رویترز به چه کسی آمار می‌دهد؟

جام جم/ متن پيش رو در جام جم منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

اخيرا خبرگزاري رويترز خبري منتشر کرده که براساس آن، صادرات نفت ايران در ماه سپتامبر به ميزان روزانه يک ميليون و 500 هزار بشکه رسيده است. عددي که نشان‌دهنده افزايش دو برابري صادرات نفت ايران نسبت به ماه آگوست است. اين در حالي است که در سال گذشته اين رسانه اعلام کرده بود صادرات نفت ايران به کمتر از 500 هزار بشکه رسيده‌است. گرچه صادرات نفت ايران تا قبل از خروج آمريکا از برجام چيزي حدود 2/5 ميليون بشکه در روز بود، اما با خروج آمريکا از برجام و اعمال دوباره تحريم‌ها ميزان اين صادرات از سال 2018 روندي کاهشي به خود گرفت. در اين ميان ايران همواره با دور زدن تحريم‌ها جريان صادرات نفت خود را حفظ کرده‌است. طبق اطلاعات شرکت تنکرترکرز، صادرات نفت ايران در ماه سپتامبر افزايش يافته و بين 400 هزار تا 1/5 ميليون بشکه در روز قرار دارد. سمير مدني، يکي از مؤسسان اين شرکت با اشاره به افزايش صادرات نفت ايران گفته ما شاهد صادرات روزانه 5/1 ميليون بشکه‌اي نفت خام و ميعانات گازي در ماه جاري ميلادي بوده‌ايم. اين رشد در يک‌سال و نيم گذشته بي‌سابقه بوده است. اين مقدار صادرات دو برابر صادرات ايران در ماه آگوست است که حدود 11درصد از آن به نفت خام فوق سبک يا ميعانات گازي اختصاص دارد. ايران در ماه آگوست بين 300 هزار تا 750 هزار بشکه صادرات نفت در روز داشته است. اطلاعات شرکت تنکرترکرز که با رديابي نفتکش‌ها و ذخاير نفتي حاصل شده نشان مي‌دهد حدود نيمي از صادرات ايران توسط نفتکش‌هاي خارجي و از طريق انتقال کشتي به کشتي انجام مي‌شود. به اين ترتيب، تعيين مقاصد نهايي آنها براي تحريم‌کنندگان بسيار سخت است.

---

بازار

---

 اقدامات وزارت نفت
هفته گذشته بود که بيژن زنگنه، وزير نفت از تلاش ايران براي افزايش صادرات نفت خود با وجود تحريم‌هاي آمريکا خبر داد و اعلام کرد براي اين هدف مدارک مقصد محموله‌هاي ايران دستکاري مي‌شود تا بتوانيم صادرات نفت را انجام دهيم. اين در حالي است که از سال 97 و با خروج آمريکا از برجام، ايران اطلاعات توليد و صادرات نفت خود را به اوپک‌ (سازمان کشورهاي صادرکننده نفت) تحويل نداده است، از اين‌رو اطلاعات دقيقي از ميزان توليد و صادرات نفت ايران در دسترس رسانه‌هاي خارجي نيست، اما اخيرا يک خبرگزاري انگليسي خبر داده صادرات نفت ايران در روز به يک ميليون و 500 هزار بشکه رسيده است. استدلال رويترز براي اين ادعا اين بوده که با کاهش فروش نفت ايران به خاطر تحريم‌ها، اين کشور نفت فروخته‌نشده خود را روي نفتکش‌ها ذخيره مي‌کند و ذخاير آن روي خشکي هم افزايش يافته‌اند. ولي تعداد اين ذخاير شناور در سال 2020 کاهش يافته که نشان مي‌دهد ايران توانسته مصرف‌کنندگاني براي بخشي از نفت توليدي خود پيدا کند. هرچند شرکت رفينيتيو ايکون صادرات نفت خام و ميعانات گازي ايران در ماه آگوست را حدود 383 هزار بشکه در روز اعلام کرده و مقصد آن را کشورهايي مانند چين، ترکيه و امارات مي‌داند اما اين شرکت هنوز هيچ گزارشي براي ماه سپتامبر اعلام نکرده است.

 تلاش‌هاي آمريکا براي منع صادرات نفت ايران
ارديبهشت 97 بود که آمريکا از برجام خارج شد. در آن زمان اگرچه در هر فصل تحريم‌هاي جديدي عليه ايران وضع مي‌شد اما همچنان به هشت کشور خريدار نفت ايران اجازه خريد داده مي‌شد. صادرات نفت ايران به هشت کشور معاف‌شده از تحريم‌ها يک‌ميليون بشکه بود اما کشورهايي مانند چين در آن زمان خريد نفت خود از ايران را افزايش دادند تا در زمان شروع تحريم‌هاي جديد با مشکل مواجه نشوند. در سالگرد يک‌سالگي خروج آمريکا از برجام، وزير خارجه اين کشور طي مصاحبه‌اي مطبوعاتي اعلام کرد هيچ معافيتي براي فروش نفت ايران وجود ندارد و سيستم فشار حداکثري وارد فصل جديدي شده است. با اين‌که مقامات ايران ازجمله وزير نفت اعلام کرده بودند صادرات نفت ايران به کمتر از يک‌ميليون بشکه نخواهد رسيد اما در برخي از فصول سال اين اتفاق افتاد و صادرات نفت ايران طبق اعلام منابع غيررسمي به کمتر از 400 هزار بشکه در روز رسيد. بااين‌حال با وجود فشار حداکثري آمريکا، هيچ‌گاه صادرات نفت ايران به صفر نرسيد. در اين ميان ايران در برخي مواقع صادرات فرآورده‌هاي نفتي را به صادرات نفت ترجيح داد. صادرات پنج فروند کشتي با محموله بنزين به ونزوئلا که در ماه‌هاي گذشته انجام شد فقط بخشي از اقدامات ايران در راستاي اين صادرات بود.

 وقتي اجازه فروش يک قطره نفت هم نبود
چندي پيش محمدباقر نوبخت، رئيس سازمان برنامه‌وبودجه کشور اعلام کرد اجازه فروش يک قطره نفت را هم نداريم، اما گزارشي که به‌تازگي منتشرشده، نشان مي‌دهد ايران توانسته تحريم‌هاي آمريکا را دور بزند و صادرات نفت را به يک‌ميليون و 500 هزار بشکه برساند. در همان زمان برخي کارشناسان به اظهارات نوبخت اعتراض و بيان کردند حتي اگر اين موضوع صحت داشته باشد، نبايد به دشمن چنين گرايي داده شود که امکان فروش نفت را نداريم. حالا گزارشي که رويترز در اين زمينه منتشر کرده، نشان مي‌دهد وضعيت صادرات متفاوت است.

 تهديد وابستگي به درآمد نفت
اقتصاد ايران سال‌هاست از وابستگي به درآمدهاي نفتي رنج مي‌برد. طي سه دهه گذشته بارها رهبر معظم انقلاب نسبت به اين موضوع انتقاد و راهکارهايي را ارائه کردند، اما متأسفانه دولت‌هاي وقت نتوانستند از اين درآمد شيرين و البته بدون زحمت صرف‌نظر کنند. عدو شود سبب خير اگر خدا خواهد. وابستگي بودجه به درآمدهاي نفتي تصميمي بود که سال‌ها در برنامه کاري دولت‌ها قرار داشت، اما هيچ‌وقت به مرحله اجرا نرسيد. در سال‌هاي 93 و 94 که درآمدهاي نفتي ايران به‌شدت کاهش‌يافته بود، وابستگي بودجه به نفت به حدود 25درصد رسيد، اما در سال 94 که برجام به امضا رسيد، اين وابستگي مجددا افزايش يافت. اگر در آن زمان (بعد از برجام) همان رويه ادامه داشت، خروج آمريکا از برجام نمي‌توانست تا اين اندازه بر اقتصاد ايران تاثيربگذارد. حالا دو سال از بازگشت تحريم‌ها عليه ايران مي‌گذرد و اقتصاد ايران رفته‌رفته در حال دست يافتن به ثبات بود و توانسته درآمدهاي مالياتي را جايگزين درآمدهاي نفتي کند. در اين ميان اقتصاددانان معتقدند با افزايش فروش نفت در ايران نبايد وابستگي‌هاي بودجه به درآمدهاي نفتي دوباره برگردد.

رويترز، نگهبان تحريم کنندگان است
محمدعلي خطيبي، مسؤول فروش نفت ايران در تحريم‌هاي دوره گذشته در گفت‌وگويي که با خبرنگار ما داشت به صحت‌وسقم فروش نفت ايران در ماه سپتامبر اشاره کرد و گفت: هنوز مقامات رسمي ايران در اين زمينه واکنش نشان ندادند، اما به نظر مي‌رسد اين ادعا درست باشد و ايران توانسته تحريم‌هاي آمريکا را دور بزند.
وي افزود: البته رويترز به‌عنوان يک رسانه انگليسي که منتشرکننده خبر صادرات يک‌ميليون و 500 هزار بشکه‌اي نفت ايران بود در تحريم‌هاي شوراي امنيت هم شيطنت‌هايي داشت. به بيان بهتر نقش اين رسانه به‌عنوان نگهبان تحريم کنندگان است که اطلاعات را منتشر مي‌کند تا بازخورد آن را بسنجد.
به گفته خطيبي در تحريم‌هاي شوراي امنيت، رويترز خبرهايي را منتشر مي‌کرد تا واکنش تحريم کنندگان را نسبت به شرايط بسنجد.
مسؤول فروش نفت ايران در تحريم‌هاي شوراي امنيت بابيان اين‌که اقتصاد ايران بايد از وابستگي به درآمدهاي نفتي فاصله بگيرد، تصريح کرد: وقتي صحبت از کاهش وابستگي به درآمدهاي نفتي مي‌شود، منظور کاهش صادرات نفت نيست، بلکه ايران در اين زمينه بايد توسعه‌يابد و نفت خود را صادر کند، اما درآمدهاي حاصل از فروش نفت را در زيرساخت‌هاي کشور هزينه کند تا از اين طريق براي اقتصاد، ارزش‌افزوده ايجاد شود. درحالي‌که طي سال‌هاي گذشته بخش زيادي از درآمدهاي نفتي صرف بودجه‌هاي جاري کشور مي‌شد اين منابع بايد درجايي سرمايه‌گذاري مي‌شد که موجب اشتغال شود.
خطيبي تصريح کرد: اکنون قرارگاه خاتم‌الانبيا در حال ساخت يک پتروپالايشگاه در بندرعباس است و اگر بخشي از درآمد نفت صرف ساخت اين کار شود هم اشتغال ايجاد خواهد شد و هم ارزش‌افزوده به دنبال دارد.

درآمدهاي نفتي نوســان دار
محسن قمصري، کارشناس بين‌الملل نفت به خبرنگار ما گفت: به نظر مي‌رسد ادعاي رويترز مبني بر صادرات نفت 1/5 ميليون بشکه نفت ايران درست باشد، اما بايد توجه داشت اين درآمد فعلاً پايدار نيست و ممکن است در ماه‌هاي آينده دچار نوسان شود. وي افزود: اکنون بزرگ‌ترين مشکل صادرات نفت ايران در بخش پرداخت‌هاست که ايران به دنبال راهکارهايي براي دريافت پول آن است.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar