موافقت ایران و آمریکا: نیازی به مذاکره مستقیم نیست

شرق/متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
 
انتظارات و ايده‌ها در حال مطرح‌شدن هستند. پس از اعلام ديروز درباره حضور آمريکا براي نشست سه‌شنبه کميسيون مشترک برجام در وين، مقامات ايران، آمريکا و ديگر بازيگران برجام درباره اين جلسه به تبيين توقعات و تصورات خود از اتفاقات احتمالي در اين جلسه پرداختند، جلسه‌اي که البته با تأکيد ايران قرار است بدون ديدار و رايزني مستقيم بين ايران و آمريکا برگزار شود و ديگر اعضا نقش ميانجي را در ميان دو طرف ايفا کنند. از طرفي، مقامات هر دو بازيگر اصلي اين تقابل تأکيد دارند که خواستار احياي توافق هسته‌اي هستند، اما مشخص نيست نکته اصلي اختلاف دو طرف تا چه حد قابل حل باشد. مشخصا تا اينجاي کار ايالات متحده نشان داده است حاضر نيست قدم اول را براي حل اختلاف بردارد و همچنان سياست فشار حداکثري را ادامه مي‌دهد، در حالي که ايران نيز تأکيد دارد با توجه به اينکه هنوز در توافق است و اقداماتي که انجام داده بر اساس متن توافق و در قالب اقدام واکنشي انجام شده‌اند، تنها زماني حاضر به توقف آنها خواهد بود که آمريکا به تعهداتش در توافق عمل کرده باشد. البته رابرت مالي، نماينده ويژه امور ايران در دولت آمريکا، در مصاحبه‌اي نشانه‌هايي از نرمش در موضع آمريکا را نشان داد، اما با توجه به اينکه مالي از ابتداي کار در حمايت از بازگشت فوري به توافق در ميان تصميم‌گيران سياست خارجي آمريکا دست پايين را داشته و در اقليت بوده است، نمي‌توان مطمئن بود گفته‌هاي او همخواني کاملي با سياست عملي واشنگتن داشته باشد. محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران و سيدعباس عراقچي، معاون او در موضع‌گيري‌هاي‌ خود مواضع ايران را تکرار کردند. اظهارات مقامات ديگر بازيگران برجام در دو روز گذشته، حاکي از استقبال از خبري است که اولين نشانه مثبت در زمينه برجام پس از ورود جو بايدن به کاخ سفيد بوده است. مقامات چين، روسيه، آلمان و اتحاديه اروپا نيز در دو روز گذشته هم‌زمان با ابراز نگراني از وضعيت فعلي و زمان ازدست‌رفته از ايده فعلي براي جلسه سه‌شنبه استقبال کرده‌اند.
مالي: مي‌دانيم تحريم‌ها با بازگشت به توافق ناسازگار است
رابرت مالي اما در مصاحبه اخيرش حرف‌هايي زد که به نظر هم‌زمان با مخاطبان مصاحبه، خطاب به مخالفان موضعش در قبال برجام در واشنگتن نيز بود. نماينده ويژه دولت آمريکا در امور ايران در گفت‌وگو با شبکه «پي‌بي‌اس» درباره وضعيت فعلي چالش برجام گفت: «مي‌خواهيم ايران به پايبندي کامل به توافق هسته‌اي بازگردد. ايالات متحده نيز مي‌داند که بايد به پايبندي بازگردد که آن، برداشتن تحريم‌هايي است که با توافقي که با ايران و ساير کشورهاي حاضر در آن به دست آمد، ناسازگار است». او در پاسخ به اين سؤال که آيا دولت بايدن آماده برداشتن هزارو ۵۰۰ تحريمي است که رئيس‌جمهور ترامپ وضع کرد، باز به خط محتاطانه اين روزهاي واشنگتن بازگشت و گفت: «آنچه رئيس‌جمهور بايدن گفت، اين است که آماده بازگشت به توافق هسته‌اي در صورتي است که ايران آماده بازگشت به پايبندي به توافق باشد». مالي افزود: «بنابراين ما مجبوريم کاري سخت و جدي را دنبال کنيم، اين تحريم‌ها را بررسي کنيم و ببينيم چه کاري بايد انجام دهيم تا ايران از مزايايي که قرار بود تحت اين توافق داشته باشد، برخوردار شود». وي در ادامه تصريح کرد: «از‌اين‌رو، ما مجبوريم تحريم‌هايي را که با توافق مغايرت دارد، برداريم به شرط آنکه ايران آماده باشد اقدامات هسته‌اي را که در مغايرت با تعهدات برجامي‌اش انجام داده است، معکوس کند و به مسير سابق بازگردد».
قصد نداريم منتظر انتخابات ايران باشيم

---

بازار

---

مالي در ادامه به يکي از بزنگاه‌هاي زماني تأثيرگذار بر روند فعلي برجام اشاره کرد و يادآور شد: «آنچه اهميت دارد، اين است که به فهم مشترکي دست يابيم که در راستاي منافع ملي آمريکاست. بنابراين نمي‌خواهيم عجله کنيم، اما در عين حال قصد نداريم منتظر نتيجه انتخابات رياست‌جمهوري در ايران باشيم. هر زمان که به نقطه‌اي برسيم که براي هر دو طرف رضايت‌بخش است، در اين صورت يک توافق حاصل خواهد شد. اين توافق بايد مطابق با تعهداتي باشد که ايران، آمريکا و ساير طرف‌ها در توافق هسته‌اي داشته‌اند».
 احتمال رسيدن به توافق هر روز کمتر مي‌شود
وي در پاسخ به اين سؤال که آيا از نظر او رسيدن به اين هدف پيش از ماه ژوئن، زمان انتخابات در ايران امکان‌پذير است، اظهار کرد: «بله، قطعا ممکن است. البته هر روز که مي‌گذرد احتمال رسيدن به آن کمتر مي‌شود، اما هنوز امکان‌پذير است». اتلاف وقت، ازجمله مهم‌ترين انتقادهاي حاميان برجام در ايالات متحده از دولت بايدن بوده است که مي‌گويند در شرايط فعلي، تعليق طولاني‌مدت تصميم‌گيري در واشنگتن در قبال سياست جديد در قبال ايران دليلي ندارد و زيان‌بار است. مالي درباره مقطع فعلي و چشم‌انداز اين جلسه تصريح کرد: «اين، اولين گام خواهد بود. اين، مسيري سخت و دشوار است؛ چراکه زمان زيادي از دست رفته است و بي‌اعتمادي دوطرفه وجود دارد. اما مي‌خواهيم با شرکاي اروپايي و ديگر خود که با ايران گفت‌وگو مي‌کنند، مذاکره کنيم تا ببينيم مي‌توانيم گام‌هاي بازگشت را تعيين کنيم يا نه. اگر آنها (ايران) براي بازگشت به توافق جدي باشند، ما هم جدي هستيم».
مذاکرات با ايران غيرمستقيم خواهد بود
او درباره هدف واشنگتن از مذاکرات غيرمستقيم با ايران گفت: «هدف اين است که ببينيم مي‌توانيم روي گام‌هايي که آمريکا بايد براي بازگشت به توافق هسته‌اي و همچنين ايران بايد براي بازگشت به تعهداتش در توافق هسته‌اي بردارد، به يک توافق دست يابيم يا نه». مالي درباره تعامل غيرمستقيم با ايران از طريق واسطه‌گري ديگر بازيگران برجام گفت: «سال‌هاست که آمريکا چنين تعاملي با ايران دارد. اين مذاکرات نيز غيرمستقيم خواهد بود. اکنون نيز هدف ما اين است که ببينيم آيا مي‌توان روي يک نقشه راه براي بازگشت هر دو طرف به توافق دست يافت يا خير». اين مقام آمريکايي همچنين در پاسخ به اينکه چگونه واشنگتن مي‌خواهد انجام تعهدات ايران را راستي‌آزمايي کند، گفت: «ما يک بار پيش از اين، در سال ۲۰۱۶ اين کار را انجام داده‌ايم. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مي‌تواند اين راستي‌آزمايي را انجام دهد. کاري که مي‌خواهيم انجام دهيم، اين است که ايران به پايبندي کامل به توافق بازگردد». وي افزود: «آنها [ايران] امروز ۱۰ برابر بيشتر از زمان مشابه در سال ۲۰۱۷ اورانيوم را غني‌سازي مي‌کنند. بنابراين، با آزمايش‌هاي ساده مي‌توان دريافت که امروز وضعيت ما بهتر از آنچه بوده‌ايم، نيست و شرايط ما بدتر است». رابرت مالي در پايان به خواست دولت بايدن براي بازگرداندن زندانيان آمريکايي در ايران اشاره کرد و گفت که اين موضوع يکي از اولويت‌هاي رئيس‌جمهور بايدن و دولت او است.
ساکي: انتظار گفت‌وگوي مستقيم با ايران را نداريم
سخنگوي کاخ سفيد نيز در همين راستا تصريح کرد واشنگتن نيز انتظار ندارد در اين مقطع گفت‌وگوي مستقيمي با ايران داشته باشد و گفت‌وگوي غيرمستقيم را هم مفيد مي‌داند. جن ساکي در نشستي خبري تأکيد کرد: «کاخ سفيد مذاکرات غيرمستقيم با ايران را در وين به شکل بالقوه‌اي سازنده مي‌داند، اما درباره ديپلماسي کاملا شفاف است و در حال حاضر نيز انتظار ندارد گفت‌وگوهاي مستقيم با ايران انجام شود».
 عراقچي: ما فقط با اعضاي برجام گفت‌وگو مي‌کنيم
معاون سياسي وزير امور خارجه ايران تأکيد کرد: «ما هيچ مذاکره‌اي با آمريکا نداريم؛ چه مستقيم و چه غيرمستقيم. ما فقط با اعضاي برجام مذاکره و گفت‌وگو مي‌کنيم». عراقچي در يک گفت‌وگوي تلويزيوني با اعلام اين مسئله، دليل ايران براي خودداري از مذاکره با آمريکا پيش از احياي برجام را مطرح کرد، اما در عين حال تلويحا بار ديگر اشاره کرد که ايران موافق تعامل ديگر بازيگران برجامي با آمريکا در اين زمينه است: «همين اعضايي که الان به‌عنوان گروه ۱+۴ شناخته مي‌شوند، طرف گفت‌وگوهاي ما خواهند بود و آنها هستند که با طرف‌هاي ديگر هر طور که خودشان بخواهند، مي‌توانند صحبت کنند، ولي ما هيچ گفت‌وگويي چه مستقيم و چه غيرمستقيم با آمريکايي‌ها نداريم». عراقچي افزود: «مقامات آمريکايي گفته‌اند مايل به ديدار مستقيم با ايراني‌ها هستند، اما دولت ايران به فعاليت از طريق اروپايي‌ها تأکيد کرده است». محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران نيز ساعاتي پس از اعلام رسمي حضور آمريکا در وين در توييتر نوشت گفت‌وگوي ايران و آمريکا غيرضروري است: «در جلسه مجازي کميسيون مشترک برجام، ايران و اتحاديه اروپايي/تروييکاي اروپايي+۲، توافق کردند سه‌شنبه آينده در وين گفت‌وگو را به صورت رودررو از سر بگيرند. هدف: سريعا نهايي‌کردن رفع تحريم‌ها و اقدامات هسته‌اي از طريق طراحي مسير رفع تمام تحريم‌ها و پس از آن توقف تدابير جبراني از سوي ايران. ايران و ايالات متحده ديداري نخواهند داشت؛ غيرضروري است». برگزاري حضوري جلسه کميسيون در فاصله کمي با جلسه مجازي جمعه، به نظر در راستاي اضافه‌شدن آمريکا به بحث‌ها بدون نياز به مذاکره مستقيم است. به اين ترتيب، تيم آمريکايي ضمن حضور در وين و تعامل با ديگر بازيگران برجام، در موقعيتي قرار نمي‌گيرد که نمايندگان تهران و واشنگتن مستقيما در جلسه مشترکي حضور داشته باشند و به اين ترتيب، مسئله مذاکره مستقيم که ايران با آن مخالف است، واشنگتن ظاهرا اصراري بر آن ندارد و اروپا نيز آن را ضروري نمي‌داند، فعلا از سر راه برداشته مي‌شود.
 طرح گام‌به‌گامي وجود ندارد، عجله‌اي هم نداريم
معاون ظريف افزود: «از نظر ما هيچ طرح گام‌به‌گامي وجود ندارد و اصلا به نقشه راه احتياج نداريم». عراقچي خاطرنشان کرد: «ما فقط يک گام نهايي داريم که آمريکا بايد بردارد؛ اينکه تمام تحريم‌هايي را که اعمال کرده، بردارد و بعد از آن است که ايران راستي‌آزمايي مي‌کند و بعد به تعهدات خود بر‌مي‌گردد». معاون سياسي وزير امور خارجه همچنين تأکيد کرد: «ما هيچ عجله‌اي نداريم و صبر مي‌کنيم». تأکيد عراقچي بر اينکه طرح «گام‌به‌گامي» در کار نيست، از سوي سخنگوي وزارت خارجه ايران نيز تکرار شد. اين موضع‌گيري از سوي وزارت خارجه در واکنش به ايده‌اي است که اخيرا معاون سخنگوي وزارت خارجه آمريکا مطرح کرده است و البته پيش از اين نيز بارها از سوي مقامات دستگاه ديپلماسي آمريکا مطرح شده بود. ادعاي جالينا پورتر مبني بر وجود نشستي برنامه‌ريزي‌شده با حضور نمايندگان ايران و ديگر کشورها در وين در روز سه‌شنبه براي مذاکره درباره توافق هسته‌اي بود. پورتر روز جمعه مدعي شد اين مذاکرات بر «گام‌هاي هسته‌اي که لازم خواهد بود ايران در راستاي بازگشت به پايبندي به مفاد برجام بردارد»، متمرکز خواهد بود و در اين مذاکرات مقامات آمريکايي در طرف ديگر محل مذاکرات خواهند بود؛ در‌حالي‌که مقامات بريتانيايي، آلماني، فرانسوي، چيني و روسي با ايران ديدار خواهند کرد». پورتر بيان کرد اين مذاکرات با بحث درباره اقدامات لغو تحريم‌ها همراه خواهد بود که آمريکا بايد براي بازگشت به پايبندي به برجام انجام دهد.
خطيب‌زاده: سياست ما لغو تمام تحريم‌هاست

سعيد خطيب‌زاده اين ادعاي پورتر درباره جلسه وين را رد کرد. او در گفت‌وگويي با پرس‌تي‌وي، موافقت با هر‌گونه لغو قدم‌به‌قدم تحريم‌هاي اعمال‌شده بر ايران از سوي دولت جديد آمريکا را رد کرد. خطيب‌زاده روز شنبه گفت: «همان‌طور که بارها گفته شده است، هيچ برنامه قدم‌به‌قدمي مد‌نظر نيست». او افزود: «سياست قاطعانه جمهوري اسلامي ايران، لغو تمام تحريم‌هاي آمريکاست؛ چه آنهايي که ترامپ پس از خروج از برجام [توافق هسته‌اي] اعمال کرد و چه آنهايي که براي اولين‌بار از جانب او اعمال شدند و همين‌طور تحريم‌هايي که تحت سرپرستي هر‌کسي اعمال شدند».

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar