معمای بازگشت آمریکا به برجام

آفتاب يزد/متن پيش رو در آفتاب يزد منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
اظهارات اخير وزير خارجه احتمالي جو بايدن مبني بر بازگشت مشروط به برجام در عوض مذاکره بر سر ساير موضوعات اختلافي نظير موشکي و سياستهاي خاورميانهاي بار ديگر اين پرسش را مطرح کرده که روابط ايران و آمريکا در دوره آتي کاخ سفيد شاهد چه تحولاتي خواهد بود. به نظر ميرسد درباره بازگشت آمريکا به برجام بايد وعدههاي پيشين جو بايدن را که از جايگاه حقوقي بالاتري برخوردار است مدنظر قرار دهيم. رئيس جمهور منتخب آمريکا از همان روز نخستين که دونالد ترامپ از اين توافق خارج شد اقدام کاخ سفيد را برخلاف اصول دانست و گفت چنين اقدامي منجر به اين ميشودکه آمريکا ناقض قطعنامه شوراي امنيت شناخته شود. تحت چنين شرايطي به نظر ميرسد براساس وعدههايي که بايدن داده است او بدون قيد و شرط به برجام باز ميگردد و طبيعتا وزير خارجه بعدي ايالات متحده هرفردي که باشد متوجه اين واقعيت خواهد شد که بازگشت آمريکا به برجام نه مانع مذاکرات است، نه موقعيت آمريکا را تضعيف ميکند!
در همين حال به نظر ميرسد بازگشت واشنگتن به توافق هستهاي حتي ميتواند ابزارهايي را نيز در اختيار کاخ سفيد قرار دهد تا با بهانههايي مانند عدم پايبندي کامل ايران به توافق، سازوکار مکانيسم ماشه را در «موقعيت حقوقي پذيرفته شده» فعال کنند. با همه اين شرايط به نظر ميرسد بازگشت به برجام از سوي بايدن انجام خواهد شد اما اين تصميم به معني لغو تحريمها نخواهد بود. روند واردات محصولات دارويي و غذايي با توجه به ژست حقوق بشري دموکراتها تسهيل خواهد شد و برخي سياستها مانند توقيف کشتيهاي ايراني در دولت بعدي پيگيري نخواهد شد اما شاکله تحريمها باقي خواهد ماند. در واقع يکي از مهمترين دلايلي که آمريکا تحريمها را در دوره قبل ايجاد کرد و در نهايت کار به مذاکرات برجام کشيد از نگاه واشنگتن تضمين امنيت رژيم صهيونيستي بود. آنها به دنبال حذف تهديد هستهاي از سوي ايران عليه تل آويو بودند. در شرايط کنوني آمريکا بر اين باور است ايران ابزارهاي ديگري براي تهديد موجوديت اسرائيل دارد و به همين دليل واشنگتن مايل به حفظ ساختار تحريمها خواهد بود. در واقع فارغ از اينکه جمهوري خواهان در قدرت باشند يا دموکرات ها، يکي از سياستهاي اصلي کاخ سفيد اين است که از طريق اعمال تحريمهاي فرسايشي و ادامه دار توان طرف مقابل خود را کاهش ميدهند. بنابراين اگر ايران و آمريکا در ادامه راه نيز به چارچوبي براي گفتگو دست نيابند به رغم بازگشت واشنگتن به برجام شاکله تحريمها باقي خواهد ماند. در اين صورت اگر تهران گمان ميکند وضعيت کنوني به رغم ادامه تحريمها را قابل مديريت ميداند ميتواند از رفتن به مسير گفتگو اجتناب کند.