برگزیده

شگفتی کره‌ای‌ها از رفتار ترامپی بایدن

فرهيختگان

بروزرسانی 1399/11/13 - 20:07

فرهيختگان/متن پيش رو در فرهيختگان منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

در بهار آينده که واکسن‌ها وارد بازار شود بايد سربرآورد و واکنش‌هاي جهانيان را ديد؛ واکنش تحريم‌کنندگاني که تصور مي‌کردند اگر فشار حداکثري تهران را تسليم نکرد، کرونا ايران را زمين‌گير خواهد کرد.

سفير کره‌جنوبي در تهران امروز دوباره عازم وزارت خارجه است تا شايد با ارائه راهکارهايي جديد، مسير به چالش افتاده روابط تهران-‌سئول را هموار‌ کند، مسيري که البته يگانه مقصر ايجاد ناهمواري‌هاي آن چشم‌بادامي‌هايي هستند که در اين چند سال به جاي تلاش براي حفظ استقلال و روابط تاريخي و راهبردي خود با کشورهاي مختلف، تابعي از ساکنان کاخ سفيد شده‌اند و به هر سمتي که آنها اراده کنند مي‌روند.

امروز که اين يادداشت نوشته مي‌شود بيش از دو سال است که حدود 7 ميليارد دلار از پول‌هاي حاصل از فروش نفت و ميعانات ايران در دو بانک کره‌اي در سئول بلوکه شده و هيچ مقامي نيز در کره‌جنوبي تاکنون نتوانسته پاسخ قانع‌کننده‌اي به پيگيري‌هاي ايران در اين زمينه بدهد. چنانکه در اين دو سال بارها گفته شده، همزمان با بازگشت تحريم‌هاي ايران در تابستان سال 97، مسئولان کره‌اي با اشاره آفسير اوفک مهر بلوک بر اموال ايران زدند و فرصت استفاده تهران از اين پول‌ها را از بين بردند. شريک تجاري شرقي ايران که در يکي دو دهه گذشته منفعت بسيار بزرگي از حضور در بازارهاي ما برده بود، در اين دو سال نه‌تنها به قول‌وقرارها و قراردادهاي مرسوم و حقوقي بين دو کشور پايبند نبود که حتي به حسن‌نيت اثبات‌شده و فرصت بي‌بديلي که براي تجارت و فروش انواع و اقسام کالاها از خودرو گرفته تا لوازم خانگي و تلفن همراه طي سال‌هاي گذشته در اختيارش گذاشته شده بود هم احترام نگذاشت و تمام پيگيري‌ها براي استفاده از 7ميليارد دلار يادشده را به بن‌بست کشاند.

7 ميليارد دلاري که براي خريد دارو هم قابل مصرف نبود

نکته مهمي که در اين خصوص نبايد از ذهن برد اين است که طرف کره‌اي در اين دو سال به اصطلاح ما ايراني‌ها، به هيچ صراطي مستقيم نشده است و هيچ‌کدام از پيشنهادها و راهکارهاي ايران براي خروج از بن‌بست را نپذيرفته و البته قدري بالاتر، به وعده‌هاي ديپلمات‌هاي خودشان در مذاکرات با طرف ايراني هم پايبند نبوده و هرگاه قول‌وقراري گذشته شده ناگهان مذاکرات به فرسايش بلندمدتي افتاده و کار بي‌نتيجه مانده است. در اين مسير پيشنهادهايي چون تهاتر کالا، خريد کالاهاي کره‌اي و... بي‌نتيجه بوده و حتي کار آنقدر گره خورده که امکان استفاده از اين 7 ميليارد براي خريد غذا، دارو و محصولات کشاورزي که از تحريم‌هاي آمريکا معاف هستند نيز فراهم نشده است.

براي مثال از ابتداي امسال که مذاکراتي براي واردات دارو ميان طرفين صورت گرفت و بعدا بنا شد سهم ايران از پيش‌خريد سبد واکسن کوواکس به مبلغ حدودا 50 ميليون دلار از مبدا کره تامين شود، مذاکرات طي يک فرآيند پرپيچ‌وخم به سرعت مختومه و مشخص شد که به هيچ‌وجه امکان آزاد شدن حتي يک سنت از اين رقم نيز وجود ندارد. در آخرين مذاکرات که همين اواخر در جريان بوده، ايران حتي درخواست انتقال پول از کره به حساب سازمان ملل به‌منظور پرداخت حق عضويت خود را نيز داشته که فعلا بي‌نتيجه مانده است.

از اين‌رو بايد گفت که کره‌اي‌ها در مسير تحريم ايران دقيقا و با تمامي ابعاد و مختصات، مانند آمريکايي‌ها رفتار کرده‌اند و نعل‌به‌نعل آنچه آفسير اوفک در سئول دستور داده را اجرا کرده‌اند.

دليل اصلي سفر هيات کره‌اي به تهران چه بود؟

در اين ميان البته يک نکته مهم ديگري هم وجود دارد. اينکه کره‌اي‌هاي کاسبکار در چند مقطع با اقداماتي عجيب‌و‌غريب نشان داده‌اند که نه‌تنها خود را بدهکار مردم ايران نمي‌دانند که طلبکار هم هستند.
آنها در يک مقطع در مذاکراتي با رئيس‌کل بانک مرکزي از ايران بابت نگهداري از پول‌هاي در بانک مانده، طلب هزينه کردند و مدعي شدند که نه‌تنها سودي به اين پول‌هاي بلوکه شده تعلق نمي‌گيرد که تهران بايد هزينه نگهداري آنها را هم بپردازد.

در کنار طلبکاري عجيب سئول، آنها اين اواخر هم در عين ناباوري و با تصور اينکه با حضور بايدن در کاخ سفيد، تحريم‌ها به‌سرعت کنار رفته و شرکاي تجاري ايران دوباره راهي کشور مي‌شوند، پيشاپيش بليت تهران خود را رزرو کرده‌اند و قائم‌مقام تازه منصوب‌شده وزارت خارجه‌شان را فرستادند تا سهم از دست‌رفته کره‌جنوبي از بازار ايران را جلوتر از هر کشور ديگر بازپس گرفته و تثبيت کنند، اقدامي که البته به دلايل و چالش‌هايي که توضيح خواهيم داد بي‌نتيجه ماند و «چوي جونگ‌کان» دست خالي به سئول بازگشت.

دستان خالي آقاي قائم‌مقام

سفر اواسط دي‌ماه قائم‌مقام وزارت امور خارجه کره به تهران تحت‌تاثير اتفاقاتي بود که باعث شد نتيجه نهايي تقريبا هيچ باشد و سفر وي بي‌ثمر تلقي شود. اين مسائل را ذيل 3 مساله مي‌توان جمع‌بندي کرد.
موضوع اول مربوط به عدم همکاري و همراهي آنها با ايران طي دو سال گذشته است، جايي که 7 ميليارد دلار که مي‌توانست در ايام تحريم بسياري از احتياجات مردم ايران را تامين کند بلوکه و يک سنت آن هم آزاد نشد. 2 سال رفت‌وآمد ايران و پيگيري‌هاي مقامات وزارت امورخارجه، بانک مرکزي و وزارت بهداشت بي‌نتيجه ماند و رسما کره‌اي‌ها نشان دادند که هيچ فرقي با ترامپ براي ما ندارند. با توجه به همين وضعيت هم مسلم است که هر انسان عاقلي و هر مسئولي که به‌دنبال تامين منافع مردم کشور است، در‌مقابل گروگان گرفتن اموال ملت، کوتاه نمي‌آيد و اجازه نمي‌دهد يک عنصر خاطي به راحتي 2 سال فشار به ايران را پاک کند.

کره‌جنوبي و روياي تغيير در دوران بايدن

مساله دوم مربوط به اتفاقي است که در آستانه سفر «چوي جونگ‌کان» به تهران رخ داد. گارد ساحلي ايران 15 دي‌ماه و در آستانه سفر مقامات کره به تهران، نفتکش کره‌ جنوبي با نام «هانکوک چيمي» را در آب‌هاي خليج‌فارس و به دليل آلودگي زيست‌محيطي و برخي تخلفات ديگر توقيف کرد. اين اتفاق باعث شد که طرف کره‌اي دستور‌کار جديدي در کنار ديگر برنامه‌هاي خود تدارک ببيند و با اميد آزادسازي اين کشتي راهي تهران شود.

آنچه از اخبار برمي‌آيد اين است که تيم ديپلماتيک سئول دوباره پيشنهادهاي کلي و بسيار کم‌ارزشي که البته مجددا همه آنها منوط به صدور اجازه‌نامه اوفک بوده را به‌عنوان بزرگ‌ترين بسته پيشنهادي روي ميز گذاشته و انتظار داشتند که به‌سرعت از سوي تهران پذيرفته شود. البته کره‌جنوبي اميدوار بوده که ايران با توجه به تغيير رئيس‌جمهور آمريکا کوتاه بيايد و وعده رفع تحريم‌هاي بايدن را در اين مذاکرات نيز مدنظر قرار دهد. چيزي که البته با مواضع تهران فرسنگ‌ها فاصله داشت و قائم‌مقام خوش‌خيال وزارت امور خارجه کره تازه در جريان مذاکرات در تهران متوجه آن شد.

از اين‌رو به نظر مي‌رسد‌ سئول هم فهميده که حل شدن مشکل آمريکا با ايران و به عبارتي وعده بازگشت آمريکا به برجام فعلا رو هواست. اين مساله وقتي مشخص‌تر مي‌شود که اخبار حکايت از ناموفق بودن سئول در جلب رضايت تيم بايدن طي همين يکي دو هفته براي صدور مجوز همکاري با ايران داشته و نتوانسته کاخ سفيد را راضي کند. حالا به نظر مي‌رسد آنها هم نسبت به تحقق وعده‌هاي بايدن مردد هستند و حتي نگران از اين بابت که تداوم سياست‌هاي ترامپ روابط کره با ديگر کشورها ازجمله ايران را بيش از پيش تحت‌تاثير قرار دهد.

با اين توصيف بايد گفت که در اين سفر مقامات کره‌اي همان‌طور که دست خالي آمده بودند، دست خالي هم برگشتند و نه‌تنها نتوانستند در قبال مسائلي چون آزادسازي پول‌هاي بلوکه‌شده ايران پيشنهادهاي قابل مذاکره‌اي روي ميز بگذارند و تهران را قانع کنند، بلکه درخصوص آزادسازي «هانکوک چيمي» هم تيرشان به سنگ خورد.

ماجراي واکسن و پاتک ايران به فشار آمريکا

سومين مساله هم عدم همکاري کره‌اي‌ها در دوران اوج کرونا و در جريان مجموعه مذاکراتي بود که طي ‌ماه‌هاي گذشته با وزارت بهداشت ايران داشتند، آنها در اين مذاکرات نه مسير ارسال دارو به ايران را باز کردند، نه تجهيزات پزشکي مانند آمبولانس را به ايران فروختند و نه حتي نسبت به انتقال چند ميليون دلار براي خريد واکسن توسط ايران حسن‌نيت نشان دادند، لذا اين موضوع را هم مي‌توان به‌عنوان يک مساله اصلي و تاثير‌گذار بر روابط تهران-‌سئول در نظر گرفت.

البته همين‌جا بايد يک نکته مهم را نيز بيان کرد. اينکه به‌رغم تمامي فشارهاي بين‌المللي که غالبا از سوي ايالات متحده و تداوم فشار حداکثري روي داده، ايران طي يک سال مبارزه با کرونا ويروس، بسيار موفق‌تر از بسياري از کشورها عمل کرد و تلفات بسيار کمتري نسبت به جمعيت خود داشت. ايران با خودکفايي سريع در توليد اقلامي چون ماسک و مواد ضدعفوني‌کننده و همچنين با استفاده از شبکه توانمند درماني توانست کرونا را تا سطوح قابل‌توجهي مهار کند، علاوه‌بر اينکه در اين مدت با روابط ديپلماتيک مناسب خود، ملزومات موردنياز را از مسيرهاي رسمي و غيررسمي وارد کرد. واردات حجم قابل‌توجهي از تجهيزات پزشکي ازجمله ونتيلاتورهاي چيني در اين مدت يک نمونه آن است و آغاز واردات واکسن کرونا نمونه ديگر.

در جريان واردات واکسن ويروس کرونا همچنان که وزارت بهداشت اعلام کرد ظرف يکي دو ماه آينده چندين محموله از واکسن‌هاي سفارش‌شده ايران که پيش‌تر موردتاييد مقامات علمي نيز قرار گرفته‌اند وارد کشور خواهد شد.

يکي دو روز پيش بود که کيانوش جهانپور، سخنگوي سازمان غذا و دارو از صدور مجوز مصرف اضطراري واکسن روسي «اسپوتنيک‌وي» در ايران خبر داده است و اعلام شد که ظرف يکي دو هفته آينده اين محموله وارد تهران خواهد شد و پس از آن فرآيند توليد مشترک نيز پي گرفته مي‌شود. دومين قراردادي که گفته مي‌شود نهايي شده و به‌زودي واکسن‌هاي آن نيز وارد ايران خواهد شد، قرارداد با هندي‌هاست. واکسن آسترازنکا که يک توليد مشترک ميان هند و آکسفورد است چندي پيش مورد مذاکره قرار گرفته و حالا پيش‌بيني مي‌شود که سفارش ايران تا چندي ديگر آماده تحويل شود.

سومين قرارداد ايران هم با چيني‌هاست که يکي از 3 واکسن توليدي اين کشور که توانست تست انساني موفقي را پشت‌سر بگذارد پس از رايزني‌هاي صورت‌گرفته مجوز واردات دريافت کرد و آن هم طي هفته‌هاي آتي به ايران خواهد رسيد.

در کنار همه اينها موفقيت چند شرکت داخلي در توليد واکسن قدرتمندي براي کروناويروس، ضربه نهايي ايران به سياست ناجوانمردانه تحريم دارو و مواد غذايي بوده که توانسته توجه مراجع علمي و سياسي در کشورهاي مختلف را به خود جلب کند و حتي آنها را نسبت به موفقيت سياست‌هايشان به صورت جدي مردد سازد. البته اين تازه اول ماجراست و در بهار آينده که اين واکسن‌ها وارد بازار شود بايد سربرآورد و واکنش‌هاي جهانيان را ديد؛ واکنش تحريم‌کنندگاني که تصور مي‌کردند اگر فشار حداکثري تهران را تسليم نکرد، کرونا ايران را زمين‌گير خواهد کرد.