر را روبات ها بر عهده بگيرند. با کنار گذاشتن اين پروژه در بسياري از هزينه هاي هنگفت پادشاهي صرفه جويي مي شود.

هر چند ويروس کرونا چشم انداز 2030 براي دگرش اقتصادي را تغيير داد اما فرصت هايي را پيش روي اقتصاد کشور گذاشت. بيش از يک ميليون کارگر خارجي در چند سال اخير کشور را ترک کرده اند و به نظر مي رسد اين خروج ادامه دار باشد. فقدان کارگر و مصرف کننده ممکن است رکود اقتصادي در کوتاه مدت را دامن بزند. با اين حال، دولت مي تواند از اين فقدان براي افزايش فرصت هاي شغلي در بلندمدت استفاده کند.

شايد بيرون آمدن از باتلاق يمن و کنار گذاشتن پروژه نئوم در سيستم تصميم گيري گذشته سعودي ها کار آسان تري بود. سيستمي متشکل از چندين شاهزاده ارشد که مي توانست قدرتمندترين شاهزاده را نيز از تصميمات خود منصرف کند. با اين حال، در شرايط فعلي که تصميم گيري فقط در دستان بن سلمان و پدرش است، محدوديت هاي قبلي ديگر کار نمي کند.

بن سلمان روابط شخصي خوبي با دونالد ترامپ و جارد کوشنر برقرار کرده است. پيوند بين خانواده ترامپ و وليعهد سعودي، روابط آمريکايي – سعودي را به سوژه اختلافات دو حزبي سياسي ايالات متحده کشانده است. دموکرات ها مشکوک به اقدامات و انگيزه هاي ترامپ و با توجه به دشمني برخي از شاهزاده هاي سعودي با اوباما به شدت از اين رابطه انتقاد مي کنند.

عربستان سعودي هرگز مورد توجه ويژه ي مردم آمريکا نبوده است اما هر دو دولت دموکرات و جمهوري خواه همواره براي بقاي روابط در سطح نخبگان تلاش کرده اند. اين پذيرش نخبگانيِ فراحزبي اکنون در معرض خطر است. سعودي ها اگر مي خواهند به شيوه موثري با دولت احتمالي دموکرات بعدي پل بزنند بايد از همين حالا فاصله خود با دولت ترامپ را حفظ کنند.

منبع: فارن افرز