انتخابات و پیک‌ جدید کرونا

شرق/متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

شهرزاد همتي/ عالم‌گيري کروناي جهش‌يافته موسوم به انگليسي، وضعيت را در ايران به بحراني‌ترين شرايط در يک سال گذشته تبديل کرده است. آمار قربانيان اين ويروس روزانه به حدود ۴۰۰ نفر رسيده و تعداد مبتلايان هر روز هم رکورددار همه ماه‌هاي گذشته شده، به‌گونه‌اي که از آغاز شروع پاندمي کرونا در کشور تا امروز، ايران با اين حجم از ابتلا روزانه روبه‌رو نبوده و زمزمه‌هاي مسئولان نيز حاکي از آن است که اين رشته سر دراز دارد و فعلا خبري از فروکش‌کردن بيماري نيست. واکسيناسيون قطره‌چکاني از يک سو و جهش‌هاي پي‌درپي کرونا از سوي ديگر باعث شده است که تغييري حداقل فعلا در اصل ماجرا رخ ندهد. مطابق يافته‌هاي جديد پژوهشگران، جهش جديد کرونا در هندوستان نشان مي‌دهد ميزان شيوع و واگيري کروناي جديد، حتي از نوع جهش‌يافته آن در انگلستان نيز بيشتر خواهد بود و احتمالا بعد از فروکش‌کردن اپيدمي کروناي انگليسي در کشور، بايد منتظر شيوع نوع هندوستاني آن باشيم. در چنين شرايطي ايران تا حدود دو ماه ديگر شاهد برگزاري انتخابات در کشور است. انتخابات رياست‌جمهوري و همچنين شوراي شهر که با توجه به گفته‌هاي مسئولان کشوري و همچنين گرم‌شدن کانديداهاي احتمالي از يک سو و نگاهي به تاريخ برگزاري انتخابات در کشور از سوي ديگر، احتمال تغيير زمان آن به دليل اپيدمي بيماري تقريبا صفر است. مسئله‌اي که نعمت احمدي، وکيل دادگستري در گفت‌وگو با «شرق» آن را تأييد کرده و مي‌گويد خبري از تغيير زمان انتخابات در کشور نيست. در چنين شرايطي ‌مسئولان در ماه‌هاي اخير بارها درباره تمهيدات ويژه درباره برگزاري انتخابات در شرايط پاندمي صحبت کرده‌اند. اين مسئله با توجه به اينکه اپيدمي کرونا در کشور با برگزاري انتخابات مجلس شوراي اسلامي هم‌زمان شد، شايد نيازمند تدابير جدي براي برگزاري انتخابات حساس رياست‌جمهوري و در کنارش شوراي شهر باشد.

---

بازار

---

به دنبال تمهيداتي ويژه‌تر!
روز گذشته، محسن هاشمي‌رفسنجاني، رئيس شوراي شهر تهران، با اشاره به اينکه شرايط کرونايي رو به وخامت بيشتر مي‌گذارد، از مسئولان امر خواسته است به فکر تمهيدات ويژه‌تر براي برگزاري انتخابات باشند. هاشمي که در صحن علني شوراي شهر صحبت مي‌کرد، گفت: «شرايط کرونايي در کشور به‌سرعت رو به وخامت است و شرايط بستري‌ها نسبت به پيک سال گذشته افزايش بيشتري داشته است. به نظر مي‌رسد ارديبهشت شاهد حفظ وضعيت قرمز در بسياري از نقاط کشور خواهيم بود و در اين شرايط هم قصد داريم و برنامه‌ريزي کرده‌ايم چهار انتخابات را هم‌زمان اجرا کنيم که مي‌تواند پيک چهارم را به پيک پنجم تبديل کند و ظرف دو ماه آينده بايد برنامه‌ريزي دقيق‌تري براي زمان و نحوه تبليغات و هنگام برگزاري رأي‌گيري در کشور به‌ويژه کلان‌شهرها و مراکز پرجمعيت انجام شود. تا جايي که من پيگيري کردم دو مشکل در اين زمينه وجود دارد؛ يکي از مشکلات تعداد صندوق‌هاست و ظاهرا تنها قصد افزايش ۱۵درصدي صندوق‌ها را دارند و بايد بتوانيم حداقل در تهران صندوق‌ها را به دو برابر افزايش دهيم که البته نياز به نيرو و فعاليت جدي دارد. وقتي مي‌خواهيم اين چهار انتخابات را برگزار کنيم و با توجه به تعداد کانديداها به‌ويژه کانديداهاي شوراها اگر تنها دو جلسه انتخاباتي در يک هفته برگزار کنند، شاهد برگزاري 10 هزار جلسه خواهيم بود و بيشتر هم هست که به کانون ويژه کرونا تبديل و بايد تمهيدات ويژه‌تري براي اين مسئله در نظر گرفته شود. بايد از تجربه موفق انتخابات الکترونيکي شوراياران در برگزاري انتخابات پيش‌رو استفاده شود».

هرچند در ماه‌هاي گذشته و با نزديک‌شدن به زمان انتخابات در کشور، صحبت‌ها و نگراني‌هايي درباره هم‌زماني برگزاري انتخابات با پاندمي ابراز شده بود، اما هرگز صحبتي درباره تغيير زمان انتخابات به ميان نيامده بود. حتي پيشنهاد برگزاري انتخابات در دو روز نيز از سوي شوراي نگهبان رد شد. پيش‌تر جمال عرف، معاون سياسي وزير کشور و همچنين رئيس ستاد انتخابات در گفت‌وگويي درباره برگزاري انتخابات در دوره پاندمي بيان کرده بود: «آن چيزي که براي ما اصل است اين است که ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ انتخابات را برگزار کنيم و اين کار هم بايد بر اساس قانون انجام شود؛ يعني ما و همکاران ما و کارشناسان در اين زمينه تلاش و تدبير کردند و به پيشنهادهايي هم دست يافتند که البته بايد اين پيشنهادهاي خود را با شوراي نگهبان در ميان بگذاريم و نظر عزيزان شورا را نيز بگيريم. الان چند گزينه در حال بررسي است؛ اما به‌نظر دو پيشنهاد از قابليت اجرائي بيشتر برخوردار باشند. يکي از پيشنهادهاي ما اين است با رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي، تعداد شعب را افزايش دهيم؛ يعني در اين انتخابات مي‌توانيم شاهد تکثر شعب باشيم؛ مثلا مي‌توانيم ۶۰ هزار شعبه‌اي را که داريم، به ۸۰ هزار افزايش دهيم تا مردم براي رأي‌دادن معطل نشوند، اين يک پيشنهاد است.

پيشنهاد ديگر اين است که زمان برگزاري انتخابات را افزايش دهيم؛ در اين مسئله بايد با شوراي نگهبان و ستاد ملي مقابله با کرونا توافق داشته باشيم، چون در قانون انتخابات رياست‌جمهوري آمده که انتخابات بايد در يک روز برگزار شود ولي با هماهنگي ستاد ملي مقابله با کرونا و موافقت شوراي نگهبان، مي‌توانيم بگوييم انتخابات مثلا در دو روز برگزار شود يا حتي مي‌توانيم انتخابات شوراهاي اسلامي را در يک روز و انتخابات رياست‌جمهوري را در روز ديگر براي عدم تراکم جمعيت برگزار کنيم».
پيشنهاد مطرح‌شده عرف درباره برگزاري انتخابات در دو روز از سوي شوراي نگهبان پذيرفته نشد و کدخدايي، سخنگوي شوراي نگهبان، دراين‌باره همان زمان گفت: «در ارتباط با برخي پيشنهادات از جمله افزايش روزهاي برگزاري انتخابات مواردي هست که نيازمند قانون است و اگر قرار باشد در اين حوزه تصميمي اتخاذ شود حتما بايد قانون اصلاح شود. البته بر اساس آخرين بررسي‌هايي که انجام شده به نظر نمي‌رسد که نياز چنداني به افزايش روزهاي رأي‌گيري داشته باشيم».

قانون چه مي‌گويد؟
با گشتي در ميان قانون انتخابات مشخص مي‌شود که هيچ راه فراري درباره تغيير زمان انتخابات وجود ندارد. اگر هم قرار به تغيير زمان انتخابات باشد بايد طرحي از سوي مجلس ارائه شود و بعد از بررسي به نتيجه برسد که در شرايط فعلي فرصت اين کار وجود ندارد. نگاهي به تاريخ جمهوري اسلامي ايران هم نشان مي‌دهد که حتي در زمان جنگ تحميلي نيز انتخابات در کشور برگزار شده و حالا هم قرار نيست که زمان انتخابات تغيير کند. نعمت احمدي، حقوق‌دان و وکيل دادگستري، در گفت‌وگو با «شرق» در پاسخ به اين سؤال که آيا در قانون انتخابات ايران شرايطي براي تغيير زمان رأي‌گيري و حتي نوع انتخابات وجود دارد، گفت: «خير. نوع انتخابات در ايران حضور پاي صندوق رأي است و اين هم قابل تغيير نيست. اگر هم منظور شما از اين سؤال اين است که آيا به خاطر شيوع کرونا در کشور مي‌توان زمان انتخابات را تغيير داد، پاسخ خير است. 
چند نکته را هم بايد در نظر بگيريم؛ قانون انتخابات در ايران چه رياست‌جمهوري و چه مجلس، وصله‌پينه‌هاي فراوان دارد. در قانون رياست‌جمهوري از ابتداي تاريخ جمهوري اسلامي تا به امروز، حتي زمان و روز انتخابات توسط رئيس شوراي نگهبان مشخص شده و در هر دوره روز انتخابات متفاوت است و تاريخ يکسان نيست. از طرف ديگر دو ماه به انتخابات مانده، ما حتي کانديداهاي در معرض انتخاب را هم نمي‌شناسيم. در چنين شرايطي که همه چيز نامشخص است، چگونه مي‌توان انتظار تغيير در زمان انتخابات را داشت؟». احمدي گفت: «مطابق خبرها، 21 ارديبهشت زمان نام‌نويسي انتخابات است که يک هفته طول مي‌کشد، بعد شوراي نگهبان حدود 10 روز فرصت بررسي صلاحيت‌ها را دارد. انتخابات هم 28 خرداد برگزار مي‌شود. در چنين بازه زماني کوتاهي اصلا چطور مي‌شود تغييراتي را لحاظ کرد. حتي در شرايط فعلي نمي‌دانيم چه قانوني درباره انتخابات امسال لحاظ مي‌شود؛ آيا قانون جديد انتخابات که هنوز به تأييد شوراي نگهبان نرسيده يا همان قانون قديمي؟‌ اصلا معلوم نيست که سن شرکت‌کنندگان بر اساس قانون جديد است يا سابق؟ بنابراين در چنين شرايطي و در چنين قانوني که هنوز پايه‌هاي آن محکم و مشخص نيست، نمي‌توان انتظار آن را داشت که تغييري در زمان انتخابات يا تمهيدات ويژه‌اي براي پاندمي در نظر گرفته شود».

در حال حاضر، بسياري کرونا را در کنار فضاي سرد سياسي، رقيبي جدي براي برگزاري يک انتخابات پرشور در ايران مي‌دانند. در شرايط فعلي شايعاتي مبني بر انجام واکسيناسيون پاي صندوق‌هاي رأي براي جذب مشارکت نيز شنيده مي‌شود؛ خبري که تا اين لحظه تأييد نشده است. مطابق بررسي‌هاي «شرق‌» خبري از تغيير زمان انتخابات نيست و تحت هر شرايطي، 28 خرداد انتخابات در کشور برگزار خواهد شد. انتخاباتي که هنوز کانديداهايش مشخص نيست و از طرفي صحبت‌هايي درباره تمهيدات کرونايي هم شنيده مي‌شود اما اين تمهيدات به صورت مشخص بيان نشده است. در جست‌وجوي خبرها مي‌توان به اين نتيجه رسيد که مهم‌ترين تمهيد مورد نظر، افزايش صندوق‌هاي رأي در انتخابات پيش‌رو است و اراده‌اي براي برگزاري انتخابات الکترونيک وجود ندارد. هرچه باشد، تجمع مي‌تواند عامل اصلي شيوع ويروس‌هاي جهش‌‌يافته باشد؛ مسئله‌اي که بايد به صورت جدي به آن توجه شود و تمهيدات و اقدامات مورد نظر بهداشتي به صورت کامل براي رأي‌دهندگان توضيح داده شود تا مردم درباره حضورشان در شعب اخذ رأي نگراني نداشته باشند.
 

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar