دیدار تاریخی پاپ و آیتالله
دنياي اقتصاد/متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
پاپ فرانسيس روز جمعه ۱۵ اسفندماه و در بحبوحه بيماري کرونا بار ديگر به عرصه جهاني بازگشت. او به اولين پاپ و رهبر کليساي کاتوليک تبديل شد که به عراق رفت. او تلاش داشت بر زخمهاي ملتي مرهم نهد که با فرقهگرايي، ماجراجوييهاي خارجي و تعقيب و آزار اقليتها ازجمله مسيحيان دچار گرفتاريهاي زيادي شده است. رويترز در گزارش ۶ مارس به ديدار تاريخي پاپ با يکي از رهبران شيعيان جهان پرداخت و نوشت، روز شنبه رهبر کاتوليکهاي جهان در نجف به ديدار يکي از رهبران شيعيان رفت.
اين پيامي قدرتمند از سوي دو طرف براي همزيستي در کشوري بود که با خشونت و فرقهگرايي دچار بحران شده است. به گزارش رويترز، پاپ در دومين روز از سفر «تاريخي» خود ديروز شنبه ۱۶ اسفند در منزل آيتالله علي سيستاني در شهر نجف با ايشان ديدار کرد. اين نخستين بار است که يک پاپ با يک مرجع تقليد شيعه در اين سطح ديدار ميکند. رسانهها اين ديدار را نيز «تاريخي» توصيف کردهاند. هنوز از آنچه ميان اين دو مقام مذهبي کاتوليک و شيعه گذشته گزارشي منتشر نشده، اما در خبرها آمده که آيتالله سيستاني مانع حضور مقامات عراقي در اين ديدار شده است. در عکسهايي که از اين ديدار منتشر شده، آيتالله سيستاني در يک سو و پاپ فرانسيس به همراه چند کاردينال در سوي ديگر نشستهاند. اين ديدار ۴۵ دقيقه طول کشيد. خبرگزاري رويترز به نقل از منبعي در دفتر رياستجمهوري عراق مينويسد که آيتالله سيستاني تنها با شرط عدم حضور مقامات عراقي در اين ديدار حاضر به ملاقات با پاپ شده است. آيتالله سيستاني، ۹۰ ساله، بهندرت با کسي ديدار رسمي دارد و تاکنون از ديدار با نخستوزيرهاي عراق نيز سر باز زده است. در پي اين ديدار دفتر آيتالله سيستاني بيانيهاي را در اين باره منتشر کرد. در اين بيانيه آمده است که آيتالله سيستاني در اين ديدار بر نقش مرجعيت ديني در حفاظت از عراق در برابر تروريسم اشاره کرد.
ايشان همچنين تاکيد کردند که شهروندان مسيحي نيز بايد مانند ديگر عراقيها در امنيت و صلح زندگي کنند. آيتالله سيستاني در طول جلسه به درد و رنج برخي ملتهاي منطقه در نتيجه جنگ، محاصره اقتصادي و کوچ اجباري اشاره کرد. آيتالله سيستاني همچنين در مورد بيعدالتي، ستم، فقر و آزار و شکنجهاي که بسياري از مردم در کشورهاي مختلف رنج ميبرند صحبت کرد. آيتالله سيستاني همچنين بر تشويق طرفهاي مختلف و بهويژه قدرتهاي بزرگ به تقدم عقل در اقدامات مختلف تاکيد کرد. ايشان همچنين بر نقشي که رهبران ديني بايد براي پايان دادن به تراژديها در سطح جهان ايفا کنند اشاره کرد و به درد و رنج ملت مظلوم فلسطين در اراضي اشغالي پرداخت. آيتالله سيستاني در اين ديدار همچنين از قدرتهاي بزرگ خواست که زبان جنگ را کنار گذاشته و توجهشان را بر منافع شخصي خود عليه حقوق مردم براي زندگي آزادانه و با عزت متمرکز نکنند. ايشان در بخش ديگري از اظهاراتشان ضمن اشاره به جايگاه و تاريخ باشکوه عراق ابراز اميدواري کردند که عراق بهزودي از مشکلات کنوني عبور کند. مرجع شيعيان در پايان از رهبر کاتوليکهاي جهان بهدليل سفر به نجف تشکر و قدرداني کرد. واتيکان نيز بيانيهاي درخصوص اين ديدار صادر کرد. در اين بيانيه آمده است: «طي اين ديدار که حدودا ۴۵دقيقه به طول انجاميد، پاپ فرانسيس بر اهميت همکاري و دوستي بين فرقههاي مذهبي تاکيد کرد تا بتوان از طريق گسترش احترام متقابل و گفت وگو به نفع عراق و منطقه و همه بشريت کمک کرد». واتيکان اعلام کرد: «پاپ در اين ديدار فرصتي يافت از آيتالله العظمي سيستاني به همراه جامعه شيعيان براي مقابله با خشونت و مشکلات بزرگي که طي سالهاي اخير پيش آمده و در دفاع از ضعيفترين مردم و آناني که بيشترين ظلم و ستم را ديدهاند، تشکر و قدرداني کند».
حدود ۱۰ هزار نيروي امنيتي عراق وظيفه تامين امنيت پاپ در اين سفر را بر عهده دارند. پاپ فرانسيس که هوادار سرسخت گفتوگو با رهبران ديگر است، پيش از اين با شماري از چهرههاي برجسته اهل سنت در چند کشور مسلماننشين از جمله در بنگلادش، ترکيه، مراکش و امارات ديدار داشته است. رويترز در بخش ديگر گزارش خود به جايگاه آيتالله سيستاني پرداخته و مينويسد، ايشان يکي از مهمترين چهرهها در جهان اسلام بهويژه در جهان تشيع است و نفوذ کلام ايشان وراي عراق است. ايشان جايگاهي اسطورهاي در ميان ميليونها شيعه پيرو خود دارد. آيتالله در بزنگاههاي تاريخي در عراق براي خروج اين کشور از بحران دست به مداخله زده است. نفوذ کلام و حکم او به گونهاي است که باعث شد براي اولين بار در سال ۲۰۰۵ عراقيها به پاي صندوقهاي رأي بروند، صدها هزار نفر را براي مقابله با داعش در سال ۲۰۱۴ بسيج کرد و اقدامات ايشان باعث شد که در سال ۲۰۱۹ دولت کنار برود. ايشان همواره در کنار مردم بوده و در تظاهرات نيز جانب مردم را گرفته است. رويترز در بخش ديگري از گزارش خود ميافزايد، آيتالله به ندرت در انظار عمومي يا در نشستهاي عمومي ديده ميشود. او از ديدار با مقامهاي فعلي و قبلي عراق سر باز زده است.
الجزيره نيز در گزارش ۶ مارس در همين رابطه افزود، چند ماه مذاکره براي انجام اين ديدار «تاريخي» سرانجام موجب شد دو مقام مذهبي بزرگ در دنيا با يکديگر ديدار کرده و پيامي حاکي از همزيستي و صلح را به جهان مخابره کنند. الجزيره پس از اين ديدار آيتالله در بيانيهاي اعلام کرد که مقامهاي مذهبي در حمايت از مسيحيان عراق نقش مهمي دارند. ايشان همچنين تاکيد داشتند که با مسيحيان بايد همچون ديگر شهروندان عراق رفتار شود و آنها هم حق دارند در صلح و امنيت زندگي کنند و حقوق کاملشان به رسميت شناخته شود.
پاپ بعد از اين ديدار به شهر اور، زادگاه حضرت ابراهيم (ع) در استان ذيقار در جنوب عراق رفت. پاپ همچنين در اربيل با مقامات اقليم کردستان عراق ديدار و بعد از آن به چهار شهر مسيحينشين در استان نينوا خواهد رفت. سومين ايستگاه از سفر تاريخي پاپ شهر «اور» در استان ذي قار بود. رهبر کاتوليکهاي جهان در اين شهر نيايش مشترک اديان را تحت عنوان «نماز فرزندان ابراهيم (ع)» در محل تولد آن حضرت برگزار کرد. وي در اين مراسم به آياتي چند از قرآن کريم گوش فراداد. پاپ فرانسيس همچنين در سخناني گفت: «ما بايد براي زندگي انسانها ارزش بيشتري قائل شويم و به رنج فقرا و مهاجران توجه کنيم».
وي تصريح کرد: «خصومت، افراطگرايي و خشونت از يک روح ديني ناشي نميشود، بلکه همه اينها خيانت به دين است. بدون همکاري ميان انسانها هيچگونه صلحي وجود نخواهد داشت و بايد به آزادي عقيده و آزادي مذهبي و ديني احترام گذاشت». پاپ فرانسيس ادامه داد: «تروريسم و خشونت برگرفته از دين نيست بلکه در حقيقت تروريستها به آن خيانت و از آن به نفع خود سوء استفاده ميکنند». وي افزود: «نميتوان دربرابر آسيب تروريسم به دين سکوت کرد و هدف قرار دادن عراق توسط تروريسم حمله به بخشي از تاريخ است».
«جيسون هوروويتز» و «جين عرّاف» در گزارش ۵ مارس براي نيويورک تايمز نوشتند، پاپ که خود و تيم همراهش واکسينه شدهاند به خبرنگاران اعلام کرد که «از اين سفر خوشحال است». آنها نوشتند فرانسيس با سفر به عراق مستقيم به مسائلي مانند جنگ و صلح، فقر و خشونت مذهبي پرداخت. هدف از سفر او تعميق پيوندها با مسلمانان شيعه و کمک به بهبود وضعيت مسيحيان است. به نوشته «هوروويتز- عرّاف»، هدف ديگر پاپ از اين سفر اين بود که نشان دهد پس از يک سال محصور شدن در پشت ديوارهاي بلند واتيکان اکنون زمان آن است که برنامههاي خود را به پيش برد و زمان بيشتري را با کساني صرف کند که به نوعي دچار آسيب و رنج شدهاند.