خروج برجام از بن‌بست؟

اعتماد/متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
 
پرونده توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+4 (بريتانيا، فرانسه، آلمان، چين و روسيه) از بن‌بست خارج شد. بيش از دو ماه از تغيير دولت در ايالات متحده امريکا مي‌گذرد و جو بايدن، رييس‌جمهور دموکرات اين کشور چه در رقابت‌هاي انتخاباتي و چه پس از راهيابي به کاخ سفيد بر بازگشت به توافق هسته‌اي با ايران تاکيد کرده بود، اما عملا پافشاري تهران و واشنگتن بر لزوم برداشته شدن گام نخست از سوي ديگري به قفلي بر اين پرونده تبديل شد. با اين همه مجموعه‌اي از تحولات در چند روز گذشته نشان از حرکت قطار مذاکرات دارد.

ديدار  اعلام نشده  در فرانکفورت 
روز پنجشنبه، خبرگزاري ژاپني کيودو‌ در خبري اختصاصي از برگزاري نشست مقام‌هاي ارشد ايران و اروپا در دوشنبه گذشته در آلمان خبر داد. به گزارش اين خبرگزاري، در اين ديدار مقام‌هاي ايران و اروپا درباره ايده‌هاي احياي مجدد توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ (برجام) گفت‌وگو کنند. يک منبع نيز به کيودو گفت که ايران ايده‌هاي جديد سازنده‌اي در نشست فرانکفورت با اميد نجات فوري توافق هسته‌اي پيش از بسته شدن «پنجره کوچک فرصت» پيشنهاد داده است.

---

بازار

---

همزمان با اعلام اين خبر، وزارت خارجه فرانسه هم اعلام کرد: «در تلاش تنگاتنگ با شرکاي اروپايي به همراه مسکو و پکن بوده و مصمم هستيم تا راه‌حل ديپلماتيکي پيدا کنيم که به ايران اجازه دهد به پايبندي به تعهدات هسته‌اي بازگردد و همچنين بازگشت امريکا به توافق در سريع‌ترين زمان ممکن را فراهم سازد و در حال انجام مذاکراتي با تهران و واشنگتن در اين زمينه هستيم. اين گفت‌وگوها در حالي بيشتر ضروري مي‌شود که ايران با ارتباط مستقيم با اعضاي برجام و امريکا که يک ماه و نيم پيش پيشنهاد شد، موافقت نکرده است. به لطف تلاش‌هاي‌مان، ما و شرکاي‌مان اميدواريم تا قالب‌هاي جايگزين موثري ايجاد کنيم.»

برگزاري نشست   مجازي کميسيون مشترک برجام 
 روز گذشته دور جديدي از نشست کميسيون مشترک برجام به صورت مجازي برگزار شد. آخرين تاريخ اين نشست دوره‌اي به آذر ماه 1399 بازمي‌گردد که در آن نشست مجازي نيز نمايندگان ايران و 1+4 حضور داشتند. روز جمعه، کميسيون مشترک، به رياست «انريکه مورا» معاون دبيرکل سرويس اقدام خارجي از طرف «جوزپ بورل» مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و با حضور نمايندگان چين، فرانسه، آلمان، روسيه، بريتانيا و ايران در سطح معاونان و مديران سياسي وزراي امور خارجه برگزار شد. عباس عراقچي، معاون سياسي وزارت امور خارجه، رياست هيات ايراني در اين نشست را عهده‌دار بود. 
به گزارش «اعتماد» عباس عراقچي در اين نشست، ضمن تشريح مواضع اصولي ايران، لغو تحريم‌هاي امريکا را اولين گام جهت احياي برجام خواند و گفت: ايران به محض لغو تحريم‌ها و راستي‌آزمايي آنها، گام‌هاي جبراني هسته‌اي را متوقف خواهد کرد. براي بازگشت ايالات متحده به برجام نياز به هيچ مذاکره‌اي نيست و مسير امريکا در اين خصوص کاملا روشن است. ايالات متحده همان‌گونه که از توافق خارج شد و تحريم‌هاي غيرقانوني عليه ايران وضع کرد، به همان صورت نيز مي‌تواند به توافق برگشته و قانون‌شکني را خاتمه دهد. 
در اين نشست اعضاي برجام با اشاره با ابعاد فاجعه‌بار خروج امريکا از برجام بر انتفاع ايران از برجام، بر از دست ندادن زمان در اين مقطع تاکيد کردند. در پايان، طرف‌هاي برجام ضمن تاکيد بر تعهدشان جهت حفظ برجام، تصميم گرفتند اين جلسه کميسيون مشترک را هفته آينده (سه‌شنبه) به منظور تداوم رايزني‌ها در وين ازسر بگيرند تا اقدامات مربوط به لغو تحريم‌ها و گام‌هاي هسته‌اي را گروه‌هاي کارشناسي مربوطه مشخص کنند.

بررسي  چشم‌انداز  بازگشت کامل  امريکا به  برجام 
اتحاديه اروپا در بيانيه‌اي به روايت مسائل مطرح شده در نشست مجازي امروز کميسيون مشترک برجام پرداخت. در اين بيانيه آمده است: روز جمعه دوم آوريل، نشست مشترک کميسيون برجام به صورت مجازي برگزار شد. طبق مفاد برجام، کميسيون مشترک مسوول نظارت بر اجراي توافق است. اين نشست به رياست «انريکه مورا» معاون دبيرکل سرويس اقدام خارجي از طرف «جوزپ بورل» مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و با حضور نمايندگان چين، فرانسه، آلمان، روسيه، بريتانيا و ايران در سطح معاونان و مديران سياسي وزراي امور خارجه برگزار شد.
در راستاي بيانيه مشترک وزرا مورخ ۲۱ دسامبر، اعضا چشم‌انداز بازگشت کامل ايالات متحده به برجام را مدنظر قرار دادند و آمادگي خود را براي بررسي موضوع با نگرش مثبت و در يک تلاش جمعي مورد تاکيد قرار دادند. شرکت‌کنندگان همچنين بر تعهد خود براي حفظ برجام تاکيد و درباره نحوه اطمينان از بازگشت به اجراي کامل و موثر آن بحث کردند. 
اين بيانيه مي‌افزايد: شرکت‌کنندگان توافق کردند نشست کميسيون مشترک را در وين هفته آينده ادامه دهند تا به‌ طور واضح اقدامات مرتبط با برداشته شدن تحريم‌ها و اجراي (توافق) هسته‌اي را از جمله از طريق تشکيل جلسات گروه‌هاي کارشناسي مربوطه مشخص کنند. در پايان اين بيانيه گفته شده «در اين زمينه، هماهنگ‌کننده (جوزپ بورل) همچنين تماس‌هاي جداگانه در وين را با همه طرف‌هاي برجام و ايالات متحده افزايش خواهد داد.»

جنجال بر سر حضور نماينده امريکا در  وين
اندکي پس از پايان نشست مجازي کميسيون مشترک برجام، خبرنگار امريکايي روزنامه «وال استريت ژورنال» در توييتي مدعي حضور نماينده امريکا در وين در نشست روز سه‌شنبه آتي شد. او تاکيد کرد که به‌رغم اين حضور، مذاکره مستقيمي ميان ايران و امريکا صورت نخواهد گرفت. اين خبرنگار در توييتي ديگر درباره اهداف اين گفت‌وگوها مدعي شد: هدف دستيابي به دو توافق است. يکي، مشخص کردن گام‌هايي است که امريکا براي بازگشت به تعهدات برخواهد داشت و همچنين زمان آنهاست. دومي، مذاکره با ايران درباره اين است که چه گام‌هايي را براي بازگشت به تعهدات طبق توافق هسته‌اي بردارد. برخي اميدوارند در طول زمان امريکا و ايران بتوانند به ‌طور مستقيم گفت‌وگو کنند، اما فعلا اين کار را نخواهند کرد. 
دقايقي پس از انتشار اين خبر، عباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه و سپس جواد ظريف، وزير خارجه اين ادعا را تکذيب کردند. 
عراقچي در اين باره گفت: نشست وين که هيات ايران در آن شرکت خواهد کرد يک نشست کميسيون مشترک برجام است که با هدف بررسي بازگشت احتمالي امريکا به برجام برگزار خواهد شد و صرفا اعضاي کنوني برجام (ايران و ۱+۴) در آن حضور خواهند داشت.
 امريکا در هيچ نشستي که ايران در آن حضور داشته باشد از جمله نشست کميسيون مشترک برجام حضور نخواهد داشت و اين قطعي است. اينکه ساير طرف‌هاي برجام بخواهند در ارتباط با اقداماتي که امريکا بايد انجام دهد، به صورت دوجانبه يا چندجانبه با امريکا رايزني‌هايي داشته باشند، چه در وين و چه در هر جاي ديگر، به خودشان مربوط است و البته مسبوق به سابقه است. هيات ايراني هيچ‌گونه مذاکره‌اي با هيات امريکايي در هيچ سطحي نخواهد داشت.
وزير خارجه نيز در توييتي در اين باره نوشت: در نشست مجازي کميسيون مشترک برجام، ايران، اتحاديه اروپا، سه کشور اروپايي به اضافه ۲ کشور (چين و روسيه) موافقت کردند که مذاکرات حضوري را سه شنبه هفته آينده در وين ازسر بگيرند. هدف: سريعا نهايي‌کردن رفع تحريم‌ها و اقدامات هسته‌اي، از طريق طراحي مسير رفع تمام تحريم‌ها و پس از آن توقف تدابير جبراني از سوي ايران. هيچ ديداري بين ايران- ايالات متحده (نخواهد بود) و اين کار غيرضروري است. 

نماينده  امريکا  به  وين  مي‌رود
همزمان با تکرار مخالفت ايران با حضور امريکا در نشست کميسيون مشترک برجام در وين، وزارت خارجه امريکا خبر داد که نماينده اين کشور براي بحث درباره بازگشت دوجانبه به برجام در وين حضور خواهد داشت. در اين بيانيه آمده است: «ما براي شرکت در گفت‌وگوها با شرکاي اروپايي، روسيه و چين براي مشخص کردن موضوعاتي که شامل بازگشت دوجانبه به پايبندي به برجام با ايران است، موافقت کرديم. از آنجا که مذاکرات سختي پيش رو قرار دارد، ما انتظار تحول غيرمنتظره فوري نداريم اما معتقديم که اين گامي رو به جلو است. اين گفت‌وگوها درباره گروه‌هاي کاري که اتحاديه اروپا با باقي‌مانده اعضاي برجام از جمله ايران تشکيل مي‌دهد، ايجاد خواهد شد. موضوعات اوليه‌اي که مورد بحث قرار خواهد گرفت گام‌هاي هسته‌اي است که ايران بايد در راستاي بازگشت به پايبندي به شرايط برجام اتخاذ کند و گام‌هاي کاهش تحريمي است که امريکا بايد در راستاي بازگشت به پايبندي بردارد. در حال حاضر انتظار نداريم که گفت‌وگوهاي مستقيمي ميان امريکا و ايران در اين روند انجام شود اگر چه امريکا آماده آن است. 

مسيري که آسان نخواهد بود 
پس از پايان نشست کميسيون مشترک، ميخاييل اوليانوف، نماينده روسيه در سازمان‌هاي بين‌المللي مستقر در وين در توييتي نوشت: مباحث کاملا منظم و حرفه‌اي بود و ادامه خواهد داشت. به نظر مي‌رسد در مسير درستي قرار داريم اما راه پيش‌رو آسان نخواهد بود و نيازمند تلاش‌هاي فشرده است. به نظر مي‌رسد ذي‌نفعان (طرف‌هاي توافق) براي آن آمادگي دارند.
«هايکو ماس» وزير خارجه آلمان نيز به دنبال پايان نشست مجازي کميسيون مشترک برجام بيانيه صادر و موضع اين کشور در قبال وضعيت جاري را اعلام کرد. هايکو ماس با اشاره به برگزاري نشست کميسيون مشترک برجام که به صورت مجازي برگزار شد، از احياي مذاکرات هسته‌اي ايران استقبال کرد. او در ادامه بيانيه‌ خود درباره نشست امروز کميسيون مشترک برجام تصريح کرد: «ما هيچ زماني براي از دست دادن نداريم.»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar