سرمقاله اعتماد/ سیاست تنش‌زای ترکیه
اعتماد/ « سیاست تنش‌زای ترکیه » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته سیامک کاکایی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
سیاست ترکیه در برابر دو همسایه جنوبی‌اش یعنی سوریه و عراق در سال‌های اخیر بسیار درگیرانه و تهاجمی شده است. ترکیه عملیات متعددی را در سوریه انجام داد و نهایتا تصمیم به حضور پایدار نظامی در مناطقی از شمال شرقی سوریه و حتی تا ادلب در غربی‌ترین نقاط مرزی میان دو کشور نظامیان خود را درون خاک سوریه مستقر و اقدام به ایجاد پایگاه‌های نظامی دایمی در خاک کشور همسایه کرد. بعد از این اقدامات، نظامی‌گری و عملیات تهاجمی ترکیه در قبال همسایگان و کشورهای منطقه باز هم گسترش پیدا کرد. در ماه‌های گذشته نمایی از چنین سیاستی را در شمال عراق دیدیم و به نظر می‌رسد ترکیه درصدد است که در مناطقی از شمال عراق هم مانند سوریه اقدام به حضور دامنه‌دار و پایدار نظامی کند. به همین دلیل است که اخیرا سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه هم صحبت از ساخت پایگاه‌های نظامی جدید درون خاک عراق کرده است. استدلال ترکیه در ارتباط با انجام عملیات نظامی، ادعای حضور نیروهای پ‌ک‌ک در این منطقه و در کوهستان منطقه اقلیم کردستان عراق است. عملیات ترکیه در خاک عراق پیشینه‌ای چندین دهه‌ای دارد و به دهه ۱۹۹۰ میلادی بر می‌گردد. از آن زمان ترکیه به صورت پیوسته عملیات نظامی زمینی و هوایی در مناطق شمالی عراق انجام داده است. این عملیات عمدتا با بهانه سرکوب نیروهای پ‌ک‌ک در این منطقه و انهدام پایگاه‌ها و مقرهای استقرار نیروهای مسلح این گروه است. در طول یک سال اخیر چنانچه از شیوه رفتار ترکیه برمی‌آید به نظر می‌رسد رویکرد ترکیه از عملیات مقطعی فراتر رفته است و دیگر هدف آنها حمله به مقرها نیست، بلکه بحث از استقرار نیروهای نظامی و ایجاد پایگاه‌های دایمی درون کشور همسایه به میان آمده است. ترکیه اینچنین رویکردی را دست‌کم در پنج سال گذشته به تدریج در مناطق مختلف از قفقاز جنوبی، آسیای غربی و شمال آفریقا در پیش گرفته است. اگر بخواهیم این موضوع را در نمای وسیع‌تری نگاه کنیم، می‌بینیم که اساسا رفتار منطقه‌ای ترکیه و عملکردش نسبت به سرزمین‌های پیرامونی به شکل گسترده‌ای دستخوش تحول به سمت نظامی‌گری و رویکرد تهاجمی تمایل پیدا کرده است. اخیرا در نبردها میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در قره‌باغ، شاهد حضور فعالانه نظامی ترکیه در این درگیری‌ها بودیم.
در همین چارچوب تلاش‌هایی که ترکیه برای استقرار پایگاه‌های نظامی در کشورها دارد، از جمله اعزام نیروهای ترکیه به لیبی، می‌تواند در همین چارچوب مورد ارزیابی قرار گیرد. واکنش‌ها به رویکرد ترکیه در عراق نسبت به سوریه جدی‌تر بود. در سوریه به نظر می‌رسد که امریکا و روسیه به عنوان دو ابرقدرت اصلی بازیگر در تحولات ترکیه، توافق کرده‌اند که به ترکیه برای استقرار نیروهای نظامی و تصرف بخشی از خاک سوریه، چراغ سبز نشان دهند یا دست‌کم از آن چشم‌پوشی کنند. در عراق اما شرایط متفاوت از سوریه است. خلأ امنیتی گسترده‌ای که در سوریه وجود دارد، در عراق به آن گستردگی وجود ندارد. با این حال این انتظار از دولت مرکزی عراق در بغداد و دولت خودمختار اقلیم کردستان عراق وجود داشت که با جدیت بیشتری به این اقدامات واکنش نشان دهند. در چشم‌انداز بلندتری اگر بخواهیم به این موضوع بپردازیم، تعلل بغداد و اربیل از واکنش جدی به این اقدامات باعث شده است که به تدریج شاهد گسترده‌تر شدن حضور نظامی ترکیه در خاک عراق باشیم و به تدریج صداهایی در میان مقام‌ها و رسانه‌های ترکیه از مقاصدی برای نفوذ بیشتر در عمق خاک عراق شنیده می‌شود. از جمله گفته می‌شود که ترکیه قصد دارد منطقه سنجار یا شنگال را نیز تحت تصرف خود در آورد. ترکیه مدعی است که این اقدامات در جهت مقابله با تروریسم است، اما از منظر عراقی‌ها این رفتارها علیه حاکمیت ملی عراق است و نقض تمامیت ارضی این کشور محسوب می‌شود. قابل انتظار بود که در پی حضور بدون اجازه وزیر دفاع ترکیه در خاک عراق و اظهارات وزیر کشور ترکیه شاهد واکنش‌هایی دیپلماتیک از سوی بغداد باشیم. مشخص است که ترکیه همچنان اقدامات خود در خاک عراق را مشروع می‌پندارد و با سکوت یا تعلل بغداد و اربیل، حقوق بیشتری برای خود قائل می‌شود. ترکیه با وجود اینکه در مواضع اعلانی خود مدعی است تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورهای همسایه را محترم می‌شمرد، اما عملا در برابر سوریه و عراق، نفوذ و تصرف خاک این کشورها را حق خود تلقی می‌کند.
ادامه این سیاست آنکارا می‌تواند به تنش‌ها در منطقه دامن بزند، آتش درگیری‌های تازه‌ای را شعله‌ور کند و دامنه‌ای از ناامنی و بی‌ثباتی در منطقه را استمرار ببخشد. این مساله نه تنها از سوی عراق و سوریه، بلکه از جانب بقیه کشورهای منطقه هم باید مد نظر قرار بگیرد تا زمینه ناامنی و بی‌ثباتی جدید در منطقه ایجاد نشود. ترکیه در تمامی سال‌های سه دهه گذشته که اقدام به انجام عملیات نظامی در شمال عراق کرده است، از یک فرصت استفاده کرده و آن هم خلأ امنیتی در مناطق شمالی عراق و مشکلات امنیتی داخلی عراق بوده است. عراق در سال‌های گذشته در مواجهه با داعش و اختلاف‌ها میان بغداد و اربیل، دچار مشکلات جدی در کنترل مرزهای شمالی خود شده است. این خلأ امنیتی به ترکیه بهانه داده است تا بتواند از این خلأ بهره‌برداری کند و به شکل غیرمتمرکز بخش‌هایی از خاک عراق را تحت تصرف خود در بیاورد. تا به امروز بغداد و اربیل به شکل جدی و عملی واکنشی به این اقدام نشان نداده‌اند و فقط به بیانیه‌های دیپلماتیک بسنده کرده‌اند، هر چند یک بار در پی کشته شدن چند افسر عراقی در حملات ترکیه، از سازمان ملل متحد خواسته شد که برای جلوگیری از ادامه عملیات عراق مداخله کند. به نظر می‌رسد تاکنون مساله تهاجم ترکیه، زیر سایه گرفتاری‌های داخلی عراق پنهان شده است اما انتظار می‌رود که عراقی‌ها نسبت به این موضوع جدی‌تر برخورد کنند، چرا که تجربه سوریه نشان داد که اگر ترکیه اقدام به ایجاد پایگاه‌های دایمی و حضور نظامی متمرکز در مرزها کند، خارج کردن آنها از مناطق متصرفه، دشوار و هزینه‌بر خواهد بود.
خبرهای بیشتر درباره ی
٠ نفر در مورد این مطلب نظر داده اند
برای ارسال نظر لطفا از طریق اپلیکیشن آخرین خبر اقدام فرمایید
