برگزیده

امپراتوری جدید سریال‌سازی در دنیا

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1399/08/18 - 16:30

دنياي اقتصاد/متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

در دوراني که سريال‌سازان ايراني با تنگناهاي مختلف براي ادامه کار مواجهند و هنوز درگير اين موضوع هستند که مجوز ساخت اثرشان را براي شبکه‌هاي خانگي بايد از کدام نهاد مسوول دريافت کنند، سريال‌سازان کشور همسايه در يک پيچ تاريخي از کشورهاي بسياري جلو زده‌ و توانسته‌اند جايگاه خود را به‌عنوان يکي از بزرگ‌ترين صادرکنندگان مجموعه‌هاي تلويزيوني در جهان تثبيت کنند.

ترکيه در اين سال‌ها توانسته با سريال‌هايش از آمريکاي جنوبي تا شرق آسيا هواداران بسياري پيدا کند و اکنون به بزرگ‌ترين توزيع‌کننده سريال‌هاي تلويزيوني در جهان پس از آمريکا تبديل شده است و قصد دارد تا سال ۲۰۲۳ بيش از يک ميليارد دلار از اين بازار درآمد کسب کند. بزرگي اين رقم را وقتي مي‌توان درک کرد که بدانيم کل درآمد نفتي ايران در سال گذشته حدود ۸ ميليارد دلار بوده است. علاوه بر جنبه‌هاي مالي اين صنعت که به‌صورت مستقيم سود سرشاري عايد کشور ترکيه مي‌کند، از جنبه‌هاي فرهنگي اين صادرات نيز نبايد غافل شد؛ اقدامي که سرانجام به اقتصاد اين کشور به‌صورت غيرمستقيم نيز کمک خواهد کرد.

سريال‌سازي و گردشگري
ترکيه از جمله‌ کشورهاي موفق در امر گردشگري است و سالانه ميلياردها دلار از اين بخش درآمد کسب مي‌کند. در سال‌هاي اخير سريال‌هاي ترکيه‌اي نقش مهمي در جلب گردشگران به اين کشور ايفا کرده‌اند. به گزارش خبرآنلاين براساس اطلاعات وزارت فرهنگ و گردشگري ترکيه، اکنون بيش از ۱۵۰ سريال ترکيه‌اي به بيش از ۱۰۰ کشور جهان صادر و پخش شده است. هر کدام از اين سريال‌ها نقش نماينده‌اي را دارند که مي‌تواند عده‌اي را براي سفر به ترکيه، حتي مکان‌هاي کمتر شناخته‌شده ترغيب کند. براي مثال معمولا با آمدن نام ترکيه ياد استانبول، سواحل آنتاليا يا ديگر مقاصد گردشگري معروف آن مي‌افتيم؛ اما سوگوت را کمتر کسي به‌عنوان مقصد گردشگري انتخاب مي‌کرد تا اينکه سريال «قيام ارطغرل» به ميدان آمد. براساس اطلاعات تريپ‌ادوايزر حالا ديگر مي‌توان مردمي را پيدا کرد که تورهاي موضوعي اين سريال را به شهر سوگوت که آرامگاه ارطغرل در آن است، تدارک مي‌بينند. هنگامي که سريال «سده باشکوه» يا همان «حريم سلطان» در دنياي عرب زبان پخش شد و هوادار بسيار پيدا کرد، همزمان سيل گردشگران عرب به ترکيه سرازير شد. اين ماجرا به حدي براي ترکيه سودآور بود که پخش سريال در برخي کشورهاي عربي را رايگان کرد.

گسترش امپراتوري
ترکيه در سال ۲۰۰۴ تنها ۱۰ ميليون دلار از سريال‌سازي و صادرات آن به کشورهاي ديگر سود برد، اين رقم در سال ۲۰۱۲ به ۲۰۰ ميليون دلار رسيد. ترکيه در سال ۲۰۱۵ ميلادي حدود ۳۰۰ ميليون دلار از صادرات سريال درآمد کسب کرد و بالاتر از کره جنوبي، انگليس، تايلند و... در رديف دوم کشورهاي صادرکننده سريال، پس از آمريکا قرار گرفت و در سال ۲۰۱۷ درآمد حاصل از صادرات سريال‌هاي تلويزيوني ترکيه به بيش از ۳۷۰ ميليون دلار رسيد. محمد بايوک اکشي، رئيس اسبق مجمع صادرکنندگان ترکيه در سال ۲۰۱۷ در گفت‌وگويي بيان کرد: ترکيه به بيش از ۷۵ کشور مجموعه‌هاي تلويزيوني مي‌فروشد. حجم صادرات سريال‌هاي ترکيه‌اي در سال ۲۰۱۵ در حدود ۳۰۰ ميليون دلار بود؛ اين رقم در سال بعد به ۳۵۰ ميليون دلار هم نزديک شد، اما امسال اين رکورد شکسته شده است و براساس پيش‌بيني‌هايي که انجام شده است، فراتر هم خواهد رفت. پرطرفدار شدن سريال‌هاي ترکيه در خاورميانه چندان موضوع دور از انتظار و عجيبي نبود. اشتراکات فرهنگي و تاريخي درونمايه سريال‌ها براي مردمان اين بخش از جهان را آشنا مي‌نمود. اما آن سوي اقيانوس اطلس در آمريکاي جنوبي هم بازار سريال‌هاي ترکيه‌اي داغ شد. براساس گزارشي که در گاردين منتشر شد، بيشتر تعداد سريال‌ ترکيه‌اي را در جهان کشور شيلي خريداري کرده است. در همين آمريکاي جنوبي آرژانتين و مکزيک هم از بزرگ‌ترين مشتريان سريال‌هاي ترکيه‌اي هستند. از ديگر مشتريان پر و پا قرص سريال‌هاي ترکيه‌اي مي‌توان به چين، روسيه، کره و ژاپن اشاره کرد.

اين محبوبيت به حدي رسيده است که ورايتي درباره‌اش نوشت: «به نظر تنها راهي که براي متوقف کردن سريال‌هاي ترکيه‌اي باقي مانده است، قطع پخش آنها در شبکه‌هاست؛ هرچند که اين کار هم احتمالا ديگر جواب نمي‌دهد.»

واکنش‌ها
تا پيش از اينکه سريال‌هاي ترکيه‌اي اين طور بازار خاورميانه را در دست بگيرند، مصر و به ويژه سوريه يکه‌تاز سريال‌هاي تلويزيوني در اين بخش جهان بودند. محبوبيت سريال‌هاي سوريه‌اي به حدي بود که حتي پس از ورود سريال‌هاي ترکيه‌اي به جهان عرب، دوبله با لهجه‌ سوريه‌اي يکي از ترفندهاي شبکه‌ها براي محبوب کردن اين سريال‌ها بود.

اين سريال‌ها در کنار سود مالي بالا همان‌طور که در ماجراي گردشگري مشخص شد، قدرت نرم زيادي هم براي ترکيه به ارمغان آوردند. همين موضوع باعث هراس دولت‌هايي شد که خود را مقابل ترکيه مي‌ديدند. براي نمونه از سال ۲۰۱۵ محمد بن سلمان، وليعهد سعودي تمام تلاش خود را به کار بست تا جلوي پخش سريال‌هاي ترکيه‌اي را در شبکه‌هاي عربستاني بگيرد. بن سلمان ترکيه را متهم مي‌کند که دنبال احياي خلافت عثماني در منطقه است. البته نمي‌توان سياست را از اين بازي به‌طور کامل کنار گذاشت. براي نمونه رجب طيب اردوغان نگاه مثبتي به سريال «سده باشکوه» نداشت و بر اين عقيده بود که اين سريال در نمايش دوران حکومت عثماني درست عمل نکرده است. اين سياستمدار در نقطه مقابل از حاميان اصلي سريال «قيام ارطغرل» است که داستان شروع امپراتوري عثماني را روايت مي‌کند. داستان مخالفت عربستان با پخش سريال‌هاي ترکيه‌اي در اين روزگار مثل سابق اثرگذار نخواهد بود. اکنون پلت‌فرم‌هاي اينترنتي بسياري براي پخش محصولاتي از اين دست وجود دارد. شرکت‌هاي بزرگي مثل نتفليکس، آمازون، يوتيوب و... صدها مدعي ريز و درشت ديگر هستند که دنبال محتواي جذاب براي مشتريانشان مي‌گردند. نتفليکس به‌عنوان بزرگ‌ترين شرکت پخش آنلاين هنگام درخواست، سريال‌هاي ترکيه‌اي زيادي را در دسترس قرار داده است. اين شرکت ثروتمند علاوه بر اين پروژه‌هاي متعددي براي توليد محتواي مخصوص به خود در ترکيه تعريف کرده است. حالا با وجود نتفليکس سريال‌هاي ترکيه‌اي در ۱۹۰ کشور پخش خواهند شد!