برگزیده

سیمای مهاجرت در سینمای ایران

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1400/02/01 - 21:58

دنياي اقتصاد/متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

مهاجرت در سال‌هاي اخير تبديل به يکي از مهم‌ترين موضوعات کشور شده و خانواده‌هاي بسياري درگير آن هستند. براساس آمار سازمان بين‌المللي مهاجرت، نزديک ۳۵درصد کل مهاجران دنيا را مهاجران با مهارت بالا و داراي تحصيلات دانشگاهي تشکيل مي‌دهند.

براساس آمارهاي جهاني تعداد مهاجران در سطح جهاني ۷۵ميليون نفر در سال ۱۹۶۰ بود که سال ۲۰۱۸ به ۲۵۰ميليون نفر رسيد و چهار کشور آمريکا، کانادا، انگليس و استراليا مقاصد اوليه و اصلي مهاجران هستند. اگر چه وضعيت اقتصادي در دنيا مهم‌ترين دليل مهاجرت است، اما مهاجرت ايراني‌ها به خارج از کشور دلايل ديگري هم دارد. سينماگران ايراني در سال‌هاي پس از انقلاب به اين موضوع توجه ويژه‌اي نشان داده‌اند و فيلم‌هاي بسياري ساخته شده است که مرورشان مي‌کنيم.

سينماي مهاجرت دو دهه پس از انقلاب
ارتفاع پست: يکي از فيلم‌هاي شاخص در زمينه مهاجرت در حوالي دهه ۷۰ ساخته شده است. اين فيلم به نويسندگي اصغر فرهادي و کارگرداني ابراهيم حاتمي‌کيا روايت فردي به نام جاسم است که به شوق مهاجرت و روياي کار و زندگي مرفه، تمام خانواده و اقوام خود را سوار هواپيمايي مي‌کند که قصد ربايش آن و سفر به کشوري در حاشيه خليج فارس را دارد. حميد فرخ‌نژاد، ليلا حاتمي، گوهر خيرانديش و رضا شفيعي‌جم از جمله بازيگراني هستند که در اين فيلم به ايفاي نقش پرداخته‌اند.

آدم‌برفي: اولين اثر سينمايي داوود ميرباقري روايت زندگي فردي به نام «عباس خاکپور» با بازي اکبر عبدي است که همه آينده خود را در آمريکا مي‌بيند و تمام تلاش خود را مي‌کند تا به آنجا برسد؛ حتي اينکه بخواهد خود را تبديل به زني کند که به‌واسطه ازدواج با مردي از ترکيه به آمريکا برسد. داريوش ارجمند، اکبر عبدي، پرويز پرستويي و آزيتا حاجيان بازيگران اين فيلم هستند.

بوتيک: ساخته حميد نعمت‌الله نيز ديگر اثر مرتبط با مهاجرت در ابتداي دهه ۸۰ است. در اين فيلم گلشيفته فراهاني در نقش‌اتي سهم خود را از خانه اجاره‌اي که با دوستانش اجاره کرده نپرداخته و صاحبخانه قصد دارد آنها را بيرون کند. محمدرضا گلزار در نقش «جهانگير» نيز، جواني که در بوتيک کار مي‌کند، مبلغ مورد نياز اتي را فراهم مي‌کند؛ اما اتي با آن مبلغ تصميم مي‌گيرد به خارج برود. سعي اتي براي تهيه کسري پولي که براي خارج رفتن نياز دارد او را در موقعيت خطيري قرار مي‌دهد.

زرد: ساخته مصطفي تقي‌زاده که درباره چند تن از جوان‌هاي مخترع و نخبه است که براي ادامه تحصيلات و کار خود قصد سفر به ايتاليا را دارند؛ اما سلسله مشکلاتي آنها را در مقابل يکديگر قرار مي‌دهد و نيمي از آنها نمي‌توانند به ايتاليا برسند. بهرام رادان، ساره بيات، مهرداد صديقيان، بهاره کيان‌افشار و شهرام حقيقت‌دوست در اين فيلم به ايفاي نقش پرداخته‌اند.

جدايي نادر از سيمين: به کارگرداني اصغر فرهادي و بازي پيمان معادي، ليلا حاتمي و ساره بيات يکي از فيلم‌هاي مهم سينماي ايران درباره موضوع مهاجرت است. اين فيلم نشان مي‌دهد که براي هجرت کردن چگونه بايد از وابستگي‌هايت دل بکني و تنها با يک چمدان راهي شوي و با روايتي درخور چگونگي درگير شدن هر يک از اعضاي خانواده را بعد از اخذ تصميم «مهاجرت» نشان مي‌دهد.

مهاجرت در نيمه دوم دهه ۹۰
در نيمه دوم دهه ۹۰ «کلمبوس» يکي از چند فيلمي است که در ژانر کمدي، مهاجرت به آمريکا را مورد توجه قرار مي‌دهد. فيلم هاتف عليمرداني روايت يک خانواده متمول است که قصد مهاجرت به آمريکا را دارند. پسر اين خانواده دنبال اجراي دسيسه است تا سرمايه را به تنهايي از آن خود کند؛ اما اين مهاجرت آينده خوشي براي خانواده ندارد.

چند متر مکعب عشق: اولين اثر سينمايي جمشيد محمودي است که نويد محمودي تهيه‌کنندگي آن را برعهده داشت؛ دو برادر که خود مهاجر هستند. ساعد سهيلي، حسيبا ابراهيمي، نادر فلاح و عليرضا استادي فهرست بازيگران اين اثر سينمايي هستند. اين فيلم داستان يک عشق را روايت مي‌کند و آن‌طور که بايد پيش نمي‌رود و طي ماجراهايي عبدالسلام که تصميم به ترک ايران گرفته است، حاضر به ماندن و ازدواج دخترش مرونا با صابر نمي‌شود و سرنوشتي براي آنها رقم مي‌خورد که هيچ‌کس از آن خبر ندارد.

ملبورن: ساخته نيما جاويدي که مهاجرت سنگ‌بناي اصلي آن ‌را تشکيل مي‌دهد. اين فيلم يکي از جدي‌ترين فيلم‌هاي سال‌هاي اخير درباره تلاقي مهاجرت و اخلاق انساني است که بازيگراني چون پيمان معادي، نگار جواهريان، ماني حقيقي و... در آن ايفاي نقش کرده‌اند.

بغض: اولين ساخته بلند سينمايي رضا درميشيان است و باران کوثري، بابک حميديان و مهران احمدي بازيگران اين اثر هستند که داستاني تلخ از مهاجرت است و زندگي حامد و ژاله در استانبول را براي ما روايت مي‌کند. رابطه عاشقانه‌اي ميان آنها شکل مي‌گيرد و مشکلات آنها براي خروج از ترکيه و سرقتي که در ساعات پاياني زندگي در استانبول درگير آن مي‌شوند، موضوعات اصلي فيلم هستند.

طلا: فيلمي به کارگرداني پرويز شهبازي است و هومن سيدي، نگار جواهريان، طناز طباطبايي و مهرداد صديقيان در آن ايفاي نقش مي‌کنند. منصور و دوستانش، تصميم دارند يک رستوران تاسيس کنند؛ اما با مشکلات مالي روبه‌رو هستند. طلا از معدود ساخته‌هاي ايران در رده فيلم‌هاي درباره مهاجرت است که مشکلات مهاجرت غيرقانوني به اروپا از راه زميني را نشان مي‌دهد.

لاتاري: همان‌طور که از نامش مشخص است، درباره شرکت کردن در لاتاري و روياي رسيدن به آمريکا است. اين فيلم به کارگرداني محمدحسين مهدويان داستان دو جوان است که قصد ازدواج با يکديگر را دارند؛ اما خانواده‌هايشان چندان موافق نيستند. آنها صبر پيشه کرده‌اند تا به مرور زمان رضايت خانواده‌هايشان را جلب کنند و در عين حال براي رسيدن به روياي مشترکشان که برنده شدن در «لاتاري» آمريکا است، تلاش مي‌کنند. ساعد سهيلي، زيبا کرمعلي، هادي حجازي‌فر، حميد فرخ‌نژاد، جواد عزتي و نادر سليماني فهرست بازيگران اين اثر سينمايي را تشکيل مي‌دهند.

کارکثيف: به کارگرداني، نويسندگي و تهيه‌کنندگي خسرو معصومي در سي‌و‌ششمين دوره از جشنواره فيلم فجر اکران شد. داستان فيلم کار کثيف پيرامون شخصيت فرهاد مي‌گذرد که تصميم مي‌گيرد براي مهاجرت به ترکيه سفر کند؛ اما به‌دليل گرفتاري‌هايي که برايش اتفاق مي‌افتد، نه‌تنها مهاجرت، بلکه بازگشتش به ايران نيز در هاله‌اي از ابهام قرار مي‌گيرد. پدرام شريفي، الهام نامي، شاهرخ فروتنيان و لوون هفتوان در اين اثر ايفاي نقش کرده‌اند.

برلين منفي ٧: ساخته رامتين لوافي ماجراي مهاجرت تعدادي از اهالي خاورميانه به آلمان است. فيلم مثل اسمش فضاي به‌شدت سردي دارد و حال‌وهواي اولين ثانيه‌‌هاي پس از مرگ در سرما را القا مي‌کند. مهاجران اين فيلم دچار همان رنجي مي‌شوند که بارها در اخبار مربوط به مهاجران خاورميانه‌اي به اروپا ديده و شنيده شده است. در ابتداي ورود يکي از خانواده‌ها به آلمان دختر خانواده از داشتن حجاب در اين محيط خجالت مي‌کشد و حرکتي انجام مي‌دهد که نشان‌دهنده دامنه‌دارتر بودن معضلات چنين افرادي درصورت پذيرفته شدن توسط يک کشور اروپايي است. مصطفي زماني، تام پيشاپس، داليا هيپيش و مسعود رايگان بازيگران اين فيلم هستند.

مطرب: فيلم مصطفي کيايي نيز يکي ديگر از آثاري است که به معضل مهاجرت مي‌پردازد. داستان اين فيلم درباره يک خواننده کاباره‌اي به نام ابراهيم خوش‌لحن است که پيش از اوج گرفتن با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ همچون اين طيف خواننده‌ها از صحنه کنار مي‌رود؛ اما چون به اندازه کافي از شهرت و اقبال نيز برخوردار نبوده، نمي‌تواند خواننده لس‌آنجلسي شود و در نهايت به خواننده مراسم تبديل مي‌شود. در اين فيلم مهاجرت از ابعاد مختلفي مورد توجه قرار گرفته است و نظرات يک خانواده درباره مهاجرت را به تصوير مي‌کشد. پرويز پرستويي، الناز شاکردوست و مهران احمدي از جمله بازيگران اين فيلم سينمايي هستند.