روش جدید دلالی در بازار با لپ‌‌تاپ ارزان

روزنامه شهروند/متن پيش رو در شهروند منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
در چند‌ سال اخير با توجه به افزايش تعرفه گمرکي کالاهاي فناوري و رايانه‌اي، قاچاق اين محصولات بيشتر شده است. اين روزها خريداران لپ‌تاپ و تبلت که بيشتر دانش‌آموز و دانشجو هستند، به انتظار رسيدن کالاي قاچاق‌اند تا با کم‌شدن هزينه‌هاي‌ گمرکي، انبارداري و ساکن‌بودن سرمايه هزينه کمتري براي خريد اين ابزارهاي آموزشي پرداخت کنند
[شهروند] تصور فرآيند قاچاق غيررسمي بين ايران و عراق خيلي غيرقابل پيش‌بيني نيست. از نقطه‌اي که اصطلاحا انبار نام دارد، آغاز مي‌شود. تاجران در هر دو کشور بر سر نوع کالايي که بايد از مرز خارج شود، با يکديگر توافق مي‌کنند و پس از توافق بر سر مقدار و قيمت آن، کالا به گروه قاچاقچيان سپرده مي‌شود. تاجرها بعد از توافق با همتايان خود در آن سوي مرز سراغ رئيس گروه  قاچاقچيان مي‌روند. هر دسته از قاچاقچيان يک سرکرده يا رئيس دارند که اين فرد معمولا مسئوليت چانه‌زني با تاجران را برعهده دارد. البته برخي از افراد هم هستند که براي خود کار مي‌کنند، آنها معمولا در يک سوي مرز کالايي را مي‌خرند و در آن سوي مرز به قيمت بالاتري مي‌فروشند. پارچه، سيگار، گوشت و لپ‌تاپ از داخل عراق به ايران منتقل مي‌شود و در مقابل از ايران دارو، آجيل، انجير، ميوه‌هاي خشک‌شده و صنايع دستي به عراق برده مي‌شود. اينچنين است که کاستي‌هاي بازار برطرف و گاه اجناسي ارزان‌تر به دست مردم مي‌رسد. در طول مرز عراق و ايران، مشهورترين گذرگاه‌هاي قاچاق در خاورميانه قرار دارند، کوه‌هاي اين منطقه را فقط اهالي آن مي‌شناسند و حاضر نيستند بر فعاليت‌شان نام قاچاق بگذارند و ترجيح مي‌دهند آن را مبادله تجاري با برادران خود در آن سوي مرز توصيف کنند.

مردم در انتظار کالاي قاچاق
در چند‌ سال اخير با توجه به افزايش تعرفه گمرکي کالاهاي فناوري و رايانه‌اي، قاچاق اين محصولات بيشتر شده است. اين روزها خريداران لپ‌تاپ و تبلت که بيشتر دانش‌آموز و دانشجو هستند، به انتظار رسيدن کالاي قاچاق‌اند تا با کم‌شدن هزينه‌هاي‌ گمرکي، انبارداري و ساکن‌بودن سرمايه هزينه کمتري براي خريد اين ابزارهاي آموزشي پرداخت کنند. در حوزه واردات ادوات و وسايل الکترونيکي به‌خصوص قطعات کامپيوتري مسائل مختلفي دخيل هستند که واردات اين وسايل را به صورت غيرقانوني براي قاچاقچيان وسوسه‌انگيز مي‌کند. کوچک‌ و قابل حمل بودن اين محصولات يا توليدات از طرفي و ارزش مالي آنها از سوي ديگر باعث‌شده وارد‌کننده در حجم کوچکي از واردات سود بالايي ببرد و از آنجا که اين محصولات مصرفي است و با گذشت زمان تجهيزات قديمي کنار مي‌رود و جاي خود را به محصولات و توليدات جديد و مدرن مي‌دهد، بنابراين بازار رو به رشد و پررونقي دارد و وارد‌کننده بايد محصول خود را به سرعت وارد بازار کند تا با تکنولوژي روز و قبل از قديمي‌شدن محصول آن ‌را به ‌فروش برساند.

---

بازار

---

يکي از دلايلي که واردات اين نوع محصولات از طريق کانال‌هاي غيررسمي بيشتر شده، مدت زمان طولاني است که بايد صرف ورود کالا از طرق رسمي شود و عملا وارد‌کننده واقعي مدت زمان پيش‌بيني‌شده فروش و بازار محصول را از دست داده است، بنابراين رو به قاچاق اين محصولات مي‌آورد. استفاده از محصولاتي که به‌صورت قانوني وارد کشور مي‌شوند، مزاياي خود را دارد، مانند گارانتي و خدمات پس از فروش که خريدار بايد هنگام خريد به اين نکات نيز توجه کند.
در ١٠ يا ١٥‌سال اخير کالاهاي قاچاق زيادي وارد کشور شده‌ است که اگر با فعالان بازار صحبت کنيد، متوجه مي‌شويد چه کساني اين کالا‌ها را وارد مي‌کنند و آنها از چه مبادي وارد مي‌شوند. آنها اغلب افرادي هستند که يک‌سال گوشي‌هاي موبايل وارد مي‌کنند و‌ سال ديگر تبلت عراقي و لپ‌تاپ اماراتي. اين افراد در بازار مشخص و شناخته‌شده هستند. پروسه ورود کالا به کشور ساده است و چندين مرحله دارد. «کالا با هواپيما يا کشتي وارد مرز کشور و گمرک شده، به انبار منتقل مي‌شود و بعد از انجام مراحل کار ترخيص و شناسايي بازار کالاي مورد نظر به فروشگاه مي‌رود و در آخر به دست مصرف‌کننده نهايي مي‌ر‌سد. در اينجا کسي که کالا را در حد وسيع وارد مي‌کند، به فروشگاه و مصرف‌کننده نهايي مي‌فروشد، مشخص است. تنها يک مشکل اين روزها در جهت شناسايي مسير قاچاق تا دست مصرف‌کننده وجود دارد و آن هم فضاي مجازي است. شما اين روزها موج جديد فروش لپ‌تاپ‌ها و تبلت‌هاي عراقي و اماراتي را از طريق کانال‌هاي تلگرامي و اينستاگرامي مي‌توانيد پيگيري کنيد.

جنس قاچاق يا چيني ارزان موجود است
لپ‌تاپ بعد از گوشي تلفن همراه يکي از اولويت‌هاي ستاد مبارزه با قاچاق کالاست. اما به چه دليل بازار قاچاق اين کالا گسترش پيدا کرده است؟ در سال‌هاي گذشته کارشناسان اعتقاد داشتند که براي کاهش قاچاق کالا بايد تعرفه واردات آن را کاهش‌داد‌. يک وارد‌کننده براي واردات لپ‌تاپ غير از هزينه عوارض بايد پول ماليات، استاندارد، بازرسي و هزينه‌هاي نانوشته ديگري را هم بپردازد، براي همين هر ‌سال با افزايش نرخ تعرفه، بازار خريد و فروش لپ‌تاپ هم واکنش منفي نشان مي‌دهد. نوسان ارز به‌خودي‌خود در سال‌هاي گذشته به اندازه کافي بازار را آماده افزايش قيمت کرده است، براي همين با مداخله‌کردن شرايط ديگري براي افزايش قيمت با واکنش شديدتري همراه خواهد بود.

خريداران به دنبال لپ‌تاپ و تبلت قاچاق!
 خريداران براي پرداخت هزينه کمتر به دنبال خريد لپ‌تاپ و تبلت قاچاق هستند. قيمت تبلت، لپ‌تاپ و تجهيزات کامپيوتري به گونه‌اي بالا رفته است که باوجود افزايش تقاضا به دليل رواج آموزش مجازي، ولي فروش چنداني صورت نمي‌گيرد. کرونا نه‌تنها تأثير بدي روي بازار ما نگذاشت، بلکه باعث شد تقاضاي بعضي از کالاها مثل تبلت بالا برود، اما خبري از فروش نيست، چون مردم پول ندارند.
کرونا باعث شد کلاس‌هاي آموزشي به‌صورت مجازي برگزار شود و همين موضوع تقاضاي تبلت و لپ‌تاپ را افزايش داده است. تقاضاي تبلت و لپ‌تاپ بيشتر شده است، اما مردم پول ندارند و به قيمت‌‌کردن بسنده مي‌کنند. قيمت يکي از تبلت‌هاي سامسونگ از ابتداي‌ سال سه بار تغيير کرد و از دو‌ميليون تومان رسيد به پنج‌ميليون، يعني بيشتر از دو برابر شد. ترم تحصيلي قبل که عملا دانشگاه‌ها و موسسات آموزشي تعطيل بودند. کساني که براي ترم پيش‌رو برنامه‌ريزي کرده‌ بودند تبلت يا لپ‌تاپ بخرند، با دوبرابرشدن قيمت‌ها مواجه شدند و کسي که توان افزايش بودجه‌اش را نداشته باشد، از خريد منصرف مي‌شود.
وقتي مردم همه کارهايشان را با گوشي انجام مي‌دهند، بازار کامپيوتر هم کساد مي‌شود. قيمت بالاي اجناس باعث شده ذائقه و سليقه خريد مردم تغيير کند. الان مردم يا دنبال جنس قاچاق هستند يا جنس چيني، آن هم جنس ارزان چيني. تقاضا بالا رفته، اما فروش نسبت به تقاضا بسيار پايين است. خيلي‌ها با موبايل نيازشان را برطرف مي‌کنند و اصلا تبلت هم نمي‌خرند.

واردات لپ‌تاپ‌ دست دوم از عراق و امارات

روز گذشته رئيس اتحاديه فناوران رايانه تهران از رونق واردات غيررسمي لپ‌تاپ‌هاي دست دوم به کشور خبر داد و گفت: «لپ‌تاپ‌هاي دست دوم از عراق و امارات متحده عربي به‌طور قاچاق وارد کشور مي‌شود. اين لپ‌تاپ‌ها بيشتر از طريق فضاي مجازي و کانال‌هاي تلگرامي و اينستاگرامي به مردم فروخته‌مي‌شود. جولان قاچاقچيان در بازار لپ‌تاپ آن‌قدر زياد شده که حالا کار به واردات غيررسمي لپ‌تاپ‌هاي دست دوم از عراق و امارات متحده عربي رسيده است.»
در همين حال رئيس اتحاديه فناوران رايانه تهران از رونق واردات غيررسمي لپ‌تاپ‌هاي دست دوم به کشور خبر داد و به تجارت‌نيوز گفت: «لپ‌تاپ‌هاي دست دوم از عراق و امارات متحده عربي به‌طور قاچاق وارد کشور مي‌شود. اين لپ‌تاپ‌ها بيشتر از طريق فضاي مجازي و کانال‌هاي تلگرامي و اينستاگرامي به مردم فروخته مي‌شود.»
محمدرضا فرجي تهراني به علت واردات غيررسمي اين لپ‌تاپ‌ها اشاره کرد و افزود: « به‌هرحال علت گستردگي قاچاق لپ‌تاپ‌ها به افزايش قيمت دلار و سخت‌شدن ثبت سفارش اين کالاها ارتباط‌دارد.» او اظهار کرد: «در گذشته لوازم خانگي دست دوم بانه‌اي به مردم فروخته مي‌شد، فروش يخچال‌هاي دست دوم به شرط سالم‌بودن اقدام راحتي است؛ اين درحالي است که خريد لپ‌تاپ‌هاي دست دوم ريسک بالايي دارد. به‌عنوان مثال قاچاقچيان با تضمين سلامت اين لپ‌تاپ‌ها ممکن است که بتوانند اين کالا را به مردم بفروشند، اما بعد از يک روز اين لپ‌تاپ‌ها با چالش‌هاي مختلفي روبه‌رو مي‌شوند و ممکن است بعد از مدتي بسوزند.»

از واحدهاي صنفي داراي پروانه لپ‌تاپ بخريد
رئيس اتحاديه فناوران رايانه به مردم هشدار داد و گفت: «توصيه ما به مردم اين است که چنانچه قصد خريد لپ‌تاپ‌هاي دست دوم را دارند، از واحدهاي صنفي يا فروشگاه‌هاي داراي پروانه خريدکنند، چراکه اعضاي صنف فناوران رايانه دفترچه فروش لپ‌تاپ‌هاي دست دوم را دارند و فروش لپ‌تاپ‌هاي دست دوم تجاري با دست دوم داخلي کاملا متفاوت است.»
او در ادامه تصريح کرد: «لپ‌تاپ‌هاي دست دوم خارجي کيفيت مطلوب را ندارد. واحدهاي صنفي داراي پروانه با هماهنگي پليس آگاهي ناجا مجوز دفترچه‌هاي فروش کالاهاي دست دوم را دارند. بنابراين چنانچه برخي افراد بخواهند لپ‌تاپ خود را بفروشند، واحدهاي صنفي با اخذ کپي کارت‌ملي و آدرس منزل و پيوست آنها به کالاهاي مورد نظر مجوز فروش اين کالاها را دارند که مبادا اين کالاي فروخته‌شده دزدي نباشد.»

ارتقا به جاي خريد

مردم ارتقاي سيستم کامپيوترشان را به خريد کالاي جديد ترجيح‌مي‌دهند. يکي از فروشندگان کامپيوتر که بخشي براي تعميرات دارد، مي‌گويد: «مشتري با لپ‌تاپ سه ميليوني که مدل پاييني دارد، آمده که لپ‌تاپ بهتري بردارد. لپ‌تاپ او  corei۳ بود و به لپ‌تاپ با مشخصات سي‌پي‌يو ۵ corei احتياج داشت. اين مشتري براي لپ‌تاپ موردنظر بايد بالاي هفت‌ميليون هزينه‌کند، درصورتي‌که مي‌تواند با دو‌ميليون دستگاه خودش را ارتقا دهد. در بخش کامپيوترهاي روميزي يا خانگي که ديگر ارتقا راحت‌تر است و خيلي کم پيش مي‌آيد که کسي کامپيوتر نو بخرد. از مشتري‌هاي من ۷۰‌درصد خواهان ارتقاي سيستم هستند تا خريد، مگر کسي لپ‌تاپ يا کامپيوتر نداشته و قصد خريد داشته باشد.»
فروشنده ديگري مي‌گويد: «با دو تا سه‌ميليون مي‌توان سيستم سي‌پي‌يو و حافظه سيستم را ارتقا داد، درصورتي‌که الان براي يک لپ‌تاپ با پايين‌ترين مشخصات بايد پنج تا شش‌ميليون تومان هزينه کرد.» او مي‌گويد که قيمت يک مانيتور از ابتداي‌ سال در سه مرحله؛ از سه‌ميليون و ۵۰۰‌هزار تومان به چهار‌ميليون و بعد پنج‌ميليون و ۷۰۰‌هزار تومان رسيده است: «مانيتور دستگاهي نيست که بتوان آن را ارتقا داد، اما روند قيمتي اجناس به گونه‌اي است که اگر کسي امروز خريد نکند و فردا براي خريد بيايد، ضرر کرده است. هم قدرت خريد مردم به شدت افت کرده است و هم قيمت‌ها هفتگي بالا مي‌رود. در چنين شرايطي مردم ترجيح‌مي‌دهند وسيله کامپيوتري خود را ارتقا دهند تا اينکه جنس جديد بخرند، چراکه براي مثال يکي از مدل‌هاي لپ‌تاپ لنوو که سه‌سال پيش پنج‌ميليون قيمت داشت، الان به بالاي ۱۵ميليون رسيده است.» فروشندگان مرکز خريد رضا مي‌گويند که جنس قاچاق در بازار بسيار کم است و هيچ کمبودي هم براي پاسخ به تقاضاي بازار نيست، اما خريدي صورت نمي‌گيرد. يکي از اين فروشندگان مي‌گويد: «هيچ کمبودي در بازار نيست. هر مدل تبلت و لپ‌تاپ و هر تجهيزاتي که بخواهيد من دارم، منتها مردم پول ندارند. قيمت‌ها غيرمنطقي بالا رفته است و جز کساني که چاره‌اي جز خريد ندارند يا توان و قدرت خريد کالا را دارند، فروشي صورت نمي‌گيرد.»

همکاري نکردن مشترک  دولت و اصناف
محمدرضا فرجي، رئيس اتحاديه فناوران رايانه درباره شرايط بازار لوازم کامپيوتري مي‌گويد: «از ابتداي‌ سال در انواع تجهيزات کامپيوتري به‌طور متوسط بين ۱۵ تا ۲۰‌درصد افزايش قيمت شاهد بوديم که بخشي از آن به گراني ارز برمي‌گردد و دليل اصلي همکاري نکردن ارگان‌هاي دولتي با فعالان است.»
به گفته او بزرگ‌ترين معضلي که اعضاي اتحاديه با آن روبه‌رو هستند، روند ثبت سفارش است. فرجي مي‌گويد: «معمولا روند ثبت سفارش و ترخيص کالا بيشتر از يک ماه طول نمي‌کشيد، اما درحال حاضر تا سه ماه هم طول مي‌کشد، ناگفته نماند بانک مرکزي اسناد برخي از همکاران ما را حتي از‌ سال قبل تأييد نکرده و اجناس ايشان همچنان در انبار گمرک است. اين همکاري نکردن با فعالان باعث کمبود شده و بخشي از گراني لپ‌تاپ و تبلت مربوط به همين موضوع است. دولت از طرفي اجازه ترخيص کالا و توزيع آن را در بازار نمي‌دهد و وقتي هم که گران مي‌شود، مي‌گويند چرا گران شده؟ اين درحالي است که امسال تقاضاي لپ‌تاپ و تبلت بيش از ۵۰‌درصد افزايش داشته و بازار هنوز نتوانسته است اين تقاضا را پاسخ دهد.»
رئيس اتحاديه فناوران رايانه با اشاره به اين موضوع که سازمان صمت وقتي نسبت به گراني اجناس اعتراض دارد، اول بايد به سازوکار خودش مشرف باشد و مشکل را از آنجا حل کند، مي‌گويد: «وقتي جنس تاجر و واردکننده در گمرک مي‌ماند و انواع هزينه‌ها به هزينه‌اي که حساب کرده‌ بود، اضافه مي‌شود، چه کسي بايد پاسخگوي اين افزايش هزينه باشد؟ اگر پيش از ارديبهشت از من دليل گراني را مي‌پرسيديد، بسته‌شدن مرزها به سبب شيوع کرونا را به‌عنوان دليل نام مي‌بردم، ولي در حال حاضر جنس به وفور در گمرکات وجود دارد، ولي با کارشکني‌هاي ارگان‌هاي مربوطه باعث کمبود و گراني در بازار شده‌اند. متاسفانه افرادي که در صدر جلسات براي بازار تصميم مي‌گيرند، متوجه شرايط اصناف و کسبه نيستند، گرچه اگر با ما مشورت مي‌کردند ما مي‌توانستيم حتي براي حل مشکلات راه‌حل ارايه کنيم.»
فرجي مي‌گويد: «متاسفانه با گران‌شدن کالاهاي کامپيوتري و همان‌گونه که گفتم همکاري‌نکردن دولت، جنس قاچاق بازار شهرهاي مرزي را از دست همکاران ما درآورده است. بسياري از همکاران نسبت به از دست رفتن بازار شهرهاي مرزي هشدار دادند و از اين شهرها ديگر درخواستي به تهران براي تقاضاي بار ارسال نمي‌شود. حال فرض کنيد در زماني‌ که اجناسي مثل لپ‌تاپ و تبلت اين‌قدر گران است، پاي اين قاچاقچيان به تهران هم برسد، بازار مرکز ايران را هم از دست مي‌دهيم. خوشبختانه ستاد مبارزه با قاچاق کالا داريم، اما اي ‌کاش به ستاد پيشگيري قاچاق کالا تغيير نام مي‌داد.»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar