گاردین: هدف از ترور «محسن فخری زاده» چه بود؟

ابتکار/متن پيش رو در ابتکار منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
    
ترور محسن فخري زاده، بيش از آنکه به برنامه هسته‌اي ايران آسيب بزند، به دنبال وارد آوردن ضربه‌اي اساسي، به هرگونه تعامل و ديپلماسي ايران با جهان خارج در عصر پساترامپ بود.
ژوليان برگر نويسنده و تحليلگر ارشد گاردين، در گزارشي به بررسي هدف اصلي ترور دکتر محسن فخري‌زاده دانشمند هسته‌اي ايران پرداخته است. وي در اين رابطه مي‌نويسد: «ترور محسن فخري زاده دانشمند اتمي ايران، بيش از آنکه بر کُند شدن روند برنامه هسته‌اي اين کشور تاثيرگذار باشد، اثرگذاري منفي بر روند تعامل احتمالي دولت آتي آمريکا به رياست جمهوري جو بايدن با دولت ايران در زمينه احياي توافق برجام و باز کردن مسير تعامل و گفت‌وگو دراين‌باره خواهد داشت».
به گزارش فرارو، اسرائيل، متهم اصلي در طرح ريزي و عملياتي کردن برنامه ترور محسن فخري زاده است. موساد (سازمان جاسوسي اسرائيل)، از جمله نهاد‌هايي است که از سوي مقام‌هاي ايراني متهم است که برنامه‌اي مشخص جهت حذف فيزيکي دانشمندان اتمي ايران دارد. امري که گهگاه توسط مقام‌هاي ارشد اسرائيلي، تاييد نيز شده است.
به گفته منابع آگاه، دولت باراک اوباما در سال ۲۰۱۳ از اسرائيل درخواست کرده که روند حذف فيزيکي دانشمندان اتمي ايران را جهت تسهيل مذاکرات هسته‌اي با اين کشور، متوقف سازد. مذاکراتي که در نهايت به امضاي توافق برجام منجر شد که در نتيجه آن، ايران برخي محدوديت‌ها را در برنامه هسته‌اي خود مي‌پذيرفت و در مقابل، بخشي از تحريم‌هاي اقتصادي عليه اين کشور برچيده مي‌شدند.

---

بازار

---

چندان عجيب نخواهد بود اگر تصور کنيم که جو بايدن نيز وقتي کرسي رياست جمهوري آمريکا را در اختيار گيرد، با انجام ترور‌هاي اينچنيني‌ مخالفت خواهد کرد و سعي مي‌کند از تمامي ظرفيت‌هاي خود جهت احياي توافق برجام استفاده کند. توافقي که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد و پس از آن، سخت‌ترين و شديدترين تحريم‌هاي تاريخ را بر عليه ايران وضع کرد.
اگر واقعا موساد در پسِ ترور دکتر فخري زاده باشد، اين سازمان، فقط و فقط از مهلت کمي که تا پايان يافتن دولت ترامپ در اختيار آن بوده استفاده کرده و کاري را انجام داده که در صورت حضور بايدن در قدرت، قادر به انجام آن نبوده است. در شرايط کنوني، بسياري از ناظران و تحليلگران بر اين باورند که اسرائيل بدون اخذ مجوز از آمريکا، دست به يک چنين اقدامي نزده است. اساسا آن‌ها نمي‌توانند بدون کسب اجازه از آمريکا چنين کاري را انجام دهند. عمده تحليل‌ها معطوف به اين است که اسرائيلي‌ها سعي دارند ايران را تحريک کنند تا اقدامي عملي انجام دهد و دولت بايدن را به اين درک برسانند که با تهران جز با زبان زور، خشونت و فشار نبايد سخن گفت.
ترور محسن فخري زاده همچنين در خدمت اهداف ديگري نيز خواهد بود. اگر چه امکان دارد که اثربخشي آن‌ها به مراتب کمتر باشند.
فخري زاده بنا بر آنچه سازمان بين‌‌المللي انرژي اتمي ادعا مي‌کند، در زمره افراد کليدي بوده که مي‌توانستند آنچه برنامه تسليحات اتمي ايران توصيف مي‌شود را به بهترين شکل به پيش برند. اهميت دکتر فخري زاده براي ايران به حدي بود که برخي کارشناسان بين‌المللي، وي را با سردار قاسم سليماني فرمانده سپاه قدس ايران که در فرودگاه بغداد در اوايل سال جاري ميلادي ترور شد، مقايسه مي‌کنند. امري که در نوع خود از جايگاه مهم و اساسي دکتر فخري زاده در برنامه اتمي ايران حکايت دارد.
الي گرانمايه عضو ارشد شوراي روابط خارجي اروپا معتقد است که ترور محسن فخري زاده، تاثيري عميق بر برنامه اتمي ايران نخواهد گذاشت. درست است که وي فردي سرشناس در برنامه اتمي ايران بوده با اين حال، برنامه هسته‌اي ايران، وابسته به شخص نيست. دقيقا در مورد سردار سليماني نيز به همين نحو است. درست است که وي چهره‌اي شاخص و تاثيرگذار در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران و دستور کار خارجي آن بود، با اين حال، اين نهاد چهره‌هاي برجسته ديگري را هم دارد که مي‌توانند در غياب سردار سليماني، دستور کار ايران را به پيش برند. گرانمايه بر اين باور است که هدف اصلي ترور محسن فخري زاده، آسيب زدن به برنامه اتمي ايران نبود بلکه اين اقدام سعي داشته هرگونه فرآيند گفتگو و ديپلماسي را در آينده (ميان ايران و دولت جديد آمريکا)، متوقف سازد.
حال اگر محرک و هدف اصلي اين بوده، آيا اين هدف محقق خواهد شد؟ در پاسخ بايد گفت ايران تاکنون در پاسخ به اقداماتِ طرف‌هاي مقابل خود چه در موضوعي نظير ترور سردار سليماني و چه در مواجهه با تحريم‌هاي آمريکا، پاسخ‌ها و واکنش‌هاي سنجيده‌اي را از خود نشان داده است. اما آيا ايران خواهد توانست که همچنان خود را کنترل کند و هيچ واکنشي نشان ندهد؟ هرگونه تشديد تنش احتمالي ميان ايران و آمريکا، بدون ترديد هرگونه مذاکره و تعامل ميان دو طرف در آينده نزديک را با چالش‌هاي جدي مواجه خواهد کرد.
درست به همين دليل است که احتمال دارد ترور محسن فخري زاده، آخرين اقدام ضدايراني نباشد که تا زمان روي کار بودنِ دولت ترامپ، از سوي طرف‌هاي مخالف با ايران پيگيري مي‌شود. بدون ترديد اين مساله موجب خواهد شد تا در ادامه، از شدت خويشتنداري ايران کاسته شود و همين مساله مي‌تواند چالش‌ها و بحران‌هاي جديدي را کليد بزند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar