فصل سرد روابط عربستان و پاکستان

فرارو/متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

مناسبات رياض و اسلام آباد به خاطر مسائل مختلف تنش آلود شده است. برخي ناظران علت اين تنش را مسائل مرتبط با کشمير و روابط پاکستان با ترکيه و قطر مي‌دانند، اما ممکن است دلايل ديگري هم پشت پرده تنش‌ها وجود داشته باشد.

پنجم آگوست (۱۵ مرداد) شاه محمود قريشي، وزير امور خارجه پاکستان، از عدم تحرک سازمان همکاري اسلامي در حمايت از مردم کشمير (بخش تحت کنترل هند) انتقاد کرد. همزمان، تلويحا از عربستان نيز گلايه کرد.

قريشي در يک برنامه تلويزيوني گفته بود که کشورش توقع دارد که سازمان همکاري اسلامي نشستي در سطح وزراي خارجه درباره کشمير برگزار کند.

رئيس دستگاه ديپلماسي پاکستان در ادامه گفت: «اگر نمي‌توانيد اين نشست را برگزار کنيد، در آن حالت من مجبور خواهم شد که از نخست وزير عمران خان درخواست کنم که خواستار برگزاري نشستي از کشور‌هاي اسلامي شود که آماده حمايت از ما در موضوع کشمير و مردم مظلوم آن هستند.»

وقتي از قريشي پرسيده شد که آيا پاکستان اين نشست را بدون عربستان برگزار مي‌کند، او گفت که اسلام آباد اين نشست را با يا بدون عربستان دنبال خواهد کرد.

از آن زمان، تنش‌ها ميان عربستان و پاکستان در سطح رسانه‌هاي تشديد شد. چرا که مقر سازمان همکاري اسلامي در عربستان است و اين کشور نفوذ قابل توجهي در آن دارد. از اين رو، عدم برگزاري نشست اين سازمان درباره کشمير به مثابه عدم حمايت عربستان از اين نشست تلقي شد.

اين موضوع براي پاکستان قابل قبول نبود. چرا که دولت هند به رهبري نارندرا مودي، همزمان با تشديد سرکوب مسلمانان کشمير در منطقه تحت کنترل خود، اقدامات تحريک‌آميزي عليه مسلمانان هند انجام داده بود. در همان روزي که قريشي خواستار نشست سازمان همکاري شده بود، نخست وزير هند در ميانه جمعيت هندو که شعار‌هاي مذهبي سر مي‌دادند، فرآيند احداث يک معبد مناقشه برانگيز را در شهر آيودا آغاز کرد. محل احداث معبد، قبلا مسجد بود که در سال ۱۹۹۲ توسط تندرو‌هاي هندو تخريب شد. امري که به درگيري‌هاي مذهبي و کشته شدن عده زيادي مسلمان انجاميد. مسلمانان هند به سيستم قضايي اين کشور توسل جستند تا مسجد خود را بار ديگر احداث کنند، اما سال گذشته، يک دادگاه هندي، مجوز احداث معبد رام به جاي مسجد را صادر کرد.

اما آنچه مسلمانان هند و نيز پاکستان را خشمگين کرد، رفتار دولت هند در مقابل مسلمانان است. احداث معبد مناقشه برانگيز رام، در سالگرد لغو خودمختاري منطقه کشمير هند انجام شد. حضور نارندرا مودي در اين معبد و انجام مراسم مذهبي هندو در آنجا در ميانه شعار‌هاي مذهبي، بر تنش‌ها افزود.

در چنين شرايطي، پاکستان انتظار داشت که کشور‌هاي اسلامي از مواضع‌اش در برابر هند حمايت کنند. اما چنين حمايتي را دريافت نکرد. اسلام آباد، رياض را متهم به ممانعت از حمايت سازمان همکاري اسلامي از پاکستان کرد.

تنش‌ها ميان دو طرف بالا گرفت. در بحران مالي پاکستان در سال ۲۰۱۸، عربستان يک وام سه ميليارد دلاري به پاکستان داد و يک خط اعتباري نفتي نيز به ارزش ۳.۲ ميليارد دلار براي پاکستان گشود. در بحبوحه تنش‌هاي اخير، عربستان خواستار بازپرداخت زودتر يک ميليارد دلار از وام خود شد و نيز خواستار بازپرداخت يک مليارد دلار ديگر از وام خود شد. پاکستان مجبور شد يک ميليارد دلار از وام عربستان را بازپرداخت کند و به جاي آن از چين وام بگيرد.

پاکستان در اقدامي براي کاهش تنش ها، قمر جاويد باجوا، فرمانده ارتش خود را به عربستان اعزام کرد. باجوا با خالد بن سلمان، معاون وزير دفاع و پسر کوچکتر پادشاه عربستان، ديدار کرد. اين ديدار به عنوان اقدامي براي کاهش تنش‌ها تلقي شد.
 
با اين حال، ظاهرا سفر باجوا نتوانست تنش‌ها ميان دو طرف را خاتمه دهد. چرا که رسانه‌هاي نزديک به عربستان بعد از اين سفر هم از نزديکي روزافزون پاکستان به ترکيه و قطر انتقاد مي‌کنند و حتي اين نزديکي را تهديدي براي اتحاد استراتژيک ميان اسلام آباد و رياض مي‌دانند.

عربستان حامي مالي ديرينه پاکستان است و تا کنون ميليارد‌ها دلار به اين کشور کمک کرده است. از ديدگاه برخي ناظران، اين کمک‌ها با هدف تقويت همکاري با پاکستان به عنوان يک قدرت هسته‌اي انجام شده است. در سال‌هاي اخير، ادعا‌ها و نگراني‌هاي زيادي درباره همکاري هسته‌اي عربستان و پاکستان مطرح شده و حتي برخي از احتمال فروش بمب هسته‌اي به عربستان ابراز نگراني کرده اند.

فروش چنين بمبي امکان پذير نيست و با مخالفت گسترده بين المللي مواجه خواهد شد. با اين حال، همکاري هسته‌اي و انتقال فناوري مي‌تواند به نوعي امکان پذير باشد. هنوز معلوم نيست که تنش‌هاي اخير پاکستان و عربستان به مسائل هسته‌اي هم مربوط مي‌شوند يا نه. اما در هفته‌هاي گذشته، در غرب نگراني‌هايي از برنامه هسته‌اي عربستان و تلاش آن براي توليد کيک زرد و غني سازي اورانيوم مطرح شده است. آيا تنش بين پاکستان و عربستان با اين نگراني‌ها ارتباط دارد؟ به عبارت ديگر، آيا عربستان در توسعه برنامه هسته‌اي خود از پاکستان کمک خواسته، ولي پاکستان از ارائه کمک خودداري کرده است؟ پاسخ اين پرسش‌ها هنوز معلوم نيست. با اين حال، دلايلي که براي تنش‌هاي فعلي ميان دو طرف مطرح شده – از قبيل نزديکي پاکستان به قطر و ترکيه- چندان متقاعدکننده به نظر نمي‌رسند.

---

بازار

---

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar