برگزیده

بایدن با عربستان چه می‌کند؟

فرارو

بروزرسانی 1399/07/13 - 14:40

فرارو/متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

جو بايدن نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ۲۰۲۰ به مناسبت سالگرد قتل جمال خاشقچي گفت: "ما (در صورت پيروزي در انتخابات) در روابط خود با عربستان تجديد نظر خواهيم کرد." موضعي قابل تامل که البته ناشي از رويکرد حقوق بشري بايدن به عربستان سعودي است.

عربستان سعودي در دوران رياست جمهوري دونالد ترامپ به يکي از متحدان اصلي او در منطقه تبديل شد. عربستان با امضاي قراداد‌هاي بزرگ اقتصادي توانست دولت ترامپ را در کنار خود حفظ کند.

روابط اين دو کشور آنقدر نزديک شد که حتي در رسوايي قتل فجيع خاشقچي نيز ترامپ مدافع عربستان باقي ماند و سعي در پنهان کردن ابعاد ماجرا داشت. دولت آمريکا از حاميان جدي محمد بن سلمان است و بن‌سلمان وليعهد جوان و جوياي قدرت سعودي‌ها در دوران ترامپ توانست جايگاه خود را در عربستان تثبيت کند.

حالا به نظر مي‌رسد جو بايدن رقيب دموکرات ترامپ نظر متفاوتي درباره تعامل با عربستان دارد.

در بيانيه نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ۲۰۲۰ آمده است که دو سال پيش عوامل عربستان که گفته مي‌شود به دستور محمد بن‌سلمان وليعهد عربستان سعودي صورت گرفته، جمال خاشقچي منتقد و خبرنگار سعودي را ترور کردند.

بايدن در ادامه تاکيد کرد که (درصورت پيروزي در انتخابات) ما در روابط خود با عربستان تجديد نظر خواهيم کرد و به حمايت آمريکا از عربستان در جنگ يمن پايان خواهيم داد.

به گفته بايدن، تعهد آمريکا به ارزش‌هاي دموکراتيک و حقوق بشر حتي با نزديکترين شرکاي امنيتي در اولويت خواهد بود.

نامزد دموکرات‌ها در ادامه خاطر نشان کرد: "من از حق فعالان، مخالفان سياسي و روزنامه نگاران در سراسر جهان براي آزادي بيان بدون ترس از آزار و اذيت و خشونت دفاع خواهم کرد. مرگ جمال بي فايده نخواهد بود و ما به خاطر او مديون هستيم که براي جهاني عادلانه‌تر و آزاد مبارزه کنيم."

خاشقچي روزنامه نگار ۵۹ ساله به عنوان منتقد هيات حاکمه سعودي، دوم اکتبر ۲۰۱۸ (۱۰ مهر ۹۸) يک هفته پس از آن که از مقام‌هاي سعودي به خاطر سکوت در برابر اهانت‌هاي رييس جمهوري آمريکا انتقاد کرده بود، در کنسولگري سعودي در استانبول به قتل رسيد.

دولت سعودي پس از ۱۸ روز سکوت و تکذيب بالاخره تحت فشار‌هاي جامعه جهاني تاييد کرد که او در کنسولگري اين کشور به قتل رسيده است.

آيا بايدن که حالا شانس بالايي براي پيروزي در انتخابات دارد در روابط با عربستان تجديدنظر مي‌کند؟
دکتر علي بيگدلي استاد دانشگاه و تحليلگر مسائل سياست‌خارجي در اين‌باره به فرارو گفت: "ديدگاه دموکرات‌ها درباره عربستان و ديگر کشور‌هاي حوزه خليج فارس به مسائل حقوق‌بشري ارتباط مستقيم دارد. در قانون اساسي آمريکا کمتر به مسئله حقوق بشر پرداخته شده است. آمريکا بيشتر حقوق شهروندي را براي اتباع خود مد نظر قرار مي‌دهد و دولت اين کشور خود را مسئول وضعيت شهروندانش مي‌دانند. با اين حال دموکرات‌ها سياست‌هاي خود را به ويژه در خاورميانه با حربه حقوق‌بشر پيش مي‌برند. نمونه تاريخي آن همان کاري است که کندي با شاه ايران کرد. کندي در سخنراني در مجلس سنا گفت که ما اينقدر به شاه امتياز داديم و سلاح فروختيم که مردم ايران را از آمريکا متنفر کرديم و اين راه اشتباه است و آمريکا بايد به سمت مردم برگردد."

او افزود: "دموکرات‌ها با حربه مسائل حقوق بشري فشار مي‌آورند و از اين طريق هم تلاش مي‌کنند منافع آمريکا را تامين کنند. جو بايدن هم با همين نردبان مي‌خواهد خود را بالا بکشد و از عربستان انتقاد مي‌کند. با اين حال آمريکا نمي‌تواند عربستان را رها کند، چون عربستان تاثير زيادي بر روي اعراب و شيخ نشين‌هاي حاشيه خليج فارس دارد."

اين کارشناس مسائل سياست خارجي درباره اينکه آيا مواضع بايدن درباره عربستان و کشور‌هاي خليج فارس همان رويکرد اوباما خواهد بود گفت: «اوباما در استراليا يک سخنراني داشت و در آنجا گفت ما زماني به خاورميانه احتياج داشتيم و حالا ديگر احتياجي نداريم، او توجه ويژه‌اي به شرق آسيا به ويژه مسائل چين داشت. اما ترامپ توجه بيشتري به خاورميانه در چهار سال اخير نشان داده است. به نظر مي‌رسد اگر بايدن به پيروزي برسد به احتمال زياد سياست‌هاي نزديک به اوباما را اتخاذ مي‌کند. بايدن در شرايطي است که اوباما و خانم کلينتون روي سياست هايش او اثر زيادي خواهند داشت.»

بيگدلي با اشاره به عادي سازي روابط امارات و بحرين با اسرائيل و موضع عربستان در اين رابطه گفت: «اختلافي در حال حاضر ميان آمريکا و عربستان بر سر اين مسئله به وجود آمده است. ملک سلمان بر خلاف موضع پسرش محمد بن سلمان حاضر به آشتي با اسرائيل نشده است. (پادشاه عربستان عادي سازي روابط با اسرائيل را مشروط به تشکيل کشور مستقل فلسطين کرده است) موضع ملک سلمان منعکس کننده ديدگاه سنتي عربستان در اين باره است. در حالي که پسر او محمد بن سلمان اصلا اين اعتقاد را ندارد و با فلسطيني‌ها مخالف است و در يک مصاحبه هم گفته بود ما نمي‌توانيم سرنوشت کشورمان را به سرنوشت مبهم فلسطين گره بزنيم، فلسطيني‌ها بايد بدانند شرايط همين است. با اين حال پادشاه عربستان همان موضع سنتي را گرفت. او خود را وارث طرز تفکر ملک فيصل مي‌داند که گفت ما مي‌خواهيم در بيت‌المقدس نماز بخوانيم و مدتي پس از آن موضع‌گيري در سال ۱۹۷۵ ترور شد.»

او افزود: "اين موضع عربستان باعث شده است که عادي سازي روابط شيخ‌نشين‌ها با اسرائيل متوقف شود. اين موضع خوشايند آمريکا نيست. اگر بيماري پادشاه عربستان او را از پاي بياندازد و محمد بن‌سلمان جايگزين او شود اين موضع مي‌تواند تغيير کند. "

او افزود: "ديدگاه دموکرات‌ها درباره اسرائيل تفاوت چنداني با ديدگاه ترامپ نخواهد داشت، اين بيشتر به ترس و نگراني از واکنش محافل يهودي در آمريکا باز مي‌گردد. يهودي‌ها در مجلس سنا قدرت زيادي دارند، خانم نانسي پلوسي رهبر دموکرات‌ها نيز برقراري ارتباط ميان شيخ نشين‌هاي خليج فارس و اسرائيل را تائيد کرد. اين نشان مي‌دهد که آن‌ها نمي‌توانند از اين سياست کناره‌گيري کنند و قطعا آن را ادامه خواهند داد حالا ممکن است شکل آن کمي متفاوت شود."

بيگدلي ادامه داد: «اين سياست به نوعي کنترل ايران نيز هست. اساسا هدف براي برقراري اين روابط نزديک کردن اسرائيل به اين منطقه است. اسرائيل با ايجاد پايگاه‌هاي نظامي مي‌تواند حوزه‌هاي نفوذ ما در خليج فارس را محدود کند و به همين خاطر سرلشگر باقري نيز در اين باره هشدار داد.»

اين استاد دانشگاه درباره رابطه بايدن با بن‌سلمان گفت: «همانگونه که پيشتر گفتم يکي از ابزار‌هاي اصلي دموکرات‌ها در رابطه با خاورميانه مسئله حقوق بشر است و به عنوان يک وسيله از آن استفاده مي‌کنند. همين باعث مي‌شود که پيشرفت در روابط عربستان و آمريکا در دوران دموکرات‌ها کند شود. هميشه روابط کشور‌هاي عرب خليج فارس با دموکرات ها نسبتا سرد بوده و احتمالا دردوران بايدن هم همين حالت وجود خواهد داشت.»